برف دا آدمی کرشن بے تاب
ایہہ گلّ اودوں دی ہے جد اس شہر دی ستھاپنا ہوئی سی۔
اس شہر وچدی اک لمی سڑک لنگھدی سی۔جو شہر نوں دو بھاگاں وچّ ونڈدی ہے۔ سڑک دے دوہیں پاسے اگلیاں دوکاناں دی قطار نوں چھڈّ کے پچھلے پاسے گھر ہن۔ جس وچّ امیر، غریب، تاجر، کاریگر، کلاکار، استاد اتے کھلاڑی آدی نواس کردے ہن۔ گھر ہن اچے، نیویں، نویں، پرانے، ڈھہندے ہوئے تے اسردے ہوئے۔اگلے پاسے جو دوکاناں ہن، اتھوں ہر پرکار دیاں وستواں اس نگر دے واسی خریددے ہن تے اپنیاں ضرورتاں پوریاں کردے ہن۔
اک سرے توں لیکے دوجے سرے تکّ بڑی رونق رہندی ہے۔ لوکیں تردے ہن، پھردے ہن، گلاں کردے ہن، ہسدے ہن، اک دوجے دا حالَ پچھدے ہن۔ جویں کہ ندی تیز دھارا نال وگّ رہی ہووے۔
اس بازار وچّ اک پاگل وی ہے۔ لوکیں اس نوں بناں منگے ہی کھان-پین نوں دے دندے ہن۔اوہ کسے نوں کجھ نہیں کہندا۔ کدے-کدے ہسدا ضرور ہے تے اچانک کھڑو کے بازار، دوکاناں اتے گھراں نوں تکدا ہے۔ رات نوں بازار وچّ ہی کدی کسے دوکان دے تھڑھے 'تے جاں پوڑیاں 'تے سؤں رہندا ہے۔ ہر ویلے بوری دی پلی جہی جاں پھٹے ہوئے کمبل دی بکل ماری رکھدا ہے تے کنّ وچّ اک کانا ٹنگی رکھدا ہے۔ اس دے چہرے 'تے جویں اک پھکرپنے دا جلال ہووے تے اکھاں وچّ چمک تے ربی نور ہووے۔
اتفاق دی گلّ ہے کہ اس بازار وچّ اک ستھان اجیہا وی آؤندا ہے جتھے سڑک دے اک پاسے مندر ہے تے سڑک دے پار مندر دے ٹھیک ساہمنے تاں نہیں دو کو گھر چھڈّ کے اک کنجری دا کوٹھا ہے۔
مندر لکشمی نرائن جی دا ہے۔ شہر دا پرسدھ مندر ہے۔ جتھے شردھالو اپنے من دی شانتی، درشن کر، کیرتن کر، دان-پن کر پراپت کردے ہن۔ دن رات اتھے اک عجیب سگندھ بھری گہما گہمی رہندی ہے۔ مندر نوں بہت سدھی پراپت ہے۔ کہندے ہن جو کوئی وی اتھے جا کے منگدا ہے اوہی اس نوں ملدا ہے۔ اس کرکے ہی لوکیں اتھے سکھاں سکھدے ہن۔ خاص کر اتھے جو لوک درشناں لئی جاں شانتی پراپت کرن لئی آؤندے ہن اوہناں وچّ زیادہ گنتی امیر وپاری ورگ دی ہندی ہے، جو پاپ دی کمائی وچوں کجھ حصہ بھگوان دے چرناں وچّ چڑھا کے اک تسلی کر لیندے ہن کہ ہن ایہہ نیک کمائی بن گئی ہے۔ جاں اوہ مٹیاراں درشناں نوں آؤندیاں ہن، جنہاں دے ویاہ اجے تیک نہیں ہوئے۔ جاں پھر اوہ سوانیاں وی اتھے آؤندیاں ہن، جنہاں دی ککھّ اجے تیک سنی ہے۔
