Nachiketa Di Maut Ajmer Sidhu

نچیکیتا دی موت اجمیر سدھو

سویرے سانوں بھائی جی نے گورو نانک دیوَ جی دی دوجی اداسی سمیں دی ساکھی سنائی سی ۔ پھیر اوہ کسے پاسے چلے گئے سن ۔ مینوں گھر پجے نوں اجے گھنٹہ ہی ہویا ہے ۔...گولیاں چلن دی آواز آئی ہے ۔ لوک اپنے اپنے گھراں اندر وڑ گئے ہن ۔ میں وی ۔...اوہ چلے گئے ہن ۔ پنڈ وچّ ہاہاکار مچّ گئی ہے ۔ میں کوٹھے تے چڑھیا ہاں ۔ لوک لمبڑاں والے پاسے نوں جا رہے ہن ۔ میں وی مگر ہو لیا ہاں ۔
کیہرو دے گھر کول جندر دی لاش پئی ہے ۔ لوک سہمے کھڑے ہن ۔ ڈردا کوئی لاش کول نیں' جا رہا ۔ شیبو بھجّ کے سرپنچ نوں لے آیا ہے ۔ خون دا چھپڑ دیکھ کے سرپنچ وی سہم گیا ہے ۔ ایہدیاں لتاں کمب رہیاں ہن ۔
''جرنیل سیاں، ایہہ بھانا کویں واپریا؟"
''سرپنچ صاحب، سلوہ والے پاسے توں گولی چلدی آئی آ ۔ ایہہ وچارا لمبڑاں دے منجے ٹھوک کے آ رہا سی ۔ بسّ...گولی چھڈدی کتے؟" جرنیل واردات بارے دسن لگّ پیا ہے ۔
''بچائیں واہگورو ۔" سرپنچ کلیجہ پھڑ کے بیٹھ گیا ہے ۔
لہنے دا بھنتا ٹرکّ لے کے شہر توں آیا ہے ۔ اوہ وی شہر چلی گولی بارے سرپنچ نوں دسّ رہا ہے ۔ ستّ بندے تھانئیں مارے گئے ہن ۔ اناں دھند گولیاں دی واچھڑ کردے سلوہ ولّ نوں نکل گئے ۔ اتھے وی اک مارتا ۔ سلوہ توں ہو کے ساڈے پنڈ وچوں لنگھدیاں-لنگھدیاں جندر دی... ۔ سرپنچ بھنتے توں شہر چلی گولی دا سن کے ہور ڈر گیا ہے ۔
منگی نوں بھائی جی ولّ بھیج دتا ہے ۔ میں پاٹھ کری جا رہا ہاں ۔ ایہہ تے چلو چلی دا میلہ ہے ۔ لوک ایویں... ۔ کوئی گولی چلاؤن والے اتوادیاں نوں گالھاں کڈھ رہا ہے تے کوئی پولیس تے سرکار نوں ۔
''دیکھو جی، جدوں الٹی واڑ ہی کھیت نوں کھان لگّ جائے ۔ پھیر کی ہو سکدے؟ قانون نے تاں اکھاں تے پٹی بنہی ہوئی اے ۔ بھنتا دسدا پیا-جدوں شہر گولی چلی ۔ پولیس ڈر کے اندر وڑگی ۔" جگیر سنگھ پولیس دوآلے ہو گیا ہے ۔
''سانوں ایتھے سجھدا کجھ نہیں تے توں قانون نوں لئی پھردیں ۔...او بھائی دیکھو کتے، بھائی جی آ رہے نے جاں نہیں ۔" سرپنچ جاگیر سنگھ نوں ٹٹّ کے پیا ہے ۔ اوہ اندروں سہمیا پیا ۔
''سرپنچا، جو کرنا آپ کر لو ۔ تہانوں بھائی دا پتہ ای اے ۔ سنت بندہ ۔ اناں دنیانداری توں کی لینے ۔ کتے بیٹھے ربّ دا نام جپدے ہونے ۔ جے اوہناں نوں اڈیکدے رہے-لاش دا بھڑتھا بن جانے ۔ قہر دی گرمی آ ۔" بزرگ بچن سنگھ سرپنچ دوآلے ہو گیا ہے ۔ ایہہ سن کے میرا اپنے گورو 'تے ہور وی بھروسہ بجھّ گیا ہے ۔ بازیگراں دا کیلا میرے ولّ دیکھی جا رہا ہے ۔ میں مالا جپن وچّ لین ہو گیا ہاں ۔
