Badchalan Aurat (Punjabi Story) : Albert Camus

ਬਦਚਲਨ ਔਰਤ (ਕਹਾਣੀ) : ਐਲਬੇਅਰ ਕਾਮੂ

1
ਇੱਕ ਮੱਖੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਦੋਂ ਤੋਂ ਬਸ ਵਿੱਚ ਚੱਕਰ ਲਗਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਸ ਦੀਆਂ ਖਿੜਕੀਆਂ ਬੰਦ ਸਨ । ਉਹ ਬਸ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੱਕ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਗਲੇ ਤੋਂ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਚੱਕਰ ਲਗਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਜੇਨਿਨ ਦੀਆਂ ਨਜਰਾਂ ਨੇ ਉਸਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕਰਨਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਦੇਖਣ ਲੱਗੀ । ਸਰਦੀ ਦੀ ਸਵੇਰ ਦੀ ਹਲਕੀ ਹਲਕੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਸੀ । ਲੋਹੇ ਦੀ ਚਾਦਰ ਅਤੇ ਕਿੱਲਾਂ ਦੇ ਰੌਲੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਹਨ ਲੁੜਕ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਰੁਕ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ । ਸੰਕਰੇ ਮੱਥੇ ਤੇ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਆ ਰਹੇ ਭੂਰੇ ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਗੁੱਛਾ, ਚੌੜੀ ਨੱਕ ਅਤੇ ਪਤਲੇ ਚਿਹਰੇ ਵਾਲਾ ਮਾਰਸਲ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਰੋਮ ਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਵਣ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਗੋਡਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਕੈਨਵਸ ਦੀ ਛੋਟੀ ਸੀ ਸੂਟਕੇਸ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤੀ ਨਾਲ ਪਕੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਅਚਾਨਕ ਹਵਾ ਤੇਜ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਕੰਕਰ – ਪੱਥਰ ਬਸ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਕੇ ਅਵਾਜ ਕਰਨ ਲੱਗੇ । ਰੇਤ ਭਰਿਆ ਗੁਬਾਰ ਬਸ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੋਰ ਗਹਿਰਾ ਹੋ ਗਿਆ । ਰੇਤ ਬਸ ਦੀਆਂ ਖਿੜਕੀਆਂ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟਕਰਾ ਰਹੀ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਸੈਂਕੜੇ ਹੱਥ ਰੇਤ ਨੂੰ ਬਸ ਦੀਆਂ ਖਿੜਕੀਆਂ ਤੇ ਸੁੱਟ ਰਹੇ ਹੋਣ । ਬਸ ਹੌਲੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਰੁਕ ਗਈ । ਹਵਾ ਵੀ ਘੱਟ ਹੋ ਗਈ । ਧੁੰਦ ਛਟਣ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਬਸ ਨੇ ਰਫਤਾਰ ਫੜੀ । ਖਿੜਕੀ ਵਿੱਚੋਂ ਗਰਦ ਨਾਲ ਅੱਟਿਆ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਵਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਿਆ । ਦੋ – ਤਿੰਨ ਪਾਮ ਦੇ ਛੋਟੇ – ਛੋਟੇ ਦਰਖਤ ਵਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਓਝਲ ਹੋ ਗਏ ।
ਕਿਹੜਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ? ਮਾਰਸਲ ਬੋਲਿਆ । ਸੂਰਜ ਉਦੇ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਬ ਰੇਲ – ਰੋਡ ਲਾਈਨ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਚੱਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਦੋ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਇਸ ਠੰਡੀ ਸਵੇਰ ਵਿੱਚ ਪਥਰੀਲੇ, ਨਿਰਜਨ ਪੱਧਰ ਰਸਤੇ ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਯਾਤਰੀ ਸੌਂ ਰਹੇ ਹਨ । ਬਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛਣਕੇ ਆਉਂਦੀ ਹੋਈ ਰੇਤ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੱਖਾਂ ਕਿਰਕਰਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਕਦੇ – ਕਦੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੁੱਲਾਂ ਤੇ ਜੰਮੀ ਰੇਤ ਨੂੰ ਪੂੰਝ ਲੈਂਦੇ ਹਨ । ' ਜੇਨਿਨ !' ਮਾਰਸਲ ਦੇ ਪੁਕਾਰਨ ਤੇ ਉਸਨੇ ਵੇਖਿਆ । ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉਹ ਸੋਚਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਉਸਦੇ ਵਰਗੀ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਗੱਠਵੀਂ ਦੇਹ ਦੀ ਮਾਲਕਣ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤੀਵੀਂ ਲਈ ਇਹ ਨਾਮ ਕਿੰਨਾ ਹਾਸੇ ਭਰਿਆ ਹੈ । ਮਾਰਸਲ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਸੈਂਪਲ ਵਾਲਾ ਬੈਗ ਕਿੱਥੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ । ਜੇਨਿਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਸੀਟ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦੀ ਖਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਟਟੋਲਿਆ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਪੈਰ ਉਸ ਬੈਗ ਨਾਲ ਟਕਰਾਏ । ਉਹ ਬਿਨਾਂ ਹੌਂਕੇ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਝੁਕਾ ਸਕਦੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਨੇ ਸਕੂਲ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿਮਨਾਸਟਿਕ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ । ਹੁਣ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਯਾਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਸਨੇ ਜਿਮਨਾਸਟਿਕ ਕਿਉਂ ਛੱਡੀ ਸੀ ? ਕੀ ਇਹ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਗੱਲ ਹੈ ?