مندر سنگمرمر دا بنیا ہویا ہے۔ جس دا کلش سونے دا ہے اتے ہن شردھالوآں دی ایہہ بڑی اچھا ہے کہ اس دی چھت 'تے وی سونے دے ویل-بوٹے بنا دتے جان۔ اس مندر دا سارا سامان چاندی دا ہے تے بڑا قیمتی ہے۔ لکشمی نرائن جی دے وستر سونے دیاں تاراں والے کپڑے دے بنے ہن۔ اوہناں دا سارا زیور شردھالوآں نے سونے دے تے سچے جواہرات دا کندن کروا کے بنوایا ہویا ہے۔ خاص کرکے لکشمی جی دے نکّ وچّ پئی ہیرے دی بنی نتھّ تاں ویکھدے ہی بندی ہے۔ چمکدے بلباں دی روشنی وچّ اس وچوں نکلدیاں کرناں تے اس دی لشک دیکھن والے دیاں اکھاں وچّ جویں بجلی دیاں تاراں چبھو دندی ہے۔ لکشمی نرائن دی جوڑی پتھر دی نہیں لگدی، جویں ساونے ہی کھڑے ہون بس بولن دی ہی لوڑ ہے۔بھرم پیندا ہے جے بلائیے تاں بول ہی نہ پینگے۔ بتّ تراش نے جویں ساری سندرتا ایہناں مورتیاں وچّ سمو دتی ہووے۔
کیرتن لئی اک وڈا حالَ ہے۔ جس وچّ دریاں وچھیاں ہن۔ حالَ دے سجے پاسے مندر دے پجاری دے رہن لئی اک مکان ہے، جس وچّ ہر پرکار دا سکھ سادھن پجاری جی نوں پراپت ہے۔
سویر ویلے تے سندھیا ویلے آرتیاں ہندیاں ہن۔ سنکھ، گھڑیال تے منجیرے وجدے ہن۔ لوکاں لئی جویں آرتی دا سماں اک گھڑی دا گھنٹہ ہووے۔ سویر ویلے دی آرتی نال لوکیں اٹھدے ہن اتے اپنے کم کار ارمبھدے ہن تے سندھیا ویلے دی آرتی نال تیویاں اپنے گھراں دا چونکے چلھے دا کم شروع کردیاں ہن۔ کوٹھے 'تے رہن والی کنجری تارہ وی اس ویلے ہتھ جوڑ مندر ولّ من ہی من وچّ پربھو نوں نمشکار کردی ہے۔ اک چکر ہے جو روز ہی چلدا ہے۔
مندر دا اک پجاری وی ہے جو عمر وچّ ادھ کھڑ ہے۔ اس دا رنگ گیرو ورگا لال ہے۔ اکھاں وڈیاں-وڈیاں ہن، جنہاں وچّ نام خماری دی مستی دے لال ڈورے ہر ویلے ہی رہندے ہن۔ کجل پا کے رکھدا ہے، جس کارن اوہ اکھاں ہور وڈیاں لگدیاں ہن۔ سر دے وال گھنے ہن تے گھنگریالے ہن تے قد لما ہے۔ ڈولیاں وچّ بڑی جان ہے۔ کرتا تے دھوتی دھارن کردا ہے، جو عامَ طور 'تے سلک دے ہندے ہن تے رنگ حلقہ کیسری ہندا ہے۔ سبھاء بڑا عجیب ہے، کوئی نہیں دسّ سکدا کہ اوہ نرم سبھاء دا ہے جاں کرڑے سبھاء دا ہے۔ بولدا بہت گھٹّ ہے۔ پر ویکھن وچّ بڑا سنتشٹ لگدا ہے۔ اس دے چال چلن 'تے کدے وی شکّ نہیں کیتا جا سکدا۔ مٹیاراں جوان استریاں وچّ گھرے ہون دے باو جود وی اس دے کسے وہار توں ایہو اندازہ ہندا ہے کہ اوہ اس دیکھا دیکھی توں اپر ہے۔