''چاچا جی، پر بھائی جی نوں اڈیکنا پینا ۔ نالے اجے پولیس نے آؤنا ۔" سرپنچ پولیس نوں وی اڈیکنا چاہندا ہے ۔
مینوں ایہہ سارا دنیاوی لگّ رہا ہے ۔ بھائی جی دا کتھن ہے کہ ایہہ سارا کجھ پرماتما دے ہتھ دی کھیڈ ہے ۔ مورکھ پرانی پتہ نہیں کیوں چنتتُ ہن ۔ جندر دی آتما نے تاں نواں جامہ وی لے لیا ہونا ۔ بسّ سانوں ایہدا سسکار کر دینا چاہیدا ہے ۔ بھائی جی آؤنگے تاں اوہناں وی ایہی کجھ کرنا ہے جو میں کہہ رہا ہاں ۔ آخر اوہناں دا چیلا ہاں ۔ اوہ مالا جپدے آؤنگے ۔ مینوں سارنگی بجاؤن لئی کہنگے ۔ پریتم سنگھ نوں ڈھڈّ ۔ آپ شبد اچارنگے ۔ اسیں مگر بولانگے ۔ لاش نوں شمشان گھاٹ لجا کے سسکار کر دینگے ۔
کیلا ہولی-ہولی بول رہے ۔ مڑ-گھڑ بھائی جی تے گلّ لے آندا ہے ۔ ہور لوک وی ایہدی ہاں وچّ ہاں ملائی جا رہے ہن ۔ ایہہ لوک بھائی جی دیاں گلاں ضرور کردے ہن ۔ پر ایہناں نوں اوہناں بارے پوری جانکاری نہیں ہے ۔ اوہ تے ربّ دے نام دیاں کھشبوآں ونڈدے پھردے ہن ۔ جدوں میں اوہناں دے لڑ لگا سی تاں اوہناں نے پہلا پاٹھ پڑھاؤندیاں بچن بلاس کیتا سی-
''سبھنا جیاں کا اکُ داتا، سو میں وسر نہ جائی ۔"
پنڈ دے پہاڑ والے پاسے اوہناں دا گھر اے، گیانی کیول سنگھ جی دا ۔ کھنڈھیاں دا ۔ کھنڈھے اوہناں دی الّ پئی ہوئی آ ۔ گیانی جی میرے گورو ہن ۔ میں اوہناں دے پرمکھ شردھالوآں وچوں ہاں ۔ لوک اوہناں نوں بھائی جی کہندے نے ۔ میں بہتا بھائی جی دے نال ہی رہندا ہاں ۔ اوہناں وانگ ہی داڑھی کھلھی چھڈدا ہاں تے...سر 'تے پگّ بنن دی بجائے گول پگّ بنھدا ہاں ۔ میں نکا ہندا ہی بھائی جی دے انگ-سنگ رہا ہاں ۔
اسیں نکے ہندے بھائی جی دے گھر اگے کھیڈدے رہندے ساں ۔ ادوں اوہ سانوں مٹھیآں گولیاں دا پرشاد دندے ہندے سن ۔ جے کتے سکول وچّ کھیڈن چلے جانا تاں بازیگراں دے کیلے نے اوکھا ہو جانا ۔
''اوئے باندروں، اتھے کی بھالدے او؟ کھیڈنا ای آ تاں بھائی دے گھر اگے کھیڈو ۔ مٹھیآں گولیاں ملنگیاں ۔ کی پتہ پرشاد مل جے ۔"
بھائی جی مالا جپن توں بعد ہر روز مٹھیآں گولیاں ونڈدے ہندے سی ۔ ہن وی ونڈدے ہن ۔ سنگراند والے دن کڑاہ دا پرشاد ۔ اس نال اسیں نچدے-ٹپدے لڈیاں پاؤندے ۔ اوہ سانوں دیکھ کے خوش ہو جاندے ۔ ادوں اسیں گولیاں کھان دی تاک وچّ اوہناں دے گھر اگے چلے تاں جاندے پر گولیاں دی اڈیک وچّ لکنمیٹی جا چور سپاہی گھنٹیاں بدھی کھیڈنی پیندی ۔ اسیں اندر جھاتی مارنی تاں ایہناں مالا لے کے، اکھاں بند کرکے نام جپدے ہونا ۔ ساڈے وچوں کیلا شرارتی سی ۔ ایہہ کھیڈدا-کھیڈدا بھائی جی تے ٹوٹکے لاندا رہندا ۔