ਵੀਹ ਸਾਲ . . . . । ਪੰਝੀ ਸਾਲ ਨਹੀਂ ਹੋਏ . . . . ਉਸਨੂੰ ਤਾਂ ਇਹ ਕੱਲ ਦੀ ਗੱਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਜਾਦ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਕਰਾਉਣ ਨਾ ਕਰਾਉਣ ਦੀ ਦੁਵਿਧਾ ਵਿੱਚ ਫਸੀ ਸੀ । ਬਿਲਕੁੱਲ ਕੱਲ ਹੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਇਕੱਲੀ ਹੀ ਬੁਢਾਪੇ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ । ਅੱਜ ਉਹ ਇਕੱਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਲਾਅ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਹੁਣ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਹੈ ।
ਉਸਨੇ ਅਚਾਨਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੋਈ ਉਸਨੂੰ ਘੂਰ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਉਹ ਅਰਬ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਤੇ ਹੈਰਾਨ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਸਦਾ ਧਿਆਨ ਇਸ ਤਰਫ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ? ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਸਹਾਰਾ ਦੀ ਫਰੇਂਚ ਰੇਜਿਮੇਂਟ ਦੀ ਯੂਨੀਫਾਰਮ ਪਹਿਨ ਰੱਖੀ ਹੈ । ਉਸ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਲਮਕੇ ਚਮੜੇ ਵਰਗਾ ਲੰਮਾ ਅਤੇ ਗਿੱਦੜ ਵਰਗਾ ਨੁਕੀਲਾ ਹੈ । ਸਿਰ ਤੇ ਲਿਨਨ ਦੀ ਗੰਦੀ – ਜਿਹੀ ਟੋਪੀ ਪਹਿਨ ਰੱਖੀ ਹੈ । ਉਸਦੀਆਂ ਭੂਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਘੂਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ । ਉਹ ਸ਼ਰਮਾਈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਵੱਲ ਦੇਖਣ ਲੱਗੀ । ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕੋਟ ਦੀ ਕਾਲਰ ਖੜੀ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਚਿਹਰਾ ਲੁਕਾ ਲਿਆ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਹ ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਪਾ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਹ ਇੰਨਾ ਦੁਬਲਾ ਅਤੇ ਲੰਮਾ ਸੀ ਕਿ ਚੁਸਤ ਟਿਊਨਿਕ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬਰੀਕ ਧਾਤ,ਹੱਡੀ ਅਤੇ ਰੇਤ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਢਾਂਚਾ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ ।
ਜੇਨਿਨ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕੋਟ ਗੋਡਿਆਂ ਤੱਕ ਖਿੱਚ ਲਿਆ । ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੋਟੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲੇਕਿਨ ਲੰਮੀ ਅਤੇ ਛਰਹਰੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਫਿਰ ਵੀ ਕੁਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਹਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਕੋਈ ਪੁਰਖ ਉਹਦੇ ਵੱਲ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਹ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਮਾਸੂਮ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ ਚਮਕੀਲੀਆਂ ਸਰਲ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਕੁੱਝ ਕੁਝ ਭਾਰੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਆਕਰਸ਼ਕ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਇੱਥੇ ਕੁੱਝ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ, ਜਿਸਦੀ ਕਲਪਨਾ ਜੇਨਿਨ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਸ ਸਫਰ ਵਿੱਚ ਨਾਲ ਚਲਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਤੱਦ ਉਸਨੇ ਬਹੁਤ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਮਾਰਸਲ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਲੜਾਈ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਖਾਸਕਰ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨਾਰਮਲ ਹੋਣ ਲੱਗਿਆ ਸੀ । ਜੰਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਛੋਟੀਆਂ – ਛੋਟੀਆਂ ਸੁੱਕੀਆਂ ਚੀਜਾਂ ਦਾ ਵਪਾਰ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ – ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਤੱਦ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਕਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਉਸਨੂੰ ਅੱਛਾ ਖਾਸਾ ਜੀਵਨ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਾ ਸਕਦੀ ਸੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਰ ਸਮੁੰਦਰ ਤਟ ਤੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਜੁਆਨੀ ਦੇ ਖੁਸ਼ਨੁਮਾ ਦਿਨ ਬਿਤਾਏ ਸਨ । ਲੇਕਿਨ ਮਾਰਸਲ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਮਿਹਨਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਤਟ ਤੇ ਲੈ ਜਾਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਜਦੋਂ ਕਿ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਛੋਟੀ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਹੋਕੇ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਹਨ । ਬਾਕੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅੱਧੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਅਤੇ ਅੱਧੇ ਯੂਰਪੀਅਨਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਨਾਲ ਗੁਪਤ ਰਸਤੇ ਤੇ ਬਣੀ ਆਪਣੀ ਦੁਕਾਨ ਨੂੰ ਰੰਗ – ਬਿਰੰਗੇ ਵਸਤਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਉਹ ਦੁਕਾਨ ਦੇ ਉੱਤੇ ਅਰਬੀ ਪਰਦਿਆਂ, ਛੋਟੀ ਗੈਲਰੀ ਅਤੇ ਬਾਰਬਸ ਦੇ ਫਰਨੀਚਰ ਨਾਲ ਸਜੇ ਤਿੰਨ ਕਮਰਿਆਂ ਦੇ ਮਕਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਅੱਧੇ ਹਨੇਰੇ, ਅੱਧੇ ਬੰਦ ਸ਼ਟਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਸਾਲ ਇਵੇਂ ਹੀ ਗੁਜਰ ਗਏ । ਗਰਮੀ ਸਮੁੰਦਰ ਤਟ, ਸੈਰ ਇਹ ਬਸ ਬੀਤੇ ਕੱਲ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ । ਮਾਰਸਲ ਨੂੰ ਇਲਾਵਾ ਵਪਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ ਵਿੱਚ ਰੁਚੀ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਜੇਨਿਨ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਮਾਰਸਲ ਦੇ ਪਾਗਲਪਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰ ਲਈ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਹੈ ਪੈਸਾ । ਉਹ ਉਸਦੇ ਇਸ ਸੁਭਾਅ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਬਾਵਜੂਦ ਇਸਦੇ ਕਿ ਉਹ ਜੇਨਿਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਬਹੁਤ ਉਦਾਰ ਹੈ। 'ਜੇਕਰ ਮੈਨੂੰ ਕੁੱਝ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ' – ਮਾਰਸਲ ਅਕਸਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ । ਗਰਮੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਜਿਵੇਂ ਕ ਿਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਆਇਆ ਹੈ, ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ । ਮਾਰਸਲ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਫਿਰ ਸਵਾਸਥ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਕਪੜਿਆਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਘੱਟਣ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ਾ ਠੱਪ ਅਤੇ ਸੜਕਾਂ ਸੁੰਨੀਆਂ ਅਤੇ ਗਰਮ ਰਹਿਣ ਲੱਗੀਆਂ । ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਉਪਰੀ ਪਠਾਰ ਤੇ ਆਪ ਕਪੜੇ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ । ਨਾਲ ਹੀ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਦਲਾਲਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧਾ ਅਰਬ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਪੜਾ ਵੇਚਣ ਦਾ ਮਨ ਬਣਾ ਲਿਆ ।