مندر دے رہائشی بھاگ وچّ اوہ اپنی دھرم پتنی نال رہندا ہے۔ ویاہ ہوئے نوں 10 سال توں اپر ہو چکے ہن پر اجے تیک اس دے کوئی بچہ نہیں ہویا۔
اس دی پتنی سندر ہے۔ گوری، چٹی تے کومل ہے۔ انجھ تاں اس دے سریر دے سارے ہی انگ منموہک ہن پر جو چیز سبھ نوں اپنے ولّ کھچدی ہے اوہ ہن اس دے گاجر دے رنگ ورگے بہت خوبصورت پیر۔ پیراں وچّ چاندی دے بچھئے پائیں جد اوہ مندر دے سنگمرمر دے فرش 'تے تردی ہے تاں فرش دا دل کافی دیر تکّ دھڑکدا رہندا ہے۔ جویں پانی دے چھپڑ وچّ کوئی چیز سٹن 'تے پانی کافی دیر بعد ٹھہردا ہے۔ ٹھیک اسے طرحاں فرش کافی دیر پچھوں ہوش وچّ آؤندے ہن۔ سریر بھریا-بھریا، اکھاں ہرن ورگیاں کالیاں پر نشے والیاں۔ جنہاں وچّ مان تے بھروسے دی جھلک ہے۔ لکّ پتلا اتے گردن صراحیدار ہے۔ وال گوڈیاں توں وی ہیٹھاں ڈگدے ہن اس پجارن دے۔
دوویں جویں اک دوجے لئی بنے ہون۔ میچے دی جوڑی ادھر لکشمی نرائن دی ادھر پجاری تے پجارن دی جوڑی۔ دوہاں نوں سماج ولوں بڑا مان عزت پراپت ہے۔ دوہاں دے چہریاں توں سنتشٹتا فٹّ-فٹّ پیندی ہے۔
پربھو سمرن وچّ پجاری تے پجارن دا جیون بیت رہا ہے۔ ہاں کدے کدے جد پجارن اپنے وال کھولھ کے سکاؤندی ہے تاں اتھوں نظر آؤندا تارہ بائی دا کوٹھا ویکھکے جویں پجارن اپنے متھے 'تے وٹّ جیہا پا لیندی ہے تے جد تارہ کدی پجارن نوں ویکھدی ہے تاں بس ہسّ پیندی ہے۔
سڑک دے دوجے پاسے جویں کہ پہلاں دسیا گیا ہے تارہ دا کوٹھا ہے۔ جس دا کم وی لوکاں دے دلاں نوں شانتی ہی دینا ہے۔ ایہہ گلّ دوجی ہے کہ اوہ ایہہ سکون کوٹھے 'تے دندی ہے، جتھے لوکیں آؤندے تاں ہن پر چوری چوری۔ دوجے پاسے سکون مندر دندا ہے، جتھے لوکیں کھلھے عامَ جاندے ہن، سگوں اس دی آڑ وچّ پاپ نوں نیکی وچّ بدلدے ہن۔
تارہ بائی دا کوٹھا جویں کسے حور دا حجرہ ہووے۔ اس وچّ داخل ہو کے آؤن والے نوں محسوس ہندا ہے کہ تارہ بائی دے کوٹھے وچّ نہیں سگوں علف لیلیٰ دی سنی کسے کہانی والی رات دی شہزادی دے سپنیاں دی دنیاں وچّ آ وڑیا ہووے۔ پوڑیاں چڑھ کے جد اسدی دہلیز 'تے بندہ آؤندا ہے تاں پہلاں آؤندا ہے اک جالیدار کامدانی ریشمی پردہ۔ جس نوں چلمن وی آکھدے ہن۔ اوہ آؤن والے اتے تارہ بائی دے درمیان اک دیوار دا کم کردا ہے جس نوں بڑی آسانی نال ہٹایا جا سکدا ہے۔ پر دراصل چلمن نوں ہٹاؤن اتے اک پاسے کرنا انا آسان نہیں جنا اوہ لگدا ہے۔ اس نوں اوہ ہی ہٹا سکدا ہے جو سر تلی 'تے رکھ کے آؤندا ہے جاں جس دے بازوآں وچّ جان ہے جاں جس دی جیب وچّ مال ہے۔