''بھائی جی، کیوں لوہے دا بن بندے او ۔ گھر وی جانے ۔ بیبی چھتر ماریگی ۔"
''کتیا مردا کیوں جانے ۔ ایمی لائلاں سٹی جانے ۔" میں کیلے نوں دبک دندا سی ۔...بھائی جی نام جپن وچّ لین رہندے ۔ اوہناں دا سویرے شام اشنان کرن تے نام جپن دا نت-نیم سی ۔ بھائی جی ہر اک نال سہج تے سلیقے نال بولدے ہن ۔ بچیاں نوں وی 'جی' کہہ کے بلاندے ہن ۔ 'اوہ کہڑی گلی جتھے بھاگو نہیں کھڑی' دے اکھان وانگ پنڈ 'چ کوئی دھارمک سماگم ہوئے، کوئی ہور موقع ہووے بھائی جی سبھ توں اگے ہندے ہن ۔
جدوں میں دسویں جماعت وچّ پڑھدا سی ۔ بھین کلبیرو دے ویاہ 'تے گھر پاٹھ رکھایا سی ۔ ادوں بھائی جی نوں نیڑیوں تکن دا موقع ملیا ۔ اوہناں دیہہ نوں منن 'تے زور دتا ۔ اوہناں دا کتھن سی کہ گورو اپنے بچناں نال کمزور ارادے نوں بلوان کردے ۔ نالے گورو توں بناں مکتی نہیں ملدی ۔ اوہ سری گورو ارجن دیکھ جی دے شلوک- ''کہُ نانک پربھ اہے جنائی ۔ بن گر مکتِ نہ پائیٔے بھائی ۔" اوہناں دے ہی اک ہور شلوک-''مت کو بھرم بھولے سنسار ۔ گر بن کوئی نہ اترسِ پارِ ۔" اتے ساری رات ویاکھیا کردے رہے ۔ مینوں اوہناں توں گورو دی شکتی دا پتہ لگا ۔ جس دن بھوگ پیا ۔ پاٹھیاں توں بعد اوہناں سنگت نوں اپنے بچناں نال نہال کیتا ۔
''گورو ساجی-نواجی سادھ سنگت جیو ۔ پرماتما اس سشٹی دے کن-کن وچّ براجمان اے ۔ سبھنا جیاں دی آتما وچّ اسدا واسا اے ۔...بھائی ! گر پرشادِ نال ہی ہؤمیں توں مکتی ملدی اے ۔ پر بھائی! کلیگّ وچّ کام، کرودھ، لوبھ، موہ تے ہنکار دے دریا لوکاں دے مناں وچّ ٹھاٹھاں ماردے پئے نے ۔" مینوں تاں ادوں اس گلّ دی بہتی سمجھ نہیں سی پئی پر سنگت شانت ہو گئی سی ۔ بھائی جی دے بچن ہور ڈونگھائی وچّ چلے گئے سن-
''ناشوان منکھ، کوڑ پرچار کرکے اپنے مفاداں لئی برے کرماں دا بھار اپنے اپر لدی جا رہے ۔ مورکھ منکھ نے اس بھار تھلے آ کے ماریا جانے ۔ سو بھائی ! سانوں صرف نام ہی ملاح بن کے پار لنگھائیگا ۔ ماڑے کرم کرن والیاں نوں یمدوت مچھاں توں رسیاں نال بنھ کے لے جانگے ۔"
سنگت 'واہگورو واہگورو' کرن لگّ پئی سی ۔ کیلا مذاق وچ بولیا سی-
''بڈھیا، جے ولیتی بانیئے ورگے دے مچھاں ہی نہ ہون، رسا کتھے پئیگا؟" پہلاں تاں میرا ہاسہ نکل گیا سی ۔ پھیر مینوں غصہ آ گیا سی ۔ میں کیلے دے ہجھّ ماری تاں اوہ دو چار ہور شرلیا چھڈّ گیا سی ۔ ایہو جہی شخصیت دے خلاف کجھ وی سننا میرے وسوں باہر اے ۔