ਉਹ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਸਫਰ ਜੇਨਿਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਉਸਨੂੰ ਸਾਹ ਦੀ ਤਕਲੀਫ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਮਾਰਸਲ ਜਿੱਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਦੀ ਥਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਨਾ ਜਾਣ ਲਈ ਦਲੀਲ਼ਬਾਜੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਊਰਜਾ ਲੱਗੇਗੀ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਉਹ ਮਾਰਸਲ ਦੇ ਨਾਲ ਆ ਗਈ । ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਇੱਥੇ ਹੈ ।
ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਉਹੋ ਜਿਹਾ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਿਸਦੀ ਉਸਨੂੰ ਉਮੀਦ ਸੀ । ਉਸਨੂੰ ਗਰਮੀ, ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਝੁੰਡ, ਗੰਦੀ ਅਤੇ ਸੌਫ਼ ਦੀ ਬਦਬੂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਟਲਾਂ ਤੋਂ ਡਰ ਲੱਗਦਾ ਸੀ । ਹਿਮ ਨਦੀ ਦੁਆਰਾ ਜਗ੍ਹਾ – ਜਗ੍ਹਾ ਕੱਟੇ ਗਏ ਇਸ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀ ਅਤੇ ਤਿੱਖੀ ਹਵਾ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਸੋਚਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਖਜੂਰ ਦੇ ਦਰਖਤ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਮੁਲਾਇਮ ਰੇਤ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਫਿਰ ਵੀ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਉਹੋ ਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਉਸਨੇ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਹਰ ਤਰਫ ਕੇਵਲ ਪੱਥਰ ਹੀ ਪੱਥਰ ਹੈ । ਅਕਾਸ਼ ਗਰਦ ਅਤੇ ਗਰਦ ਦੇ ਉਡਣ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਆਵਾਜ ਅਤੇ ਸਰਦੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ । ਅਤੇ ਉਵੇਂ ਹੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਪੱਥਰਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚਕਾਰ ਇਲਾਵਾ ਸੁੱਕੀ ਘਾਹ ਦੇ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਬਸ ਅਚਾਨਕ ਰੁਕ ਗਈ । ਡਰਾਈਵਰ ਉਸ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਚੀਖਿਆ ਜਿਸਨੂੰ ਜੇਨਿਨ ਉਮਰਾਂ ਤੋਂ ਸੁਣਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਕਦੇ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕੀ । 'ਕੀ ਗੱਲ ਹੈ ? ' – ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਡਰਾਇਵਰ ਕੋਲੋਂ ਪੁੱਛਿਆ । ਉਸਨੇ ਇਸ ਵਾਰ ਫ੍ਰਾਂਸੀਸੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਰਬੋਰੇਟਰ ਵਿੱਚ ਰੇਤ ਭਰ ਗਈ ਹੈ । ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਲਾਹਨਤ – ਮਲਾਮਤ ਭੇਜੀ । ਡਰਾਈਵਰ ਹੱਸ ਪਿਆ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਵਾਇਆ ਕਿ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ । ਉਹ ਕਾਰਬੋਰੇਟਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਅਤੇ ਬਸ ਚੱਲ ਪਏਗੀ । ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਦਰਵਾਜਾ ਖੋਲਿਆ ਤਾਂ ਰੇਤ ਦੇ ਕਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਚੇਹਰਿਆਂ ਤੇ ਲੱਗਣ ਲੱਗੀ ।
'ਦਰਵਾਜਾ ਬੰਦ ਕਰੋ,'ਮਾਰਸਲ ਚੀਖਿਆ । ਡਰਾਇਵਰ ਦਰਵਾਜੇ ਦੇ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਹੱਸ ਪਿਆ । ਉਸਨੇ ਡੈਸ਼ ਬੋਰਡ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੱਝ ਔਜਾਰ ਕੱਢੇ ਅਤੇ ਧੁੰਦ ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਿਆ । ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਠੰਡੀ ਸਾਹ ਲੈ ਕੇ ਕਿਹਾ – 'ਤੁਸੀਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰੋ, ਇਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਮੋਟਰ ਨਹੀਂ ਵੇਖੀ ਹੈ । ' 'ਚੁਪ ਰਹੋ ਮਾਰਸਲ ' !' ਜੇਨਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ । ਡਰਾਇਵਰ ਫਿਰ ਪਰਤ ਆਇਆ । ਉਸਨੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਅਸੀ ਜਲਦੀ ਹੀ ਚੱਲ ਪਵਾਂਗੇ । ਉਸਨੇ ਦਰਵਾਜਾ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਬਾਹਰੋਂ ਹਵਾ ਆਉਣੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ । ਬਸ ਨੇ ਅਜੀਬ – ਜਿਹੀ ਅਵਾਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਖਾਮੋਸ਼ ਹੋ ਗਈ । ਡਰਾਈਵਰ ਨੇ ਸਟਾਰਟਰ ਖਾਸਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਸਪਾਰਕ ਹੋਇਆ । ਉਸਨੇ ਏਕਸੀਲਰੇਟਰ ਨੂੰ ਦਬਾ ਕੇ ਬਸ ਨੂੰ ਰਫਤਾਰ ਦਿੱਤੀ ।
ਜੇਨਿਨ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਉਨੀਂਦੇਪਨ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਣ ਲੱਗੀ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਪੀਲੀ ਡੱਬੀ ਵੇਖੀ ਜੋ ਚੂਸਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਗਿੱਦੜ ਵਰਗਾ ਵਿੱਖਣ ਵਾਲਾ ਸਿਪਾਹੀ ਉਸਦੀ ਵੱਲ ਵੇਖਕੇ ਮੁਸਕਰਾਇਆ । ਜੇਨਿਨ ਥੋਪਾ ਹਿਚਕੀ, ਫਿਰ ਇੱਕ ਗੋਲੀ ਉਠਾ ਲਈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਬ੍ਰੇਕ ਲੱਗਣ ਦੀ ਅਵਾਜ ਆਈ ਅਤੇ ਬਸ ਇੱਕ ਕੱਚੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀ ਗੰਦੀਆਂ ਜਿਹੀਆਂ ਬਾਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਹੋਟਲ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਰੁਕ ਗਈ ।
ਜੇਨਿਨ ਬਸ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਡਗਮਗਾਉਂਦੇ ਕਦਮਾਂ ਨਾਲ ਚਬੂਤਰੇ ਉਪਰ ਚਲਣ ਲੱਗੀ । ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਇਸ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਤਾੜ ਦਾ ਦਰਖਤ ਵੇਖਿਆ । ਮਾਰਸਲ ਸਾਮਾਨ ਉਤਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਿਅਸਤ ਸੀ । ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਥਕਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲਗੀ। 'ਮੈ ਅੰਦਰ ਜਾ ਰਹੀ ਹਾਂ' ' ਉਸਨੇ ਮਾਰਸਲ ਨੂੰ ਕਿਹਾ । ਉਹ ਉਤੇਜਿਤ ਹੋਇਆ ਡਰਾਇਵਰ ਤੇ ਚੀਖ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਹੋਟਲ ਦਾ ਮੈਨੇਜਰ ਇੱਕ ਦੁਬਲਾ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕੱਦ ਦਾ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸੀ, ਉਹ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਇਆ । ਉਸਨੇ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਦੂਜੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਦੀ ਬਾਲਕੋਨੀ ( ਜਿੱਥੋਂ ਸੜਕ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ) ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਿਆ ।

2
ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਬਿਸਤਰਾ ਲਗਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਫੇਦ ਰੰਗ ਨਾਲ ਪੇਂਟ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਕੁਰਸੀ, ਬਿਨਾਂ ਪਰਦੇ ਦਾ ਵਾਰਡਰੋਬ ਅਤੇ ਸ਼ਟਰ ਵਾਲੀ ਖਿੜਕੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵਾਸ਼ਬੇਸਿਨ ਸੀ । ਉਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ ਕਿ ਕਿੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਬੈਗ ਰੱਖੇ ਅਤੇ ਕਿੱਥੇ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ . . . . । ਬੈਠਣ ਅਤੇ ਖੜੇ ਰਹਿਣ ਦੋਨਾਂ ਹੀ ਹਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੰਬ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਹ ਖੜੀ ਹੀ ਰਹੀ । ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਬੈਗ ਸੰਭਾਲਿਆ ਅਤੇ ਛੱਤ ਨਾਲ ਲੱਗੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਰੋਸ਼ਨਦਾਨ ਦੀ ਤਰਫ ਦੇਖਣ ਲੱਗੀ ਜੋ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਖੁਲਦਾ ਸੀ । ਉਸਨੂੰ ਇੰਤਜਾਰ ਸੀ . . . . ਕਿਸ ਚੀਜ ਦਾ ਉਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਣਦੀ . . . . ? ਉਹ ਸੁਚੇਤ ਸੀ . . . . ਆਪਣੇ ਇਕੱਲੇਪਣ, ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਵਿੰਨਣ ਵਾਲੀ ਸਰਦੀ ਅਤੇ ਦਿਲ ਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬੋਝ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ . . . . । ਉਹ ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਸੁਫ਼ਨਾ ਵੇਖ ਰਹੀ ਸੀ । ਮਾਰਸਲ ਦੀ ਗ਼ੁੱਸੇ ਭਰੀ ਅਵਾਜ ਸਹਿਤ ਸੜਕ ਵੱਲੋਂ ਆਉਂਦੇ ਰੌਲੇ ਪ੍ਰਤੀ ਲੱਗਭੱਗ ਬੇਖਬਰ ਉਹ ਰੋਸ਼ਨਦਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਆਉਂਦੀ ਨਦੀ ਦੇ ਰੋੜ੍ਹ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਹਿਲਦੇ ਤਾੜ ਦੇ ਦਰਖਤ ਦੀ ਅਵਾਜ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੋ ਉੱਠੀ । ਉਸਨੇ ਇਸ ਸਭ ਕੁਝ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਕਰੀਬ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਸਭ ਵਿੱਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਹਵਾ ਹੋਰ ਤੇਜ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਰੋੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ ਸੁਣਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗੀ । ਉਸਨੇ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਦੀਵਾਰ ਦੇ ਉਸ ਪਾਰ ਤੇਜ ਹਵਾ ਨਾਲ ਲਹਰਾਉਂਦੇ, ਲਚਕਦੇ ਤਾੜ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ ਹੈ । ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ ਲਹਿਰਾਂ ਉਸਦੀਆਂ ਥਕੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੁਕੂਨ ਦੇ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਲੰਬੇ ਲਚਕਦੇ ਤਾੜ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਵੇਖਦਿਆਂ ਉਹ ਨਵਯੁਵਤੀ ਹੋ ਗਈ ਜੋ ਉਹ ਕਦੇ ਸੀ ।
ਨਹਾ ਲੈਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਲੋਕ ਡਾਇਨਿੰਗ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਗਏ । ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਹੋਟਲ ਮੈਨੇਜਰ ਨਾਲ ਵਪਾਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛਗਿਛ ਕੀਤੀ । ਇੱਕ ਅਧਖੜ ਉਮਰ ਦਾ ਅਰਬ ਆਪਣੇ ਟਿਊਨਿਕ ਤੇ ਫੌਜੀ ਸਜਾਵਟ ਕਰੀਂ ਖਾਣਾ ਲਗਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਕੋਲੋਂ ਪੀਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਲੈ ਲਿਆ – 'ਇਹ ਉੱਬਲ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਵਾਈਨ ਲੈ ਲਓ' । ਵਾਈਨ ਨੀਂਦ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਵਾਈਨ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ । ਮੀਨੂ ਵਿੱਚ ਸੂਰ ਦਾ ਗੋਸ਼ਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਕਿਹਾ – 'ਇਹ ਲੋਕ ਸੂਰ ਦਾ ਮਾਸ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਰਆਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਰਜਿਤ ਹੈ । ਲੇਕਿਨ ਕੁਰਆਨ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਪਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੂਰ ਦਾ ਗੋਸ਼ਤ ਬੀਮਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ਅਸੀ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਣਾਊਣਾ ਹੈ । ਤੂੰ . . . . ਕੀ ਸੋਚ ਰਹੀ ਹੈਂ ? ਉਹ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ । ਸ਼ਾਇਦ ਰਸੋਇਯੋਂ ਦੀ ਪੈਗੰਬਰ ਤੇ ਹੋਈ ਫਤਹਿ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ । ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਉਸ ਅਧਖੜ ਅਰਬ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਉਹ ਸਿਰ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕੁੱਝ ਬੁਦਬੁਦਾਇਆ । ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਾਫ਼ੀ ਜਲਦੀ ਆ ਗਈ ਸੀ ਫਿਰ ਵੀ 'ਸਵੇਰੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅਤੇ ਦੁਪਹਿਰ ਵਿੱਚ ਜਲਦੀ ਨਹੀਂ' ਕਹਿਕੇ ਮਾਰਸਲ ਹੱਸ ਪਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਪੀਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਲਗਾਇਆ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਹ ਧੂੜ ਭਰੀ ਠੰਡੀ ਸੜਕ ਤੇ ਸਨ । ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਥੱਕੀ ਹੋਈ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ । ਲੇਕਿਨ ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਮੰਗ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਸਾਮਾਨ ਵੇਚਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਕਰ ਲਈ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਊ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ – 'ਬੇਬੀ, ਇਹ ਯਾਤਰਾ ਬੇਕਾਰ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗੀ । '
ਦੋਨੋਂ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਵਾਲੇ ਰਸਤੇ ਰਾਹੀਂ ਚੁਰਾਹੇ ਵੱਲ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ । ਦੁਪਹਿਰ ਢਲ ਰਹੀ ਸੀ, ਅਸਮਾਨ ਲੱਗਭੱਗ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਚਲਿਆ ਸੀ । ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਜੇਨਿਨ ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਉਕਤਾਉਣ ਲੱਗੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇੱਥੋਂ ਸਿੱਧਾ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਫਲੈਟ ਵਿੱਚ ਚੱਲੀ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ । ਉਸਨੂੰ ਫਿਰ ਦੁਬਾਰਾ ਹੋਟਲ ਦੇ ਉਸ ਠੰਡੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਮਾਤਰ ਨਾਲ ਹੀ ਕੋਫਤ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਸੀ . . . . । ਅਚਾਨਕ ਉਸਨੂੰ ਯਾਦ ਆਇਆ ਕਿ ਹੋਟਲ ਦੇ ਮੈਨੇਜਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕਿਲੇ ਦੀ ਛੱਤ ਤੋਂ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ । ਉਸਨੇ ਇਹ ਗੱਲ ਮਾਰਸਲ ਨੂੰ ਦੱਸੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਬਕਸੇ ਹੋਟਲ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਬਹੁਤ ਥੱਕ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਥੋੜਾ ਸੌਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। 'ਪਲੀਜ ' ਜੇਨਿਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅਨੁਰੋਧ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਦੀ ਤਰਫ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ – 'ਆਫ ਕੋਰਸ ਮਾਈ ਡੀਅਰ । '
ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਿਲੇ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ ਤੱਦ ਪੰਜ ਵਜ ਰਹੇ ਸਨ । ਹਵਾ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਮਰਨ ਲੱਗੀ ਸੀ । ਅਸਮਾਨ ਬਿਲਕੁੱਲ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਨੀਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ । ਠੰਡ ਦੇ ਤਿੱਖੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਲਾਲ ਹੋ ਉਠਿਆ ਸੀ । ਅਜੇ ਕੁੱਝ ਹੀ ਪੌੜ੍ਹੀਆਂ ਚੜੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਅਰਬ ਆ ਕੇ ਖੜਾ ਹੋ ਗਿਆ । ਉਹ ਪੁੱਛ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਾਇਡ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ? ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਮਨਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਉਥੋਂ ਨਹੀਂ ਗਿਆ । ਪੌੜੀਆਂ ਲੰਬੀਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਨ ਅਤੇ ਵਾਰ – ਵਾਰ ਉਹ ਚੌਰਸ ਭੂਮੀ ਤੇ ਆਕੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਜਿਵੇਂ – ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਉੱਤੇ ਵੱਲ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਤਿਵੇਂ ਤਿਵੇਂ ਖੇਤਰ ਫੈਲਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੱਖੀ ਠੰਡ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਤਰਫ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ । ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਲੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਹਰ ਇੱਕ ਆਵਾਜ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ । ਤਿੱਖੀ ਹਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਂਬਾ ਛੇੜ ਰਹੀ ਸੀ । ਜਿਵੇਂ – ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਛੱਤ ਦੇ ਵੱਲ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਤਾੜ ਦੇ ਜੰਗਲ ਦੇ ਅੱਗੇ ਫੈਲੇ ਰੁਖਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚਣ ਲੱਗੀ ਸੀ । ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣ ਲਗਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਸਾਰਾ ਅਸਮਾਨ ਤੇਜ ਧੁਨ ਵਿੱਚ ਵਜ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਆਵਾਜ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਪੂਰੇ ਬ੍ਰਿਹਮੰਡ ਨੂੰ ਭਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ ਦੇ ਅਸੀਮ ਖਲਾਅ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ । ਪੂਰਵ ਨੂੰ ਪੱਛਮ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਵਕਰਾਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਉਸਦੀ ਨਜ਼ਰ ਖੋਹ ਗਈ ।
ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਤੇ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ ਦਾ ਇੰਨਾ ਵਿਸਥਾਰ ਜਿੰਨਾ ਆਕਾਸ਼ . . . . । ਸ਼ਾਂਤ ਸੱਨਾਟਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਫੈਲੇ ਇਸ ਆਕਾਸ਼ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਉੱਕਾ ਅਸਮਰਥ ਜੇਨਿਨ । ਉਸਦੇ ਬਿਲਕੁੱਲ ਵਿਪਰੀਤ ਮਾਰਸਲ ਇੱਕਦਮ ਬੇਚੈਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਆਖਿਰਕਾਰ ਇੱਥੇ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸੀ ਹੀ ਕੀ ? ਜੇਨਿਨ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀਆਂ ਨਜਰਾਂ ਰੁਖ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਉਸ ਬਿੰਦੁ ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਅਸਮਾਨ ਆਪਣੇ ਸੰਗਮ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰੇਖਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ – ਜੇਨਿਨ ਖੋ ਰਹੀ ਹੈ . . . . ਅਚਾਨਕ ਉਸਨੂੰ ਲਗਾ ਕਿ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਚੀਜ ਉਸਦਾ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ . . . . ਕੀ ਉਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ . . . . ? ਇੱਕ ਖਾਲੀਪਣ ਜੋ ਸੀ ਤਾਂ ਠੀਕ ਲੇਕਿਨ ਅੱਜ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਉਹ ਖਾਲੀਪਣ ਉਸਨੂੰ ਨਿਗਲ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਬਿਲਕੁੱਲ ਉਂਜ ਹੀ ਘੱਟ ਅਤੇ ਹਲਕੀ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਕਰੀਸਟਲ ਤੋਂ ਤਰਲ ਦੇ ਵੱਲ ਜਾ ਰਹੀ ਹੋਵੇ । ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਔਰਤ, ਜੋ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਆਦਤਾਂ ਅਤੇ ਅਕੇਵੇਂ ਨਾਲ ਬੱਝੀ ਹੋਈ ਹੈ – ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਗੰਢ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਢਿੱਲੇ ਹੋਣ ਦਾ ਅਵਸਰ ਸੀ ।
ਉਹ ਬੱਦੂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਡੇਰੇ ਵੇਖ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਸਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਵੇਖਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਾਲੇ ਤੰਬੂਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਵੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਵਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਜੂਦ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਜਾਣਦੀ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਬੇਘਰ, ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ, ਉਸ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਤੇ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਵੇਖ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਯਾਇਆਵਰੀ ਨਾਲ ਬਖ਼ਤਾਵਰ ਹਨ ਇਹ ਲੋਕ . . . . । ਕੁੱਝ ਵੀ ਹੋਵੇ ਉਹ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਧਰਤੀ – ਖੰਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ, ਜਿਸਦੀ ਦਿਗਭਰਮਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦਿਸ਼ਾ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਦੱਖਣ ਦੇ ਹਜਾਰਾਂ ਮੀਲ ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਆਖੀਰ ਪਹਿਲੀ ਨਦੀ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਗਦੀ ਹੈ । ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਰੇਤ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੁੱਕੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਕੁੱਝ ਥਕੇ ਹੋਏ ਲੋਕ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਕਿਸੇ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਤਾਂ ਪੀੜਿਤ ਸਨ, ਲੇਕਿਨ ਅਜਨਬੀ ਰਾਜ ਦੇ ਸਵਤੰਤਰ ਸਵਾਮੀ ਸਨ । ਉਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ ਕਿ ਕਿਉਂ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਮਾਤਰ ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਕਿੱਸਮ ਦੀ ਮਧੁਰ ਅਤੇ ਲੰਬੀ ਉਦਾਸੀ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਮੁੰਦਣ ਲੱਗੀਆਂ । ਉਸਨੂੰ ਲਗਾ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਰੁਕ ਗਈ ਹੈ . . . . ਅਤੇ ਇਸ ਪਲ ਕੋਈ ਵੀ, ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਤਾਂ ਜਨਮ ਲਵੇਗਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਮਰੇਗਾ . . . . । ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਹੁਣ ਜੀਵਨ ਮੁਲਤਵੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ – ਸਿਰਫ ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਪਲ ਕੋਈ ਵੇਦਨਾ ਅਤੇ ਪੀੜ ਨਾਲ ਰੋ ਰਿਹਾ ਸੀ . . . . । ਰੋਸ਼ਨੀ ਘੱਟ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਸੀ, ਸੂਰਜ ਵੀ ਬੁੱਝਦਾ ਜਿਹਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਹੋਰ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਵਧਣ ਲਗਾ ਸੀ । ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਜੋ ਇੱਕ ਸਾਂਵਲੀ ਜਿਹੀ ਲਹਿਰ ਰੂਪ ਧਾਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਰੁਖ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਖੜੀ ਹੈ । ਠੰਡ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਹੁਣ ਜੇਨਿਨ ਦੇ ਦੰਦ ਵੀ ਵੱਜਣ ਲੱਗੇ ਸਨ ।
'ਅਸੀਂ ਸਰਦੀ ਨਾਲ ਮਰ ਜਾਵਾਂਗੇ ।'
'ਤੂੰ ਮੂਰਖ ਹੈਂ ! ਚਲੋ ਵਾਪਸ ਚਲਦੇ ਹਾਂ ।' ਮਾਰਸਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸਦੇ ਪਿੱਛੇ – ਪਿੱਛੇ ਚਲਣ ਲੱਗੀ . . . . ਨਿਰਸ਼ਬਦ . . . . । ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹੋਟਲ ਵੱਲ ਘਸੀਟ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਇਹ ਦੱਸਕੇ ਕਿ ਕਿੰਨਾ ਥੱਕ ਗਿਆ ਹੈ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਿਆ । ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਬੁਖਾਰ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣ ਲਗਾ ਸੀ । ਉਹ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਸਾਹ ਲੈ ਰਹੀ ਸੀ, ਉਸਨੂੰ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦਾ ਖੂਨ ਬਿਨਾਂ ਉਸਨੂੰ ਗਰਮ ਕੀਤੇ ਹੀ ਬਸ ਵਗ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਹੋਟਲ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਆਪ ਬਿਸਤਰੇ ਤੇ ਢੇਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਮਾਰਸਲ ਵੀ ਬਿਸਤਰੇ ਤੇ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਜੇਨਿਨ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕੁੱਝ ਕਹੇ ਹੀ ਬੱਤੀਆਂ ਬੁਝਾ ਦਿੱਤੀਆਂ । ਕਮਰਾ ਬਹੁਤ ਠੰਡਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਬੁਖਾਰ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਤੇਜ ਠੰਡ ਵੀ ਲੱਗਣ ਲੱਗੀ ਸੀ । ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਕਰਵਟ ਬਦਲੀ ਤੱਦ ਲੋਹੇ ਦੇ ਪਲੰਗ ਨੇ ਅਵਾਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਚੁਪ ਹੋ ਗਿਆ । ਨਹੀਂ . . . . ਉਹ ਬੀਮਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ . . . . ਮਾਰਸਲ ਸੌਂ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਸੌਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ . . . . ਇਹ ਜਰੂਰੀ ਹੈ । ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸੂਖਮ ਰੌਲਾ ਖਿੜਕੀ ਦੀਆਂ ਦਰਾਰਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਉਸਨੂੰ ਸੌਂ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ . . . . । ਉਸਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਅਸੀਮ ਨਿਰਜਨਤਾ ਉਪਜੀ . . . . ਉਹ ਇੱਥੇ ਕਿਉਂ ਆਈ ? ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ – ਕਰਦੇ ਉਸਨੂੰ ਨੀਂਦ ਆ ਗਈ । ਲੇਕਿਨ ਥੋੜੀ ਹੀ ਦੇਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜਾਗ ਗਈ ਉਸਦੇ ਆਸ – ਪਾਸ ਨੀਰਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੀ । ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਕੋਨੇ ਨਤੋਂ ਠੰਡੀ ਰਾਤ ਦੇ ਸੰਨਾਟੇ ਨੂੰ ਚੀਰਦੀ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਭੌਂਕਣ ਦੀ ਅਵਾਜ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੱਨਾਟਾ ਪਸਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ । ਉਹ ਸਰਦੀ ਨਾਲ ਕੰਬ ਰਹੀ ਸੀ ਕਰਵਟ ਬਦਲਣ ਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੀਆਂ ਮਜਬੂਤ ਬਾਂਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕਲਾਵੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਅਨਜਾਨੇ ਹੀ ਆਪਣੇ ਗਿਰਦ ਚਿੰਮੜੀਆਂ ਬਾਂਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਵਰਗ ਮੰਨ ਬੈਠੀ । ਉਹ ਨਿਰ ਸ਼ਬਦ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੁਣ ਪਾ ਰਹੀ ਸੀ । ਵੀਹ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹਰ ਰਾਤ ਉਸਦੀ ਗਰਮਾਹਟ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਰ ਗਈ ਉਹ ਦੋਨੋਂ ਬੀਮਾਰ ਹੋਣ ਤੱਦ ਵੀ, ਸਫਰ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਤੱਦ ਵੀ . . . . । ਉਸਦੇ ਬਿਨਾਂ ਉਹ ਇਕੱਲੀ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੀ ਕਰਦੀ ? ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਨਹੀਂ . . . . । ਕੀ ਇਹ ਉਹ ਚੀਜ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਕਮੀ ਹੈ ? ਉਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ । ਉਹ ਸਿਰਫ ਮਾਰਸਲ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ।

3
ਸ਼ਾਇਦ ਉਹ . . . . ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਪਿਆਰ . . . . ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਹ ਨਫ਼ਰਤ ਨਾਲ ਭਰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤੱਦ ਵੀ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਕੋਈ ਭਾਵ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ । ਲੇਕਿਨ . . . . ਉਸਦਾ ਚਿਹਰਾ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ? ਕੀ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਿਆਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਵੀ ਕੋਈ ਪਿਆਰ ਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇਂਗਾ ? ਉਹ ਪਿਆਰ ਜੋ ਦਿਨ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਚੀਖ ਕੇ ਰੋਂਦਾ ਹੈ । ਉਹ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ . . . . ਉਹ ਇੰਨਾ ਜਾਣਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਾਰਸਲ ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਉਸ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ । ਉਹ ਇਸ ਪਰ ਜਿੰਦਾ ਹੈ । ਰਾਤ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਦਿਨ ਤੇ ਵੀ ਪੜ੍ਹਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਪਾਗਲ ਆਦਮੀ ਜੋ ਆਪਣੀ ਅਹੰਕਾਰੀ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਤੱਦ ਤੱਕ ਛਿਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ( ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਸਾਧਾਰਣ ਭਾਵ ਹੈ ) ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਾਗਲ ਇੱਛਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਔਰਤ ਦੇ ਜਿਸਮ ਦੀ ਤਰਫ ਨਹੀਂ ਧੱਕ ਦਿੰਦੀ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਚੀਜ ਜੋ ਉਸ ਏਕਾਂਤ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੇਪਰਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ . . . . ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਡਰਾਉਂਦੀ ਹੈ । ਮਾਰਸਲ ਵੀ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਖ ਸੁੱਤਾ ਸੀ । . . . . ਇਹ ਉਸ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । ਉਹ ਉਸ ਸਭ ਕੁਝ ਤੋਂ ਡਰਨ ਲਗਾ ਸੀ ਜੋ ਜੇਨਿਨ ਸੀ ਹੀ ਨਹੀਂ । ਅਤੇ ਜੇਨਿਨ ਅਤੇ ਮਾਰਸਲ ਲੰਬੇ ਸਮਾਂ ਤੱਕ ਵੱਖ ਅਤੇ ਇਕੱਲੇ ਸੁੱਤੇ । ਲੇਕਿਨ ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵੀ ਇਕੱਲਾ ਨਹੀਂ ਸੌਂ ਸਕਿਆ । ਕੁੱਝ ਲੋਕ ਜੋ ਦੂਸਰੇ ਨਾਲੋਂ ਪੇਸ਼ੇ ਜਾਂ ਬਦਕਿੱਸਮਤੀ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਹਰ ਰਾਤ ਬਿਸਤਰੇ ਤੇ ਇਵੇਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਮੌਤ ਦੇ ਬਿਸਤਰ ਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋਣ ।
ਮਾਰਸਲ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਇਆ – ਉਹ ਇੱਕ ਕਮਜੋਰ ਅਤੇ ਮਾਸੂਮ ਬੱਚਾ ਹੈ, ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾ ਦੁੱਖ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਆਪਣਾ ਬੱਚਾ – ਜਿਨੂੰ ਉਸਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਜੋ ਅੱਜ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਰਿਰਿਆ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਜੇਨਿਨ ਨੇ ਉਸਦੇ ਬਾਲ ਸਹਿਲਾਏ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪਿਆਰ ਦਾ ਨਾਮ ਜੋ ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਮਾਰਸਲ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਬੁਦਬੁਦਾਇਆ । ਉਹ ਦਿਲੋਂ ਮਾਰਸਲ ਨੂੰ ਪੁਕਾਰਦੀ ਹੈ । ਆਖਿਰਕਾਰ ਉਸਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰਸਲ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ, ਉਸਦੀ ਊਰਜਾ ਦੀ, ਉਸਦੀ ਸਨਕ ਦੀ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਡਰਦੀ ਹੈ । ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਇਸ ਡਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਵਾਂਗੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸੁਖੀ ਹੋ ਜਾਵਾਂਗੀ . . . . ਤੁਰੰਤ ਇੱਕ ਅਨਜਾਣੀਪੀੜ ਉਸਨੂੰ ਘੇਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਫੇਰ ਮਾਰਸਲ ਦੀ ਤਰਫ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਕਾਬੂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ . . . . ਉਹ ਖ਼ੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ . . . . ਉਹ ਮਰਨ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ . . . . ਬਿਨਾਂ ਹੋਂਦ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਦੇ . . . . ਬਿਨਾਂ ਆਜਾਦ ਹੋਏ । ਵੇਦਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਲਹਿਰ ਉੱਠੀ ਅਤੇ ਉਹ ਭਾਰੀ ਬੋਝ ਦੇ ਥੱਲੇ ਦਬਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਨੂੰ ਉਸਨੇ ਅਚਾਨਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ . . . . । ਉਹ ਲੱਗਭੱਗ ਵੀਹ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਘਿਸਰ ਘਿਸਰ ਕੇ ਜੀ ਰਹੀ ਹੈ । ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਸਭ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਹ ਮੁਕਤੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ . . . . ਮਾਰਸਲ ਤੋਂ . . . . ਦੂਸਰਿਆਂ ਤੋਂ . . . . ਸਭ ਕੁੱਝ ਤੋਂ . . . . । ਜਾਗਰੂਕ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਉਸ ਅਵਾਜ ਨੂੰ ਸੁਣ ਰਹੀ ਸੀ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਕਰੀਬ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ ।
ਹੁਣ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਭੌਂਕਣ ਦੀਆਂ ਥਕੀਆਂ – ਜਿਹੀਆਂ ਆਵਾਜਾਂ ਸੁਣਾਈ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਜੋ ਰਾਤ ਦੇ ਸੰਨਾਟੇ ਨੂੰ ਗਹਿਰਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ । ਇਹ ਅਵਾਜ ਦੱਖਣ ਵੱਲੋਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦੋਨੋਂ ਫਿਰ ਦੁਬਾਰਾ ਉਸੇ ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਜੀਵਨ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ . . . . । ਉੱਥੇ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕਦੇ ਵੀ ਜੀ ਅਤੇ ਮਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ . . . . । ਹਵਾ . . . . ਰੁਕ ਗਈ ਹੈ । ਉਹ ਤੈਅ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੀ ਕਿ ਸੰਨਾਟੇ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਉਸਨੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਸੁਣਿਆ . . . . ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕੀ ? ਉਹ ਦਬੇ ਪੈਰ ਪਲੰਗ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਆ ਖੜੀ ਹੋਈ । ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੇ ਸਾਹ ਦੀ ਅਵਾਜ ਉਸਨੂੰ ਹੁਣ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਹ ਹੁਣ ਵੀ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਪਲੰਗ ਤੋਂ ਉਠਦੇ ਹੀ ਕੰਬਲ ਦੀ ਗਰਮਾਹਟ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇਜ ਸਰਦੀ ਨੇ ਲੈ ਲਈ । ਆਪਣੇ ਜੁੱਤੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਚੁੱਕੀਂ ਉਹ ਬਾਹਰ ਵਾਲੇ ਦਰਵਾਜੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਨਾਬ ਘੁਮਾਇਆ . . . . ਆਵਾਜ ਹੋਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ . . . . । ਉਸ ਅਵਾਜ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਥੌੜਾ ਜਿਹਾ ਘਬਰਾ ਦਿੱਤਾ, ਲੇਕਿਨ ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਹ ਆਸ਼ਵਸਤ ਹੋ ਗਈ । ਫੇਰ ਨਾਬ ਘੁਮਾਇਆ ਇਸ ਵਾਰ ਉਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਖਿਰਕਾਰ ਦਰਵਾਜਾ ਖੁੱਲ ਹੀ ਗਿਆ । ਉਹ ਬਾਹਰ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਦਰਵਾਜਾ ਬੰਦ ਵੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਕਮਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹੀ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ । ਪੌੜੀਆਂ ਕੋਲ ਉਸਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਚੌਂਕੀਦਾਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ, ਉਸਨੇ ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਦ ਕਿਹਾ । 'ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹਾਂ' ' ਕਹਿਕੇ ਜੇਨਿਨ ਪੌੜੀਆਂ ਉਤਰ ਕੇ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਈ ।
