آخری پتہ او ہینری
کاوَ روپ کرمجیت سنگھ گٹھوالا

(ایہہ رچنا او ہینری دی کہانی
'The Last Leaf' تے آدھارت ہے)

واشنگٹن سکویئر دے وسے جہڑی بستی لیہندے ۔
گرینوچ ولیج ناں اوہدا سبھ لوکی نے کہندے ۔
بھلّ-بھلئیاں نے لگدیاں سبھ اوتھوں دیاں گلیاں ۔
کجھ ونگ ولیویں کھاندیاں پھر اوہ اےداں ملیاں ۔
اکو گلی اک دو واری تاں آپا ہے کٹّ جاندی ۔
اوپرا کوئی وڑے جس تھاں توں مڑ اوتھے لے آندی ۔
بلّ کاغذ، کینوس، رنگاں دے لین کوئی جے آوے ۔
خالی ہتھیں اوہ پرط جائے گھر نہ اسنوں تھیاوے ۔
کلاکاراں لئی بن گیا ایہہ تھاں بڑا سکھاواں ۔
کرایہ ایتھے رہن دا بہتا نہیں دکھاواں ۔
پرانیاں ڈچ عمارتاں اتھے نے من مونہدیاں ۔
چھجے اتے اٹاریاں ہین جنہاں 'تے سونہدیاں ۔

تنّ-منزلا اٹاں دی بنی اک عمارت اتھے ۔
جونزی اتے سو نے اپنا سٹوڈیؤ بنایا جتھے ۔
اک آئی سی مین توں دوجی کیلیفورنیا نواسی ۔
اک ریستوراں کھانا کھاندیاں دوستی ہو گئی خاصی ۔
کھان-پہنن دیاں عادتاں دوواں دیاں سی اکے ۔
کلا دے نظرئیے وچّ وی بہتا فرق نہ دسے ۔

مئی دی ایہہ گلّ ہے پر جدوں نومبر آیا ۔
ٹھنڈھا ادکھّ اجنبی اپنے نال لیایا ۔
ڈاکٹر نمونیاں آکھدے جو اتھے سی رہندے ۔
ٹھنڈے ہتھ اس منحوس دے جس جس اتے پیندے ۔
کانبا اوہنوں چھڑ جانودا جسیوں طاقت جاوے۔
بخار اینا چڑھ جانودا اٹھیا مول نہ جاوے ۔
پورب والے پاسے ایسنے پورا قہر مچایا ۔
ونگے-ٹیڈھے راہ جتھے اتھے ہولی ہولی آیا ۔
نمونیاں بڈھا ویر جے ہندا صحیح لڑائی لڑدا ۔
کیوں نمانی بالڑی تائیں اوہ آکے پھر چڑھدا ۔
پچھمی ٹھنڈھی ہوا پہلوں سی جسدا لہو گھٹایا۔
لال-مٹھاں، چھوٹے ساہ والا کھوسٹ کدھروں آیا ۔
جونزی نوں اس آکے دبیا اس توں ہلیا نہ جاوے ۔
بستر لیٹی کھڑکی وچوں باہر نوں جھاکی پاوے ۔
اٹاں والی ساہمنے گھر دی کندھ سی بالکل خالی ۔
اس ولّ نیجھ لا کے اوہ رکھے ضداں کوئی سوالی ۔
صبح سویرے کم 'چ رجھیا ڈاکٹر اتھے آیا ۔
بکھرے چٹے وال سی جسدے سو نوں اس بلایا ۔
تھرمامیٹر اپنا تکے نالے اوہ آکھ سناوے،
"دساں وچوں اک حصہ ہی بچن دا نظریں آوے ۔
اوہ وی تاں جے اپنے دل 'چوں ڈر موت دا کڈھے ۔
قبراں اتے مویاں بارے سوچنا بالکل چھڈے ۔
کہڑی چیز جو اسنوں اندرو اندری کھائیں جاوے؟"
" نیپلج دی کھاڑی دا ایہہ چتر بنانا چاہوے۔"
"چترکاری وی کوئی گلّ ہے جس بارے کوئی سوچے ۔
کی کوئی ہے اجیہا بندہ جس نوں دلوں ایہہ لوچے ۔"
"نہیں، ڈاکٹر کوئی نہیں بندہ جو اسدے دل آوے ۔"
"تاں پھر بسّ کمزوری اسنوں موت ولّ لئیں جاوے ۔
جنی واہ میں لا سکدا ہاں اپنی ولوں میں لاواں ۔
روگی گنے جے مجل دے بندے تاں میں قیاس لگاواں ۔
دوائیاں دی کل طاقت دا ادھا حصہ گھٹاواں ۔
فیشن دی گلّ روگی کرے تاں دگنا اوہنوں کراواں ۔"