مینوں بھائی جی چنگے لگے ۔ ہر روز ملدے ۔ اپنا پربھاو چھڈکے جاندے ۔...ہولی ہولی میں اوہناں دے گھر جان لگّ پیا ۔ میرے نال دے چار-پنج ہور وی سیگے پر میں تاں پکے طور تے اوہناں دے لڑ لگّ گیا سی ۔ مینوں جلدی ہی گورو والا بنا لیائے سی ۔ میں وی چٹی چوڑیدار پجامی تے کڑتا پہنن لگّ پیا سی ۔ بھائی جی دے گھر شردھالوآں دا تانتا لگا رہندا ۔ میں اوہناں دی سیوا وچّ جٹیا رہندا ۔
اوہناں دا نشچا ہے کہ پرماتما دی مرضی توں بناں پتہ وی نہیں ہلّ سکدا ۔ لوک تاں ایمیں فکر 'چ لگے رہندے ہن ۔ بئی قتل ہو گئے- عورتاں ودھوا ہو گئیاں ۔ روٹی کپڑے پچھے دن رات بھٹکدے-تڑپھدے پھردے ہن ۔ موت دا ہمیشہ ڈر لگا رہندے ۔ بھائی جی نے سانوں سکھایا کہ اس سبھ کاسے دا فکر نہیں کرنا چاہیدا ۔ پرماتما سبھ کجھ جاندا ۔ اوہدے حکم نال ہی سبھ کجھ ہندے ۔...ایہہ کیلا تاں بے وقوف آ ۔ میرے نال پڑھدا رہا ۔
بھائی جی دی ادھیاتمک سوچ اتے ربی لگن توں لوک قایل ہن ۔ اوہ نام بھگتی دی مہتتا بارے لوکاں نوں جانوں کراندے رہندے ہن ۔ اوہناں دا اک اصول ہے ۔ جنا چر اوہ نام جپ کے نہیں اٹھدے، گھر دا کوئی وی جی کجھ کھا پی نہیں سکدا ۔ علاقے وچّ اوہناں دا پورا ستکار ہے ۔ لوکیں دن-تیوہار تے بھائی جی نوں نؤندا دندے نے ۔ اوہ نؤندا کھان جاندے ضرور ہن ۔ اسیں وی نال ہوئیدا ہے ۔ پر اک اصول ہے- کسے وی گھر دے جس جی نے پرشادا بنانا-چھکانا اے اوہدے لئی نہاؤن تے سوچھ بستر پہننے ضروری ہن ۔
بھائی جی دے کہن 'تے پنڈ نشیاں ورودھ مہم چھیڑی تاں اسیں بڑے سفل ہوئے ۔ کیلے ہریں اپنی وکھری سبھا جہی بنا کے نشیاں خلاف کم کردے رہے ۔ نالے ساڈے ورودھ وی بھنڈی پرچار جاری رکھیا ۔
اک دن اسیں نہر دے پل ولّ طوطے کول چلے گئے ۔ سائکل ٹھیک کراؤنا سی ۔ اتھے کیلا اپنا مزما لائی بیٹھا سی ۔ دوروں لال کپڑے وچّ لپیٹیا للیر آؤندا ویکھ کے اہنے جھٹّ کپڑے لاہے تے نہر وچّ چھال مار دتی سی ۔ ایہنوں سائکل سواردے طوطے دے بھاپے نے روکیا وی پر ایہہ للیر لے آیا سی ۔ بھندا ہویا بولیا-
''او جان دے تایا ۔ بھکھ دے مارے لوکاں کولوں بھوت تاں کی ربّ وی ڈردے ۔ بھلا ایہہ تاں ہے ای للیر ۔"
مے ایہنوں آتماواں تے جادو ٹونیاں بارے سمجھایا ۔ گرنتھاں دے حوالے نال گلاں کیتیاں ۔ بھائی جی دی ساری سمجھ ایہدے اگے رکھی ۔ ایہہ للیر کھان وچّ مست سی ۔-
''اوئے، تسیں تاں ملائی تے کھیر کھان والے او ۔ دنیاں چن تاریاں 'تے پہنچ گئی تے تسی پتہ نہیں کہڑے یگ وچ گھمدے ہو ۔" ایہہ کنا چر غلط بولدا رہا ۔ پہلاں تاں مینوں بڑا غصہ آیا ۔ پھیر سوچیا چلو چھڈو ۔ جے ایہہ ماڑے بول بولدا ہے، آپے بھگتو ۔ ماڑے کرماں دی سزا ملو ۔ میں ادوں دا کیلے نوں بلاؤندا نہیں ۔