جو وی اک وار اس دے نیناں دا شکار ہویا اوہ مڑ نہ سمبھل سکیا۔ بہت سارے دھڑکدے دل اسدی چوکھٹ 'تے تڑپدے تے مدھے ویکھے گئے۔
چلمن پار کردے ہی اک پورے قد دا 6 فٹّ تے 3 فٹّ آئینہ آؤن والے دا جویں سواگت کردا ہے۔ اپنی نظر آپ ہی آپ شیشے وچّ ٹکراؤندی ہے، جویں آتما سریر نوں سلام عرض کردی ہووے۔ اک وار تاں اندرو اشارہ ہندا ہے کہ آؤن والے کی توں ٹھیک رستے 'تے ہیں پر تارہ دی کھچّ انی تکڑی ہے کہ آؤن والا انتر آتما دی آواز ٹھکرا کے اگے ودھدا ہے۔ شیشے وچّ اپنے نین نقش 'تے اک سرسری نظر پھیردا ہے۔
ہست پہلو کمرہ ہے جس دی ہر کندھ 'تے وڈے سائیز دی اک اک تصویر سنہری فریم وچّ جڑی ٹنگی ہوئی ہے۔ تصویراں ہن، وسترہین اتی سندر روپ ریکھاواں والیاں ایرانی، عربی قسم دیاں عورتاں دیاں۔ جنہاں نوں ویکھ کے غمان ہندا ہے کہ ایہناں تصویراں وچّ ہی کوئی پدمنی، استری ہے کوئی چترنی ہے تے کوئی سنکھنی اتے ہستنی ہے۔ چھتاں 'تے وی سارے شیشے ہی لگے ہن، جس وچّ بیٹھ کے بیٹھن والے نوں جویں اپنی ہر ادا ویکھ کے مہان آنند دی پراپتی ہندی ہے۔ چھت وچّ ہانڈیاں وی ٹنگیاں ہن جنہاں وچّ ہلکے نیلے رنگ دے دودھیا بلب جگدے ہن۔ اوہناں نوں ویکھکے محسوس ہندا ہے کہ جویں تارہ بائی نے کنے ہی چن اتھے ٹنگ دتے ہن۔ اک سرے توں لیکے آخری سرے تکّ لال رنگ دے ایرانی قالین وچھے ہوئے ہن جو ویکھن وچّ انجھ لگدے ہن کہ جویں ایہہ فرش جبا کسم دے پھلاں دا ہی ہووے۔ مخملی تکیئے بیٹھن والیاں دے سہارے لئی اتھے رکھے ہوئے ہن۔ پاس ہی چاندی دے پیک دان اتے سارے ناز انداز ادب اداب حسن اتے شباب سامبھی بیٹھیاں کنیزاں باندیاں تے کچی عمر دیاں خاص لونڈیاں جنہاں دی بغل وچّ سجے پئے ہن چاندی دے تے چاندی دیاں ہی تشتریاں جنہاں وچّ چاندی دے ورقاں نال لپٹے پان بڑے سلیقے نال رکھے ہوئے ہن۔ جنہاں دی اٹھدی خوشبو بیٹھن والیاں نوں مست بنا دندی ہے۔ ساریاں باریاں 'تے جالیدار پردے لگے ہن۔ رنگدار شیشیاں وچوں تارہ بائی دے کمرے دی روشنی چھن چھن کے باہر جھاکدی ہے۔ اس روشنی دی جھلک نوں پجاری جد وی ویکھدا ہے تاں بڑی نفرت نال اس ولّ تکدا ہے۔