ڈاکٹر گیا سو اینا روئی رومال وی گلہ ہویا ۔
ڈرائنگ بورڈ لے کمرے آئی مول نہ جاوے کھلویا ۔
سو ہولی ہولی سیٹیاں وجاوے نالے کجھ گائیں جاوے ۔
جونزی نوں ویکھ چپ-چاپ ستیاں سیٹیاں بند کراوے ۔
کسے رسالے لئی سو نے تصویر کیتی شروع واہنی ۔
ضداں نواں لیکھک کوئی لکھدا رسالے لئی کہانی ۔
گھوڑسوار چرواہے دی اس سوہنی تصویر بنائی ۔
اوہنوں لگیا جونزی ہولی ہولی جاوے گلّ دہرائی ۔
سو اپنا کم وچے چھڈّ کے بستر ولّ نوں آئی ۔
جونزی جاگدی بستر بیٹھی باہر نگاہ ٹکائی ۔
باہر ویکھے تے منہ وچوں پٹھی گنتی گندی جاوے ۔
باراں گیاراں دس نوں گندی اٹھ ستّ تکّ آوے ۔
سو فکرمند بہو ہوئی جھاتی کھڑکی ولّ پاوے ۔
باہر ولّ جونزی کی ویکھے اسنوں سمجھ نہ آوے ۔
باہر سنمسنا وہڑھا خالی کندھ اٹاں والی ۔
رنڈ-مرنڈی ویل آئوی دی اس 'تے پئے وکھالی ۔
جڑھاں سکیاں جرجر ہوئی ادھ تکّ چڑھی ہوئی ۔
ٹھنڈھی خزاں نے پتے سوتے بسّ ہنے موئی کہ موئی ۔
"باہر ولّ کی توں ویکھیں ؟" سو جوزیں نوں پچھے ۔
"چھ رہِ گئے سارے جھڑ گئے،" جونزی ہولی دسے ۔
"تنّ دن پہلاں سو سن گندی تاں سر دکھدا ۔
پر ہن سوکھا ہے گننا لے اک ہور اوہ ڈگدا ۔
بسّ ہور ہن پنج بچے نے،" جونزی ایہہ دسیں جاوے ۔
پنج ہور کی بچے نے ؟" ایہہ سو جاننا چاہوے ۔
"آئوی دے گناں میں پتے، تینوں نہیں ڈاکٹر دسیا ؟
اخیرلے پتے نال میں مرنا ایہہ میرے من وسیا ۔"
سو اگوں کجھ کھجھ کے بولی، "ایہہ گلّ پاگلاں والی ۔
تیری تے جھڑ رہے پتیاں دی دسّ کہڑی بھائیوالی ؟
ڈاکٹر نے ایہو دسیا دس 'چوں اک موقع بچن دا ۔
نویں عمارت جے بنی ہووے ایہو اس کولوں لنگھن دا ۔
اسدا اینا ہی خطرہ کریئے نیو یارک کار سواری ۔
توں کجھ کھا پی لے میں کر لاں کجھ نہ کجھ چترکاری ۔
جسنوں میں آڈیٹر نوں دے کے تھوڑھے بہتے پیسے لے آواں ۔
جنہاں دا سامان کھان پین دا اتے دوائیاں لیاواں ۔"
جونزی نے اکھاں باہر ٹکائیاں سو نوں آکھے ایہا،
"میرے لئی کجھ لے کے آن دا تینوں فکر ہے کیہا ؟
ہن پتے کل چار رہِ گئے ایہناں وی ڈگّ جانا ۔
اسے ویلے میں وی دنیاں 'چوں کرنا کوچ ٹھکانہ ۔"
سو اس اتے جھکی تے آکھے، "سن توں میری پیاری،
اکھاں میٹ کے رکھ اپنیاں نہ ویکھ ولّ باری ۔
چتر بناکے دینے کل تکّ تاہیں تینوں ایہہ کہندی ۔
چانن دی ہے لوڑ ایس لئی نہیں پردے بند کر دندی ۔"
"کنا چنگا ہووے دوجے کمرے توں جا کے چتر بناویں ۔"
سو آکھدی، "میں ایہہ چاہاں توں پتیوں نگاہ ہٹاویں ۔"
جونزی کہندی، "مینوں دسیں، کم تیرا جدوں مکیا ۔"
پونی ورگی بگی ہوئی جاپے جیوں بتّ ٹٹیا ۔
"میں چاہندی میں آخری پتہ ڈگدا ڈھہندا تکاں ۔
اڈیک نے مینوں بہت ستایا سوچاں سوچدی تھکاں ۔
تھکیا پتہ ڈگے جیوں ہولی میں وی ایہو چاہواں ۔
میں وی اےداں تھکی تھکائی دنیاں نوں چھڈّ جاواں ۔"
سو کہندی، "توں ذرا کو سوں جا میں ہیٹھاں جا آواں ۔
بہرمن نوں اپنے ماڈل لئی ہنے بلا لیاواں ۔
اک منٹ توں ودھ نہیں لانا ہنے آئی کہ آئی ۔
توں اپنی تھاں توں ہلن دی کوشش کریں نہ کائی ۔"