اداں وی ایہہ اج کل منمکھّ بندیاں نال گھمدا پھردا ۔ پرے کھڑھا انجھ تاں اتھرو کیر رہا پر مینوں ایہدے اندر کی اے؟ میں ایہدے ولّ دیکھنا وی ماڑا سمجھنا ۔ بھائی جی اجے تکّ آئے نہیں ۔ لوک اوہناں دی ہی چرچہ کر رہے ہن ۔ کیلا سمجھدا ہون بھائی جی ڈول جانگے پر اس مورکھ پرانی نوں سنتاں دے سبھاء دا نہیں پتہ ۔ اوہناں لئی سبھ جی برابر ہن ۔ اوہ ہر حالت وچ آؤنگے ۔ مینوں کہنگے سکھبیر سیاں وجا سارنگی ۔ پریتم سنگھ توں ڈھڈّ وجاؤنگے تے آپ شبد گاؤنگے پر اس بے وقوف نوں بھائی جی بارے کی پتہ ۔
ایہہ پھوجن دے نمے دے سسکار ویلے بڑا اوکھا ہویا سی ۔ اس نے دبئی جان لئی دلی دے اک ایجنٹ کول روپیئے پھسا دتے سی ۔ روپیئے ہڑپّ کرن دے منشے نال ایجنٹ نے اوہدا قتل کروا دتا سی ۔ نمے دی موت دی خبر علاقے نوں سنّ کر گئی سی ۔ پھوجن دا اکو اک منڈا سی ۔ اوہناں دا ویاہ ہوئے نوں ڈیڈھ مہینہ ہی ہویا سی، جدوں پاکستان نال دیش دی جنگ لگّ گئی سی ۔ فوجی وچارے نوں وچے چھڈّ کے جانا پیا سی تے لڑائی وچّ ماریا گیا سی ۔ پھوجن نے نمے نوں بڑیاں تکلیفاں کٹّ کے پالیا سی ۔ چووی-پچی سال دا ہونا، جدوں ایجنٹ نے مروا دتا ۔ بابا بچن سنگھ بڑا کرلایا سی ۔
''اوئے اپر والیا ! توں ایہہ کی ظلم کمایا ۔ جنم توں پہلاں پیو لے گیا تے ہن... ۔ راجیاں دیاں لڑائیاں تے ساڈے پتراں دا گھان ۔" بزرگ بھباں مار کے رون لگّ پیا سی ۔
پھوجن نے پٹّ-پٹّ کے برا حالَ کر لیا سی ۔ اوہ لاش نہیں چکن دے رہی سی ۔ بھائی جی نے اوہنوں حوصلہ دتا سی ۔
''بیبا، پاگل نہیں' بنیندا ۔ ایہہ جگ چلو چلی دا میلہ اے ۔ سبھ نے اگے پچھے وچھڑ جانے ۔ اتھے بیٹھے کیہنے رہنا؟ ...جے سبھ نے اس کول چلے جانے تاں پھیر رون دا کی پھیدا؟" پھوجن دا رون ٹھلّ نہیں سی رہا ۔ غشیاں پے رہیاں سن ۔ پر بھائی جی نے اپنے بچناں نال پھوجن نوں شانت کر لیا سی ۔
''اپر والے تے بھروسہ رکھ، بیبا ۔" بھائی جی کہہ کے پاٹھ پڑھن لگّ پئے سن ۔ پھیر میں اوہناں دے کہن تے سارنگی تے پریتم نے ڈھڈّ وجاؤنی شروع کیتی سی ۔ بھائی جی جنازے مہرے شبد گاؤندے تر پئے سن ۔ بھاویں میری ستھا بھائی جی نال جڑی ہوئی سی پر میں کیلے ولّ وی دیکھ رہا سی ۔ ایہہ بڑا اوکھا ہویا سی ۔ اہنے سانوں بند کراؤن دی بتھیری کوشش کیتی سی پر ایہہ سفل نہیں ہو سکیا سی ۔
نمے دا سسکار کرکے واپس آئے تاں بھائی جی نے کرم کانڈاں دیاں کہانیاں سنا-سنا پھوجن دا دھیرج بنھایا سی ۔ ترن لگیاں سمجھایا سی-
''بیبا ڈھیری نہیں ڈھاہیدی ۔ گورو جی فرماؤندے ہن- دکھ-سکھ دونوں سمع کر جانے، اور مان اپمانا ۔' جے اپر والا نمے ارگے پتراں دی خوشی دندے تاں اوہدا دکھ وی جھلنا چاہیدا، بھائی بیبا ۔" بھائی جی نے پھوجن دے سر تے ہتھ رکھیا سی ۔
''بھائی، اک ماں دا دکھ ماں ای جان سکدی اے ۔ تسیں کی جانوں، دکھ کی ہندے نے ۔ پہلا مینوں رنڈی کیتا ۔ ہن نپتی کرتا ۔ ایہو جہے ربّ نوں چلھے 'چ لانے ۔" پھوجن دھاہاں مارن لگّ پئی سی ۔ بھائی جی پھیر بیٹھ گئے سن ۔ اوہدا دھیرج بنھاؤن لگّ پئے سی ۔ میں پیشاب کرن گیا تاں مینوں کیلے تے ایہدے جوٹیداراں نے گھیر لیا سی ۔
''اوئے کیوں لوکاں دے زخماں تے لوناں چھڑکدے او ۔ ایہہ جہڑا ڈرامہ جیہا کردے او ۔ ایہنوں بند کر دیو ۔ نہیں تاں وچے تسیں، وچّ تہاڈے بھائی بھوئی دی ٹنڈ-پھوڑی کھلردی پھرو ۔ نالے... ۔" ساڈی توں-توں میں- میں ودھ گئی سی ۔ گلّ ہتھو-پائی تکّ ودھی تاں سانوں بھائی جی نے آ کے شانت کیتا سی ۔ اپنے نال لے کے تر پئے سن ۔
بھائی جی دے گھر بہہ گئے ساں ۔ اوہناں سانوں ویر ورودھ تیاگن دی سکھیا دتی ۔ پھیر اوہناں سانوں نچیکیتا دی کتھا سنائی ۔
''اک مہاتما...سری وازشروس رشی ہوئے ہن ۔ اوہناں بڑی تپسیا کیتی سی ۔ گلّ کی...پہنچے ہوئے سی ۔ پرماتما دا دوجا روپ ۔ اوہناں دا اک لڑکا سی نچیکیتا ۔ اوہ بڑے آگیاکاری سن ۔ جو رشی جی نے کہنا اوہناں اوہی کرنا ۔ مہاتما جی نے اوہدیاں بڑیاں کٹھن-کٹھن پریکھیاواں لئیاں پر نچیکیتا جی کمال دے سن ۔ اوہناں ہر پریکھیا پاس کیتی ۔ رشی جی دی ہر اچھا تے پھلّ چڑھائے ۔...ایہہ گرنتھاں وچّ لکھیا ہویا ۔ اج وی اسیں نچیکیتا نوں یاد کردے ہاں ۔" بھائی جی ساڈے چہریاں نوں پڑھن لگّ پئے سی ۔ سانوں لین دیکھ کے پرسنّ ہو گئے سی ۔
''سانوں وی نچیکیتا بننا چاہیدا ۔ اپنے وڈے گورو بڑے مہان ہن ۔ مینوں جو وی کہندے نے، اوہناں دی آگیا دا پالن کردا ہاں ۔ ساری زندگی ہی اوہناں دے دسے رہے 'تے چلیا ہاں ۔ اوہناں دا اکو کہنا ہے کہ پرماتما دی رضا وچّ رہو ۔" بھائی جی کنا چر نچیکیتا دیاں گلاں سناؤندے رہے ۔ اسیں نچیکیتا دی تکلیفاں بھری زندگی سن کے دنگ رہِ گئے سی ۔ اوہناں نوں بڑیاں مشکلاں آئیاں پر اوہ جتدے رہے سی ۔ بھائی جی نے سانوں کیلے ورگے ناستک بندیاں بارے وی چاننا پایا سی ۔