ہر آؤن والے نوں تارہ بائی دیاں باندیاں پان پیش کردیاں ہن تے اتردانی وچوں گلاب دی عطر دی پھریری لاؤندیاں ہن تاں مستی دا اوہ عالم پسردا ہے کہ آؤن والے اپنا آپ بھلّ جاندے ہن۔ اس نوں لگدا ہے کہ میں تارہ بائی دے کوٹھے 'تے نہیں آیا سگوں کامدیو دی استری رتی دے ولاس بھون وچّ آ وڑیا ہاں۔
اپنی پتلی تے ننگی قمر نوں جد تارہ ول دعا کے نچدی ہے... نچدی نچدی جد اوہ خاص ویکتی ساہمنے رک کے ساہ لیندی ہے تاں اس دیاں چھاتیاں دے ابھار اس ویلے جد اپر نیچے ہندے ہن تاں لوک عش عش کر اٹھدے ہن۔ جوش وچّ تارہ بائی 'تے نوٹاں دا جویں مینہہ برس پیندا ہے۔ لکشمی اسدے پیراں وچّ مدھی جاندی ہے۔ ادوں تاں کمال ہی ہو جاندی ہے جد اوہ کوئل ورگی آواز وچّ ایہہ گیت گاؤندی ہے:
"دپٹہ میرا اشرفی گز لینا۔" عاشق تڑپھ اٹھدے ہن اتے تارہ دل ہی دل وچّ مسکراؤندی ہے تے اپنے فن 'تے ناز کردی ہے۔ اوہ سوچدی ہے تے اس فیصلے 'تے سنتوش کردی ہے کہ میں وی لوکاں دی روح نوں شانتی بخشی ہے۔
سڑک توں جو کوئی وی لنگھدا ہے تے اس لنگھن والے دا دھیان سڑک دے اس پار تارہ دے کوٹھے 'تے اتے اس پار مندر 'تے جاندا ہے تاں لنگھن والے نوں مندر ویکھ کے ایہہ انوبھوَ ہندا ہے کہ مندر دی ہر اٹّ وچوں رام بول رہا ہے۔ دوجے پاسے تارہ بائی دے کوٹھے دی ہر باری وچوں عیش راگ رنگ دی پھوار فٹّ-فٹّ باہر وگ رہی ہے۔ تارہ بائی دے کوٹھے دے جھروکھیاں تے کندھاں وچوں سارنگی دے گزاں وچوں نکلدے سر اتے مرکیاں اتے طبلے دیاں تھاپاں، گھنگروآں دی چھم چھما چھم، اس دے کوئل ورگے بول، اس دے ہاسے تے واہ واہ دیاں آوازاں آؤندیاں ہن۔ کستوری امبر تے گلاب دی مہک جویں ویکھن والے نوں عیش دا سدا دندے ہون۔
دوویں ہی تھاواں کھچّ دا کیندر ہن۔ من نوں شانتی دوویں ہی دندیاں ہن۔ فرق کیول انا ہی ہے کہ مندر دے بھگوان پتھر دے ہن تے کوٹھے دا بھگوان ہڈّ تے ماس دا چمّ ہے۔ دوویں ہی اپنی اڑ دے پکے ہن اپنی دھن دے دھنی ہن۔
بازار چل رہا ہے؛ دن اگدا رات پسردی ہے۔ اک ٹکراؤ جاری ہے۔ دن اتے رات دا، غریبی تے امیری دا، ان پڑھ تے پڑھے دا۔ ٹکراؤ آپس وچّ وی ہے۔آدمی آدمی دا۔ ایرکھا ہے کسی نہ کسی دی کسے نہ کسے روپ وچّ۔ جویں پجاری تے تارہ دی۔ دو سامان انتر ریکھاواں برابر برابر چل رہیاں ہن۔ ندی دے کناریاں وانگ۔ ایہہ کویں ملدے ہن؟ بس ایہہ ہی گلّ ویکھن والی ہے۔