بڈھا بہرمن چترکار سی جو سٹھّ سالاں توں ٹپیا ۔
چالی سال توں اس پیشے وچ پر کجھ وی نہ کھٹیا ۔
ایہہ گلّ سبھناں نوں کہندا میں اک شاہکار بنانا ۔
میں کنا وڈا کلاکار ہاں پھر لوکاں نے منّ جانا ۔
اخباراں وچ کجھ کم کرکے اپنا پیٹ اوہ بھردا ۔
ہن اوہ جونزی تے سو واسطے ماڈل دا کم ہی کردا ۔
بہتی جنّ جدوں پی لیدا اپنے شاہکار بارے دسدا ۔
جے کوئی کمزوری کدے وکھاوے اس اتے کھل کے ہسدا ۔
دوواں کڑیاں دی اوہ سمجھے میں کردا ہاں رکھوالی ۔
اس انجان جگہ اوہناں دا کون ایں وارث والی ۔
جونیپر بیریاں دی تکھی بو اسدے کمرے بھری سی ۔
اک کھونجے وچ ایزل اتے خالی کینوس دھری سی ۔
بہرمن نے اپنے شاہکار دی لیک نہ واہی کوئی ۔
پنجھی سال دی اسے جگہ تے بسّ اےداں ہی ٹکی ہوئی ۔
سو نے جونزی دی ساری گلّ بہرمن نوں دسی جا کے ۔
اسنے اپنی کھجھ سو تے کڈھی اسنوں گلاں سنا کے ۔
"کی اس دنیاں وچ ایہو جیہا پاگل وی کوئی ؟
تہاڈے لئی ہن ماڈل بنن دی مینوں لوڑ نہ کوئی ۔
توں اسدے دماغ وچ ایہہ خیال کیوں آؤن دیویں ۔
ایہو جہیاں فالتو سوچاں کیوں نہ استوں پرھاں کریویں ۔"
سو کہندی، "جونزی نوں بخار نے کیتا ہے بہت نتانا ۔
عجیب سوچاں نے تاہیں اسدے من شروع کیتا ہے آنا ۔
جے توں ماڈل نہیں بننا چاہندا ایہہ مرضی اے تیری ۔
توں بڈھا اک وڈا مورکھ ایں ایہہ بنی سوچ اے میری ۔"
بہرمن آکھے سو نوں، "توں وی زنانیاں وانگ ہیں ہوئی ۔
تیرے لئی ماڈل نہ بنن دی نہیں میری مرضی کوئی ۔
توں چل میں ہنے آیا پر اک گلّ سندی جائیں ۔
جونزی وچاری دے رہن لئی ایہہ تھاں چنگی ناہیں ۔
جدوں میں شاہکار بنایا پھر پیسے بہت کمانے ۔
اسے ویلے اس بھیڑی تھاں توں آپاں سبھناں چالے پانے ۔"

جونزی نوں ستی ویکھ کے سو نے ہیٹھاں پردے سبھ گرائے ۔
بہرمن تے سو دوویں پھر نال دے کمرے وچ آئے ۔
دوویں جنے دلوں ڈرے ہوئے باہر ویل نوں ویکھیں جاون ۔
اک دوجے ولّ نگاہ کرن پر مونہوں نہ کجھ سناون ۔
باہر مینہہ تیز پے رہا اسدی تیزی ودھدی جاوے ۔
برف وی نالو نال ڈگ رہی جو ٹھنڈھ نوں ہور ودھاوے ۔
کھان مزدوراں وانگوں بہرمن قمیض سی نیلی پائی ۔
بیٹھن لئی چٹان دی تھاں اس کیتلی پٹھی کرائی ۔
اگلی سویر گھنٹہ کو سوں کے سو نوں جاگ جاں آئی ۔
اداس اکھاں نال جونزی نے پردے تے نظر ٹکائی ۔
"پردے پرھاں ہٹا، میں تکنا" سو نوں حکم سناوے ۔
سو وچاری کمبدے ہتھیں پردیاں نوں پرھے ہٹاوے ۔
ویکھو چمتکار اک ہویا پتہ ویل تے ڈٹیا ۔
تیز ہنیری تے مینہہ اسدا کجھ وگاڑ نہ سکیا ۔
گوڑھھا ہرا رنگ اوسدا پر کنارے کجھ کجھ سکے ۔
ویہہ فٹّ سی زمین توں اچا لگیا ویل دے اتے ۔

جونزی کہندی، "میں سوچیا سی رات نوں ایہہ ڈگّ جانا ۔
تیز ہنیری وچ اس پتے وچارے آپا کداں بچانا ۔
اج ضرور ایہہ ڈگّ جاویگا ہنیری نہیں جھلی جانی ۔
اس پتے نال روح میری وی اس جگّ توں ٹر جانی ۔
سو دا چہرہ مرجھایا کہے جونزی نوں، "کر جیرا ۔
جے توں اپنا نہیں سوچنا کجھ تاں سوچ توں میرا ۔"
جونزی کوئی جواب نہ دتا سوچے اسدی روح کلی ۔
سارے رشتے توڑ جگت دے اپنے راہ ٹر چلی ۔
سارا دن لنگھیا شام ویلے اوہناں باہر ڈٹھا ۔
سوریاں وانگوں قایم کھڑا سی اپنی تھاویں پتہ ۔
رات ہوئی تاں اتر ولوں تیز طوفان پھر آیا ۔
کلا نہیں نال اپنے مینہہ زور دا لیایا ۔
چھتاں تے کندھاں تے مینہہ دی واچھڑ زور زور دی وجے ۔
ایوں لگے اہنے سبھ گھر ہی توڑ سٹنے نے اجے ۔
سویرے تھوڑھا چانن ہویا جونزی حکم چڑھایا ۔
سو وچاری نے پردے نوں کھڑکی توں پرھاں ہٹایا ۔
جونزی نے جاں پتہ ڈٹھا تاں اس تے نگاہ ٹکائی ۔
سو سی کھانا پئی بناؤندی اس نوں آواز لگائی ۔
"میں اک بہت بری کڑی ہاں جسنے تنگ کیتا تینوں ۔
پتے نے اپنی تھاں رہکے اک سبق سکھیا مینوں ۔
آپے موت منگنی پاپ ہے وڈا مینوں سمجھ ایہہ آئی ۔
بیبی رانی بن میرے لئی چھوٹا شیشہ لے کے آئیں ۔
سرھانیاں دا پھر دے آسرا مینوں چکّ بٹھائیں ۔
پھیر اپنے ہتھیں مینوں دودھ پیائیں کھانا کھوائیں ۔
تینوں کم کردی نوں میں بستر بیٹھ ویکھنا چاہواں ۔
ٹھیک ہو کے 'نیپلج دی کھاڑی' والا چتر بناواں ۔"

دوپہر بعد ڈاکٹر آیا سو جاں اسنوں پچھیا ۔
"پنجاہ فی صدی بچن دا موقع" قہقے اس ہتھ گھٹیا ۔
"ہن میں ہیٹھاں جا کے اک ہور مریض ہے ویکھن جانا ۔
نمونیئے نے بہرمن نوں کر چھڈیا اے جی بھیانا ۔
بڈھے اتے ماڑو کلاکار تے حملہ تیز ہے ہویا ۔
نمونیئے نے اک دم اوہنوں کر دتا ادھ مویا ۔
کوئی امید نہیں دسدی اسنوں ہسپتال لے جانا ۔
تاں جو کجھ سوکھا ہو جاوے اسنوں رہندا سماں لنگھانا ۔"
اگلے دن ڈاکٹر آیا سو پچھن لئی کھلوئی ۔
ڈاکٹر کہندا، "جونزی تائیں ہن نہ خطرہ کوئی ۔
تسیں جت گئے گلّ خوشی دی موت ہار گئی اسدی ۔
دیکھبھال کرو دیؤ چنگا کھانا اسنوں لوڑ ہے جسدی ۔"
دوپہر بعد سو جونزی کول آئی جپھی گھٹّ کے پائی ۔
سکارف اوہ اک انی جاندی سی اسنوں گلّ سنائی،
"نمونیئے نے بہرمن نوں دو دن وچ مار گرایا ۔
چوکیدار دسے سویرے سویرے جاں اس کول اوہ آیا ۔
درد نال سی تڑپھیں جاندا اسنے اوہنوں اٹھایا ۔
راتیں باہر کی کردا سی اوہ ایہہ سمجھ نہ پایا ۔
جتیاں کپڑے سبھ کجھ اوہدا پانی نال سی بھجیا ۔
بلدی لالٹین کول پئی سی سامان پیا سی ڈگیا ۔
پوڑی اک پئی سی اتھے کجھ برشّ وی کھنڈے پئے سن ۔
رنگاں والی پلیٹ دے وچ ہرا پیلا رنگ ملے سن ۔
جونزی ذرا باہر ولّ ویکھیں آپاں دھیان نہیں دتا ۔
ہوا چلے تاں وی نہیں ہلدا ویل تے لگیا پتہ ۔
بہرمن دا شاہکار ایہہ جہڑا اس رات بنایا ۔
آخری پتہ بھاویں ڈگیا پر تینوں اہنے بچایا ۔"