پنڈ وچّ کوئی وی موت ہندی، بھائی جی مہرے ہندے ۔ سانوں وی نال لے لیندے ۔ لوکیں روندے کرلاندے ہندے پر بھائی جی سبھ نوں ربّ دا بھانا منن دا اپدیش دندے ۔ پانی والی گڑبی چکّ لیندے ۔ پاٹھ کردے ۔...جنازے اگے پانی دا چھٹا دندے، شبد اچاردے تر پیندے ۔ اسیں وی اوہناں دے مگر گاؤندے تر پیندے ۔ بھائی جی دے بھکھدے چہرے 'تے نور ہندا ۔ لوک غصہ نہ کردے سگوں اوہ اوہناں دا پورا ستکار کردے ۔
''بھائی جی ساڈے نالوں سیانے نے ۔ جو کردے نے ٹھیک ہی کردے ہونگے ۔"
بھائی جی دے اپنے گھر وی کئی موتاں ہوئیاں ۔ چاچے دی ہوئی ۔ اک بھرجائی دی ہوئی ۔ ہور وی...ادوں وی بھائی جی اسے طرحاں سسکار کردے رہے ۔
بھائی جی اجے تکّ آئے نہیں ۔ سبھ اوہناں دا راہ تکّ رہے ہن ۔ کیلا راہ ولّ نہیں دیکھ رہا ۔ اوہ لاش بارے فکرمند ہے ۔ ایہہ جو سمجھدا ہے اوہ ہونا نہیں ۔...پریتم سنگھ آ گیا ہے ۔ اوہدے کول اپنا ڈھڈّ ہے تے میری سارنگی وی ۔ اوہنوں دیکھ کے کیلے دا رنگ تھوڑھا پھکا پے گیا ہے ۔ ساری لوکائی دیاں اکھاں بھائی جی ولّ لگیاں ہوئیاں ہن ۔ سرپنچ زیادہ چنتت ہے ۔
''چاچا بچن سیاں، تہانوں بھائی جی دے سبھاء دا پتے ۔ بے شکّ جندر بھائی جی دا منڈا اے ۔ پر جندر دے مرن نال بھائی جی نوں کی فرق پینا ۔ اوہناں نے تاں اپر والے دا بھانا منّ لیا ہونا ۔ کتے بیٹھے پاٹھ کردے ہونے ۔" سرپنچ نوں اچوآئی لگی ہوئی آ ۔
''سرپنچا، بھائی ربّ دا بندہ ۔ اوہدے لئی سبھ برابر ہن ۔ چاہے نما ہووے، چاہے جندر ۔" بزرگ بچن سنگھ سرپنچ دی ہاں وچ ہاں ملاندا ہے ۔ کیلا کیہری اکھ نال دیکھ رہا ہے ۔ بہت سارے ہور لوک لاش دوآلے اکٹھے ہو گئے ہن ۔ بھائی جی دے نہ آؤن دی گھسر-مسر ہو رہی ہے ۔ لاش خون نال لتھّ-پتھّ ہوئی پئی ہے ۔
بھائی جی نوں منگی سائیکل 'تے لے آیا ہے ۔ ساریاں دا دھیان اوہناں ولّ ہو گیا ہے ۔ بھائی جی سائیکل توں بڑے سہج نال اترے ہن ۔ ہتھ وچّ مالا ہے ۔...اوہ منکیاں نوں پھیردے شانت من نال لاش کول بیٹھ گئے ہن ۔ اکھاں میٹ کے پاٹھ کرن لگّ پئے نے ۔ کیلا ٹیڈھا-میڈھا جھاک رہا ہے ۔ میں پریتم سنگھ کولوں سارنگی پھڑ لئی ہے ۔ اوہ وی ڈھڈّ کسن لگّ پیا ہے ۔ بھائی جی نے جندر دے منہ توں کپڑا اتاریا ہے ۔ منہ چمّ کے مسکرا پئے ہن ۔ میرے من وچّ ایہناں پرتی ہور ستکار ودھ گیا ہے ۔ بھائی جی چپ چاپ بیٹھے پاٹھ کرن لگّ پئے ہن ۔...اچی دینی بڑ-بڑائے ہن ۔ لاش توں کپڑا وگاہ کے ماریا ہے ۔
''او اپر والیا ۔ ایہہ توں کی قہر کمایا ۔" بھائی جی دہتھڑی مار کے لاش اپر ڈھیری ہو گئے ہن ۔ سرپنچ ایہناں نوں لاش توں اٹھا رہا ہے پر بھائی جی دی دندل نہیں ٹٹّ رہی ۔ میرے ہتھاں وچوں سارنگی ڈگّ پئی ہے ۔...پولیس وی آ گئی ہے ۔