اتفاق نال جاں کدی کدی تارہ دی اکھ پجاری دی اکھ نال ملدی ہے تاں جویں اس ویلے پجاری دیاں اکھاں وچّ تارہ دے ورودھ کرودھ ہی کرودھ پھٹدا ہے، نفرت ہی نفرت نکلدی ہے۔ نرا ترسکار ہی وکھائی دندا ہے۔ متھے 'تے تیوڑیاں پے جاندیاں ہن تے منہ غصے وچّ لال ہو جاندا ہے، کیوں جو تارہ دا کوٹھا اس دی نغاہ وچّ اک کلنک ہے، اک بھیڑا داغ ہے اک ناسور ہے۔ پر تارہ ہسدی، ہسدی اکھاں اکھاں وچّ پجاری نوں سلام عرض کردی تے نیناں دوارا ایہہ سنیہا پہنچاؤندی ہے۔ 'پجاری جی کیوں غصہ کردے ہو، میں کی کراں؟ میں وی تاں مجبور ہاں۔ میرے ذمےّ وی ایہہ کم سماج نے ہی سونپیا ہے۔ میں اس راہیں لوکاں دی سیوا کردی ہاں۔ جے تسیں لوکاں نوں ٹھیک رستے 'تے پاؤندے ہو تاں میرا وی اک ابھنی ہے، جو میں بڑی خوبصورتی نال پیش کر رہی ہاں۔ جے میں نہ وی چاہاں تاں وی مینوں ہسنا پیندا ہے۔ جے تھکی ہوواں تاں وی نچنا پیندا ہے۔ راجے توں لے کے رنک تکّ نوں میں رجھاؤندی ہاں۔ سندر توں لے کے کوہڑی تکّ نوں اپنی بکل وچّ لیندی ہاں۔ تہاڈی ساری گندگی نوں اک تھاں 'تے اکٹھی کردی ہاں۔ اپنے پیشے نوں پیڑھی در پیڑھی ایمانداری نال چلا رہی ہاں۔ نہ اس وچّ گھٹّ تول ہے، نہ ملاوٹ ہے، نہ جھوٹھ ہے، نہ دھوکھا ہے۔ اپنا حسن ویچدی ہاں جسدا جی چاہے لے لوے۔ ایہہ وشا دوجا ہے کہ ایہہ میں کس دل نال کردی ہاں۔ حق دی کمائی ہے۔ دھوکھا دھڑی نہیں۔ ذرا سوچو۔ کی میرا دل نہیں کردا کہ میرے پتر ہووے۔ میں کسے دی سوانی بناں۔ کسے گھر دی مالکن ہوواں۔ کدی سوچیا ہے کہ کدی میرا سر نہیں دکھیا، کی کدی میں بیمار نہیں ہندی؟ کی میں تھکدی نہیں؟ کی میں پتھر دی ہاں، ہاں... پجاری سچ مچّ میں پتھر دی ہاں۔ ٹھیک ہے، کہاوت مشہور ہے کہ سرکاری گھنٹہ تے رنڈی... کدی بند نہیں ہندا، چاہے کجھ وی ہو جاوے۔ کدی تسیں وی تاں درشن دے کے ویکھو۔'
بس اویں ہی دوویں اپنا اپنا کاروبار کر رہے ہن۔
پل بیتے، گھڑیاں بیتیاں، دن بیتے، مہینے بیتے، سال بیتے اتے سمیں نے کروٹ لتی۔کرنا کی ہویا۔ پجاری جی دی پتنی دا اچانک دیہانت ہو گیا۔ پجاری اکلا ہی رہِ گیا۔ نہ کوئی بچہ نہ کوئی رشتے دار۔ جویں لاٹو اپنی رفتار نال آپ ہی گھمدا رہندا ہے، اسے طرحاں پجارن دے مرن پچھوں پجاری اس دے غم وچّ، اس دی یاد وچّ، پربھو بھگتی وچّ سال دو سال اس طرحاں لنگھا دندا ہے۔ اوہی روز دا چکر۔ پر ہولی ہولی پجارن دی موت دا زخم بھردا گیا۔ جویں بھکھ لگدی ہے، نیند آؤندی ہے، جویں کرودھ آؤندا ہے، اویں کام نے وی پجاری نوں پریشان کرنا آرنبھ کر دتا۔ آخر ایہہ سریر پنج تتاں دا پتلا ہے۔ ربّ نے ساریاں ہی پرکرتیاں سریر وچّ گند کے ہی سریر دی سرجنا کیتی ہے۔ کد تکّ کوئی وقت کٹّ سکدا ہے۔ پھر چنگا کھانا، آلے دوآلے جوان پنڈے، ریشمی وستر، مہک بھرے سریراں نال سنگ کام نوں ہور چمکا دندا ہے۔
دن تاں پجاری دا اوکھے سوکھے دب گھٹّ کے مندر دی سیوا ارچنا وچّ لنگھ جاندا پر رات نوں اس نوں نیند نہیں آؤندی۔ پاسے لے لے اوہ منجی دیاں چولاں ہلا چھڈدا ہے۔ رات لمی، کالی اس نوں کھان نوں آؤندی ہے۔ پجاری آیو دے اس پڑا 'تے ہے جس وچّ تیویں دی منکھ نوں بڑی لوڑ ہندی ہے۔
اس نوں اپنی پتنی دی یاد آؤندی ہے۔ اس دیاں لمیاں کالیاں زلفاں دی مہک اس دے نتھنیاں وچّ جویں سمائی ہی رہندی ہے۔ سردی دی رتّ وچّ اوہ راتاں اس نوں سپّ دے ڈنگ وانگ ڈسدیاں ہن، جنہاں راتاں وچّ اوہ پجارن نال گلوکڑی پا کے سوندا سی۔
پئے پئے کدی بتی بجھاؤندا ہے، کدی جلاؤندا ہے۔ جد کدے اس دی نغاہ لکشمی نرائن دی جوڑی دی مورتی ولّ جاندی ہے تاں جویں اس دے من وچّ اک ایرا جاگ اٹھدی ہے۔ پجاری دے کمرے دی طاقی نال بنے برانڈے وچّ لگے کیلنڈر نوں، جو کئی سال توں اتھے ٹنگیا ہویا سی، جس ولّ اس نے کدی دھیان نہیں دتا سی، اک رات جد اسدی نیند ٹٹی تاں طاقی وچوں پجاری دیاں اکھاں اس کیلنڈر 'تے جا ٹکیاں ہن۔ کیلنڈر ہوا نال گھڑی مڑی اڈّ رہا ہے۔ جس وچّ رشی وشوا متر دے تپّ نوں مینکا بھرشٹ کردی ہے، اس دیاں اکھاں ساہمنے پھڑ پھڑا رہا نوں۔ جویں کیلنڈر نے اس دے اندر نوں ہلونا دے دتا ہووے تے اک آدھار اس دے چتّ وچّ قایم کر دتا ہووے۔ کیلنڈر والے رشی وشوا متر اتے مینکا نے اک بہانے دا سہارا پجاری دے من وچّ پیدا کر دتا۔ پجاری دا حونصلہ ودھیا۔ کلاک دے پینڈولم دی طرحاں اس دے دل دا پینڈولم وی ہلّ رہا ہے۔ چاروں پاسے چپّ ہے۔ پر پجاری دے من وچّ سو طوفاناں دا شور ہے۔ اس دی دنیاں وچّ جویں بھوچال جیہا آ گیا ہے۔ رشی وشوا متر وی نہیں ٹکّ سکے تاں میری کی ہستی ہے؟ منجے 'تے پئے پئے اس دے دل وچّ ایہہ گلّ سما گئی؛ تے اس دی نظر مندر دے کلش دے برابر والے کوٹھے 'تے گئی۔
رات دی خاموشی غزلاں دے دھیمے بول، ہاسے، طبلیاں دیاں تھاپاں تے گھنگروآں دی آواز جویں اس نوں تڑپا رہیاں ہن۔ جس پرکار کوئی بھکھا شاندار ہوٹل دے وئنجناں دی خوشبو اتے پلیٹاں دے کھڑکے توں بےحال ہو جاندا ہے اتے بھکھ نوں مٹاؤن لئی کھانا نہیں آؤندا، اوہی حالَ ہن پجاری دا ہے۔
تارہ جو پجاری دے اچیت من دیاں پرتاں توں باہر آ گئی ہے۔ پجاری نے بہت یتن کیتے کہ اودھروں منہ موڑے۔ تاکیاں بند کیتیاں، کناں وچّ انگلاں دتیاں تاں جو تارہ بائی دے کوٹھے توں آ رہے بول اس نوں سنائی نہ دین۔ پر پھر وی اس دے بول اس دے ہاسے اس دے کناں وچّ وجع رہے سن۔ اکھاں بے شکّ بند سن، پر سارے درش جویں تارہ دا ننگا بدن، اس دے ساہمنے گھم گیا۔ رشی وشوا متر والا کیلنڈر اس دے ساہمنے وار وار ہلّ رہا ہے تے لکشمی نرائن دی جوڑی جویں ہسّ رہی ہووے۔
پجاری حیران ہے۔ سردی دی قہراں بھری رات وچّ اوہ پسینے نال بھجّ گیا ہے۔ انی گرمی کتھوں آئی؟ اوہ سوچدا ہے۔ مرچاں تے گرم چیزاں تاں اس نے پجارن دے ساتھ چھڈن توں فوراً بعد ہی کھانیاں بند کر دتیاں سن۔ پھر ایہہ اگّ دا بھامبڑ؟ اوہ اٹھدا ہے، پمپ توں پانی دی بالٹی بھر کے نہاؤندا ہے۔ پر اگّ ہے کہ اوہدے اندر بھڑکدی ہی جا رہی ہے۔
مندر دی چھت 'تے چڑھ کے تارہ بائی دے کوٹھے 'تے جھات ماردا ہے۔ کوٹھے دے شیشیاں وچوں جویں اک پرچھاواں وال کھولھی باہاں نوں پسار کے انگڑائی لے رہا ہووے تے اشارہ کر رہا ہووے۔ اپنے پاس آؤن دا تے کہہ رہا ہووے کے جے دیر ہو گئی تاں میں سوں جانا ہے۔
سارے گاہک، سارے رئیس اس ویلے چلے گئے ہن۔ کیول اوہی پاگل تارہ بائی دیاں پوڑیاں تھلے بیٹھا کدی کدی بھیانک ہاسی ہسدا ہے تے رات دی چپّ نوں توڑدا ہے۔
بے شکّ رات بھیانک چپّ سادھی ہوئی سی، ادھر پجاری دے من وچّ خوفناک طوفان جاگ اٹھیا ہے۔ جو بندشاں نال ٹکرا ٹکرا کے سارے کنارے توڑ کے چارے پاسے پھیل جانا لوچدا ہے۔ اوہ آپے توں باہر ہو جاندا ہے۔ مندر دی چھت توں ہیٹھا اتردا ہے۔ مندر دے دروازے وچّ کھڑو کے سجے کھبے جھاکدا ہے اتے دوڑ کے سڑک پار کردا ہے۔ بجلی دی پھرتی نال ننگے پیریں تارہ بائی دے کوٹھے دیاں پوڑیاں چڑھدا ہے۔
پوڑیاں وچّ بیٹھا پاگل ہاسہ ہسدا ہے اتے کہندا ہے، "برف دا آدمی پگھل گیا ہے۔"