ਰਾਤ ਨੂੰ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਪਾਮ ਦੇ ਰੁਖਾਂ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਤੇ ਉਤਰਦੀ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ । ਜੇਨਿਨ ਉਸ ਸੰਕਰੇ ਰਸਤੇ ਤੇ ਦੌੜਨ ਲੱਗੀ, ਕਿਲੇ ਦੇ ਵੱਲ ਹੁਣ ਜੋ ਬਿਲਕੁੱਲ ਸੁੰਨਸਾਨ ਹੈ । ਦਿਨ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀ ਹੋਰ ਵੀ ਪਹਿਲਕਾਰ ਅਤੇ ਤੇਜ ਹੋ ਗਈ । ਠੰਡੀ . . . . ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਉਸਦੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਨੂੰ ਆਰੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੀਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਗਹਿਰੇ ਅੰਧਕਾਰ ਵਿੱਚ ਦੌੜ ਰਹੀ ਸੀ । ਤੇਜ ਠੰਡ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਉਸਨੂੰ ਪੌੜੀਆਂ ਤੇ ਹੀ ਰੁਕ ਜਾਣਾ ਪਿਆ । ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਸਮੇਟ ਕੇ ਉਸਨੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੁੰਡੇਰ ਨਾਲ ਛੱਤ ਦੇ ਵੱਲ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ । ਉਹ ਲਗਾਤਾਰ ਹੌਂਕਦੀ ਹੋਈ ਇੱਕ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਭ ਕੁੱਝ ਧੁੰਧਲਾ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਇੰਨਾ ਭੱਜਣ ਤੇ ਵੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਬਾਵਜੂਦ ਕਾਂਬੇ ਦੇ ਮਨ ਦੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਉਸਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਸਫੂਤਰੀ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ । ਓੜਕ ਰਾਤ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲੀਆਂ । ਕੋਈ ਅਵਾਜ ਨਹੀਂ . . . . । ਪੱਥਰਾਂ ਪਰ ਰੇਤ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਨਾਲ ਜੋ ਅਵਾਜ ਆ ਰਹੀ ਸੀ, ਬਸ ਉਹੀ ਆਸ – ਪਾਸ ਪਸਰੇ ਸੰਨਾਟੇ ਨੂੰ ਤੋੜ ਰਹੀ ਸੀ । ਕੁੱਝ ਪਲਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸਦੇ ਉੱਪਰ ਫੈਲਿਆ ਅਸਮਾਨ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਘੁੰਮ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਖੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਠੰਡਾ ਰਾਤ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਹਜਾਰਾਂ ਤਾਰੇ ਵਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਠੰਡੀਆਂ ਨੁਕੀਲੀਆਂ ਬਰਫ ਦੀਆਂ ਚਟਾਨਾਂ ਵਰਗੀ ਚਮਕ ਫਿੱਕੀ ਹੋਕੇ, ਰੁਖ ਦੀ ਤਰਫ ਫਿਸਲਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਸ ਸੁੰਦਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੀ ਚਮਕ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਹੀ ਸੀ । ਉਹ ਉਸਦੇ ਨਾਲ – ਨਾਲ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ, ਆਪਣੇ 'ਸਵ' ਨੂੰ, ਆਪਣੇ 'ਹੋਣ' ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਸਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ – ਇੱਕ ਕਰ ਕੇ ਸਿਤਾਰੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੱਥਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਕੇ ਆਪਣੀ ਚਮਕ ਖੋਹ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਸ ਪਲ ਜੇਨਿਨ ਥੋੜਾ ਹੋਰ ਰਾਤ ਦੀ ਤਰਫ ਖੁਲਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ । ਡੂੰਘੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਠੰਡ ਨੂੰ, ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਭਾਰੀ ਅਹਿਸਾਸ ਨੂੰ, ਪਾਗਲਪਨ ਜਾਂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੰਪੂਰਣਤਾ ਨੂੰ, ਲੰਮਾ ਜੀਵਨ ਜਾਂ ਮੌਤ ਸਭ ਕੁੱਝ ਭੁੱਲ ਗਈ । ਉਸ ਤੋਂ ਬੇਵਜਾਹ ਭੱਜਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਪਾਗਲ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਉਸਨੇ ਇਸ ਸਭ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤ। ਠੀਕ ਉਸੀ ਸਮੇਂ ਉਸ ਨੇ, ਆਪਣੇ ਵਜੂਦ ਦੇ ਅਸੀਮ ਵਿਸਥਾਰ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਅਹਿਸਾਸ ਨੇ ਉਸਦੀ ਥਰਥਰਾਹਟ ਨੂੰ ਉਥੇ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਘੁੰਮਦੇ ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਵੱਲ ਆਪਣੀ ਦੇਹ ਨੂੰ ਤਾਣ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਨ ਗਈ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਹੋ ਗਈ ।ਘਣੀ ਰਾਤ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗਹਿਰੀ ਮਧੁਰਤਾ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੱਤਾ – ਉਹ ਠੰਡ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਗਈ । ਉਸਦੇ ਆਤਮ ਸਾਕਸ਼ਾਤਕਾਰ ਨਾਲ ਮਧੁਰਤਾ ਲਹਿਰ – ਦਰ – ਲਹਿਰ ਵਧਦੀ ਗਈ ਅਤੇ ਤਰਲ ਹੋਕੇ ਅੱਖਾਂ ਵਗਣ ਲੱਗੀਆਂ । ਅਗਲੇ ਹੀ ਪਲ ਅਕਾਸ਼ ਉਸ ਤੇ ਛਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸੇ ਠੰਡੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਡਿੱਗ ਪਈ ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਉਸੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਪਰਤੀ ਤੱਦ ਵੀ ਮਾਰਸਲ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਸੀ । ਲੇਕਿਨ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਪਾਇਆ ਮਾਰਸਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੁਨਕਾ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਪਲਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬੈਠ ਗਿਆ । ਉਸਨੇ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਕਿਹਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕੀ । ਉਹ ਉਠਿਆ ਅਤੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕੀਤੀ । ਰੋਸ਼ਨੀ ਜੇਨਿਨ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਚੁਭ ਰਹੀ ਸੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਸਨੇ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ । ਮਾਰਸਲ ਉਨੀਂਦਾ – ਜਿਹਾ ਵਾਸ਼ਬੇਸਿਨ ਦੀ ਤਰਫ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮਿਨਰਲ ਵਾਟਰ ਦੀ ਬਾਟਲ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਾਰਾ ਘੁੱਟ ਭਰਿਆ । ਉਹ ਲੱਗਭੱਗ ਸੌਣ ਹੀ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤੱਦ ਉਸਨੇ ਜੇਨਿਨ ਦੇ ਵੱਲ ਵੇਖਿਆ, ਉਹ ਰੋ ਰਹੀ ਸੀ . . . . ਰੋ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਰੋਂਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ . . . . । ਮਾਰਸਲ ਮਾਸੂਮੀਅਤ ਅਤੇ ਹੈਰਾਨੀ ਨਾਲ ਜੇਨਿਨ ਨੂੰ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ । 'ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਡੀਅਰ' – ਜੇਨਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ – 'ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ।'
(ਅਨੁਵਾਦ: ਚਰਨ ਗਿੱਲ)

  • ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ : ਕਹਾਣੀਆਂ ਤੇ ਹੋਰ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਐਲਬੇਅਰ ਕਾਮੂ
  • ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ : ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਆਂ