بونا گلاب ہینس کرسچیئن اینڈرسن
باغ دے وچکار جہے گلاب دے پھلاں دی اک جھاڑی اگی ہوئی سی، جو پھلاں نال پوری ڈھکی ہوئی سی۔ اتھے ہی ایہناں پھلاں ’چ اک بونا گلاب وی سی۔ اس دا قد اینا چھوٹا سی کہ اوہ کسے نوں وی نظر نہیں سی آؤندا۔ گلاب دی ہر پتی دے پچھے اس دا سون والا کمرہ سی۔ اوہ اک چھوٹے جہے پیارے بچے ورگا سی۔ اس دے سریر ’تے کھنبھ وی سن جو اس دے موڈھیاں توں پیراں تک لمے سن۔ کنی سوہنی خوشبو سی کمریاں وچّ! کنیاں صاف تے چمکدیاں کندھاں سن۔ ایہہ سبھ کجھ گلاب دیاں گلابی پتیاں نال بنیا ہویا سی۔
اک دن اوہ نگھی دھپّ وچّ اک توں دوجے پھلّ تک اتے اڈدی تتلی دے کھنبھاں ’تے اڈّ رہا سی تے نال ہی اوہ اونے قدماں دی گنتی وی کر رہا سی، جنے قدم اوہ سڑکاں تے چوراہیاں نوں پار کرن لگیاں لا رہا سی۔ پتیاں اپر جہڑیاں دھاریاں سن، ایہہ اس گلاب لئی لمیاں سڑکاں تے چوراہے سن۔ سورج چھپ چکا سی، پر اس دا سفر حالے نہیں سی مکیا کیونکہ اس نے ایہہ دیر نال شروع کیتا سی۔
ٹھنڈھ بہت ہو گئی سی۔ تریل پینی شروع ہو گئی سی تے ہوا وی چلن لگّ پئی سی۔ ہن سبھ توں چنگی گلّ ایہہ سی کہ بونا گلاب کسے طرحاں گھر پہنچ جائے۔ اس نے گھر پہنچن لئی کاہلی تاں بہت کیتی پر سارے پھلّ ہن تک سوں گئے سن۔ ہن کسے اک پھلّ دیاں وی پتیاں کھلھیاں نہیں سن، جو اس نوں اندر لیا کے سوا دندیاں۔ وچارا بونا گلاب بہت ہی ڈر گیا۔ اوہ اس توں پہلاں کدے وی رات نوں اکلا باہر نہیں سی رہا۔ اوہ ہمیشاں ہی گلاب دیاں نگھیاں پتیاں دے پچھے آرامدائک تے مٹھی نیند ’چ سوندا سی۔ اف! ہن اج تاں ضرور اس دی موت ہو جائیگی۔ اس نوں ایہہ پتہ سی کہ باغ دے دوجے پاسے اک ویل سی جہڑی درکھتاں نال گھری ہوئی سی۔ پھلّ اویں جاپ رہے سن جویں وڈے-وڈے سنگ ہون جنہاں ’تے رنگ کیتا ہویا ہووے۔ اوہ ایہناں پھلاں ’چ وڑ کے اگلے دن تک سونا چاہندا سی۔ اوہ اسے پاسے نوں ای اڈّ کے چلا گیا۔ ش…ش…ش…اتھے دو جنے سن- اک خوبصورت گبھرو تے اک سندر مٹیار۔ اوہ نیڑے-نیڑے بیٹھے سن تے چاہندے سن کہ اوہ کدی نہ وچھڑن۔ اوہ اک-دوجے نوں اینا پیار کردے سن کہ اینا کوئی بچہ، اپنے ماں-باپ نوں وی نہیں کردا۔
گبھرو بولیا، ‘‘تاں وی وچھڑنا تاں پئیگا ہی سانوں! تیرے بھرا نوں میں ذرا وی چنگا نہیں لگدا، اسے لئی اوہ مینوں چھوٹے- موٹے کماں لئی کدی پہاڑیاں تے کدی سمندراں ولّ بھیج دندا ہے۔ سو میری پیاری پتنی الوداع! کیونکہ پتنی تاں توں میری ہی بنینگی۔’’
اوہناں نے اک-دوجے نوں چمیا۔ مٹیار رون لگّ پئی تے اوہ گبھرو نوں گلاب دے پھلّ دین لگی۔ پر پھلّ دین توں پہلاں، اس نے پھلّ نوں اینی زور دی تے نیڑیوں چمیا کہ پھلّ سارے دا سارا کھلھ گیا۔ گبھرو نے اس پھلّ نوں اپنے پہراوے ’تے چھاتی اپر لا لیا۔ پھیر بونا اس پھلّ دے اندر وڑ گیا تے اس دیاں کومل تے کھشبوئی والیاں کندھاں اپر اپنا سر ٹکا دتا۔ اتھے ایہہ اوہناں نوں ‘‘الوداع! الوداع!!’’ کہندیاں صاف سن سکدا سی۔ اس نوں محسوس ہویا کہ گلاب دا پھلّ گبھرو دے دل اپر ہی ٹکیا ہویا ہے۔ اف، ایہہ دل دی دھڑکن! دل دی دھڑکن دی آواز اینی زور دی آؤندی سی کہ بونے نوں نیند ہی نہ آئی۔
پر گلاب دا پھلّ گبھرو دی چھاتی ’تے بہت دیر تک چین نال نہ رہِ سکیا۔ گبھرو نے اسے نوں ہتھ وچّ پھڑ لیا اتے جدوں اوہ اکلا جنگل ولّ جا رہا سی، اس نے پھلّ نوں کئی واری تے اینی زور نال چمیا کہ بونا گلاب لگپگ کچلیا ہی گیا۔
اوہ گلاب دی پتی راہیں ہی گبھرو دے بلھاں دا سیک محسوس کر رہا سی اتے پھر پھلّ اپنے آپ ہی کھلھ گیا جویں گرم دوپہر ویلے کھلھدا ہے۔
پھیر اتھے اک غصیل تے دھوکھے باز آ پہنچیا۔ اوہ سوہنی مٹیار دا بھرا سی پر بہت بدمعاش سی۔ اس نے اک تکھا چاقو کڈھیا تے جدوں سوہنا گبھرو پھلّ نوں چمّ رہا سی، اس ویلے اس نوں چاقو مار کے موت دے گھاٹ اتار دتا تے اس دا سر کٹّ دتا۔ پھیر اس بدمعاش نے اس دا سر تے سریر دوویں ہی نمبو دے درخت دے ہیٹھ زمین وچّ دب دتے۔
دھوکھے باز بھرا نے سوچیا، ‘‘بسّ ہن اس دا کم تمام ہو گیا! ہن اوہ دوبارہ کدی نہیں آئیگا۔ اوہ سوہنا گبھرو پہاڑی ستھاناں اتے لمے سمندری سفر دا شوقین سی۔ لوک سمجھنگے کہ اےداں ہی کتے سفر کردیاں اس نے اپنی جان گوا لئی ہوویگی۔ اوہ ہن کدی واپس نہیں آئیگا تے میری بھین مینوں اس بارے کجھ وی پچھن دی ہمت نہیں کر سکدی۔’’
پھیر اس نے اپنے پیراں نال زمین ’تے پئے سکے پتیاں نوں ادھر ادھر کیتا اتے واہوا ہنھیرے پئے جویں اس نے سوچیا سی اوداں نہیں ہویا۔ اوہ اکلا گھر نہیں پہنچیا۔ اوہ چھوٹا بونا وی نال ہی آ گیا، جو کہ نمبو دے سکے تے مڑے ہوئے پتے وچّ بیٹھ گیا سی تے دھوکھے باز آدمی دے والاں ’چ ایہہ پتہ ڈگّ پیا سی جدوں اوہ زمین کھود رہا سی۔ جدوں اس نے اپنا ٹوپ اپنے سر ’تے رکھیا تاں چھوٹے بونے نے اپنے-اپنے نوں بہت ہی ہنیرے وچّ محسوس کیتا۔ ایس گلّ ’تے اوہ ڈر تے غصے نال کمبن لگا۔
سویرے سار، اوہ بھیڑا آدمی گھر پہنچیا۔ اس نے اپنا ٹوپ اتاریا اتے اپنی بھین دے سون والے کمرے ’چ گیا۔ اتھے سوہنی تے خوشی نال چمکدے چہرے والی کڑی سوں رہی سی۔ انج جاپ رہا سی جویں اس نوں اپنے محبوب دا سپنا آ رہا سی، جس نوں اوہ دلوں چاہندی سی اتے جس بارے اس دا خیال سی کہ اوہ جنگلاں وچوں دی پہاڑیاں پار کر کے سفر ’تے جا رہا سی۔ دھوکھے باز بھرا اس اپر جھکیا تے اینا بھیانک ہاسہ ہسیا، جو کہ دشٹ آدمی ہی ہسّ سکدا ہے۔
پھیر اوہ سکا ہویا پتہ اس دھوکھے باز دے والاں ’چوں ڈگّ کے اس دی بھین دے بسترے ’تے ڈگّ پیا پر اس نے اس ولّ کوئی دھیان نہ دتا تے کجھ چر لئی سوں گیا۔ بونا مرجھائے ہوئے پتے ’چوں کھسک کے باہر آیا تے سوں رہی کڑی دے کنّ ’چ وڑ کے اس نوں اس دے محبوب دے قتل ہون دی کہانی انج سنائی جویں کوئی سپنے ’چ گلّ سناؤندا ہے۔ اس نے کڑی نوں اس تھاں بارے وی دسیا جتھے اس دے بھرا نے اس دے محبوب نوں قتل کرکے اس دے مردہ سریر نوں زمین ’چ دفنایا سی۔ ایہہ وی دسیا کہ اتھے نیڑے ہی اک نمبو دا درخت ہے تے نال ہی اہّ وی گلّ کہی، ‘‘جہڑی گلّ میں تینوں دسی ہے، اوہنوں کتے توں سپنا ہی نہ سمجھیں۔ تینوں اپنے بسترے ’تے اک مرجھایا ہویا پتہ وی ملیگا۔’’
جدوں کڑی دی نیند کھلھی، اس نے بسترے ’تے سچمچّ اک مرجھایا پتہ دیکھیا۔ کنا زیادہ روئی سی اوہ! سارا دن باریاں کھلیاں رہیاں، چھوٹا بونا آرام نال گلاباں ولّ تے ہور پھلاں ولّ جاندا رہا پر اس نوں پتہ نہیں سی لگدا کہ اس دکھ توں کڑی نوں بچاؤن لئی کی کرے؟ باغ ’چ اک گلاب دے پھلاں دی جھاڑی جہی اگی ہوئی سی، اوہ اتھے اک پھلّ اپر بیٹھ گیا تے وچاری دکھی کڑی ولّ ویکھن لگا۔ اوہ بھرا اس دے کمرے ’چ آیا سی تے اینا ماڑا کم کرن دے باو جود وی اوہ خوش سی پر اس کڑی ’چ اینی ہمت نہیں سی کہ اوہ اپنے دل دے دکھ بارے اک شبد وی بول سکدی۔
جیوں ہی رات پئی، اوہ کڑی گھروں ہولی جہی نکل کے جنگل ولّ نوں چل پئی، جتھے نمبو دا درخت اگیا ہویا سی۔ اتھے آ کے اوہنے زمین توں پتے اک پاسے کیتے، زمین کھودی تے چھیتی ہی اس نوں اپنے محبوب دا مردہ سریر دس پیا۔ کنا روئی سی اوہ تے کنی وار اس نے ربّ اگے پرارتھنا کیتی سی کہ اس نوں وی چکّ لوے!
اوہدا دل تاں کردا سی کہ اوہ لاش نوں گھر لے آئے پر اوہ اےداں نہیں کر سکی۔ اس نے اس دا سر والا حصہ لیا، اس دے منہ نوں چمیا تے اس دے سوہنے والاں وچوں مٹی جھاڑی۔ اس نے کیہا، ‘‘ایہہ میں اپنے کول رکھانگی۔’’ جدوں اس نے لاش اپر مٹی پا لئی تاں اس نے اپنے محبوب دے سر نوں اپنے نال لیا تے نال ہی اک چھوٹی جہی چمیلی دے پھلاں دی ٹہنی وی لے لئی، جہڑی اتھے نیڑے ہی اگی ہوئی سی، جتھے اس دے محبوب نوں دفنایا گیا سی۔ اوہ ایہہ سبھ لے کے گھر آ گئی۔
جیوں ہی اوہ اپنے کمرے ’چ پہنچی، اس نوں جنا وڈا گملا مل سکدا سی، اوہ لیا۔ ایہدے ’چ اس نے اپنے مرے ہوئے محبوب دا سر رکھیا، اس نوں مٹی نال کجّ دتا تے پھیر اس گملے ’چ چمیلی دی ٹہنی اگا دتی۔
چھوٹے بونے نے ہولی جہی کیہا، ‘‘الوداع! الوداع!!’’ اس وچّ اس کڑی نوں ہور زیادہ دیر دکھی دیکھن دا حوصلہ نہیں سی رہا۔ اس کرکے اوہ باغ وچلے اپنے گلاب دے پھلّ کول گیا پر اوہ گلاب تاں پھکا پے چکا سی، صرف کجھ پیلے پتے ہی جنگلی جھاڑی نال لمک رہے سن۔
چھوٹے بونے نے ہؤکا بھریا، ‘‘ہائے! ہر چنگی تے سوہنی چیز کنی چھیتی ختم ہو جاندی ہے۔’’
اخیر ’چ اوہنے اک ہور گلاب دا پھلّ لبھّ لیا تے اس نوں اپنا گھر بنا لیا۔ اس گلاب دے پھلّ دیاں نازک پتیاں دے پچھے اوہ اپنے آپ نوں چھپا کے رہِ سکدا سی۔
ہر روز اوہ اڈّ کے اس وچاری کڑی دی باری تک جاندا تے روز ہی اس نوں گملے نیڑے کھلھو کے روندی دیکھدا۔ اس کڑی دے اتھرو اس چمیلی دی ٹہنی ’تے پیندے رہندے۔ دن-ب-دن کڑی دا رنگ پیلا پھیر ہور پیلا ہندا گیا پر ویل ہور وی تازہ تے ہور زیادہ ہری ہوئی جاندی۔ اک توں بعد اک ٹہنیاں فٹّ پئیاں، چھوٹیاں چھوٹیاں چٹے رنگ دیاں ڈوڈیاں نکل آئیاں تے اوہ کڑی ایہناں سبھ نوں چمدی رہندی۔ پر اس دا بھیڑا بھرا اس نوں جھڑکدا تے کہندا کہ اوہ پاگل ہو گئی ہے۔ اس نوں اپنی بھین نوں اےداں کردیاں دیکھ کے غصہ آؤندا سی تے اوہ کدی اس گلّ دی کلپنا وی نہیں سی کردا سی کہ اوہ گملے دے نیڑے کھلوھ کے ہمیشہ روندی کیوں رہندی ہے۔ اوہنوں بالکل نہیں سی پتہ کہ گملے دی مٹی دے ہیٹھاں کسے دیاں بند اکھاں تے لال بلھ جنہاں دا رنگ پھکا پے چکا سی، دبے پئے ہن۔ اوہ کڑی گملے دے اپر جھکی رہندی تے ہؤکے بھردی رہندی۔ ایہہ سبھ کجھ چھوٹا بونا دیکھدا رہندا۔ پھیر اک دن اس نے اس کڑی دے کنّ دے اندر جا کے گلاب دے پھلاں دا کھشبوئی بارے تے چھوٹیاں پریاں تے بونیاں بارے دسیا۔ اس رات اس کڑی نوں بہت ہی پیارا سپنا آیا تے سپنا دیکھدیاں-دیکھدیاں ہی اوہ اس دنیاں توں چلی گئی۔ اس دی موت بڑی ہی شانتمئی تے ہن اوہ اپنے محبوب نال سورگاں ’چ سی۔
چمیلی دے چٹے پھلّ پوری طرحاں کھڑ پئے۔ اوہناں دی بہت عجیب مٹھی جہی خوشبو سی، پھلّ اس خوشبو دے روپ وچّ ہی اس پیاری کڑی دے مرن ’تے رو رہے سن۔
پر دھوکھے باز بھرا نے سوہنے تے کھڑے ہوئے بوٹے ولّ دیکھیا تے اپنے آپ نوں اس بوٹے دا مالک سمجھدیاں ہویاں اپنے سون والے کمرے ’چ لے آیا تے اپنے بسترے نیڑے رکھ لیا کیونکہ اس دی دکھّ بہت ہی شاندار سی تے خوشبو بہت ہی مٹھی سی تے پیاری سی۔ چھوٹے بونے نے اس دا پچھا کیتا تے کھڑے ہوئے ہر پھلّ کول گیا- ہر پھلّ ’چ چھوٹی جہی آتما رہِ رہی سی- اتے اس نے ہر پھلّ نوں خوبصورت آدمی دے قتل بارے دسیا جس دا سر ہن گملے دی مٹی تھلے مٹی ہو گیا سی تے اس وچاری کڑی دے دھوکھے باز بھرا دی وی ساری کہانی دسی۔
ہر پھلّ وچوں آواز آئی، ‘‘سانوں ایہہ سبھ پتہ ہے! کی اسیں اسے قتل ہوئے خوبصورت جوان دیاں اکھاں تے بلھاں توں نہیں پنگرے؟ سانوں سبھ پتہ ہے۔ سبھ پتہ ہے سانوں۔’’ اتے پھر اوہناں نے عجیب طریقے نال اپنے سراں نوں ہلایا۔
بونا گلاب سمجھ نہ سکیا کہ اوہ سارے اک دم شانت کیوں ہو گئے سن۔ اوہ اڈّ کے شہد دیاں مکھیاں کول گیا، جو شہد اکٹھا کر رہیاں سن تے اس نے دھوکھے باز بھرا دی ساری کہانی اوہناں نوں سنائی۔ مکھیاں نے ساری گلّ اپنی رانی مکھی نوں دسی تے رانی مکھی نے حکم دتا کہ اوہ اگلی سویر نوں سبھ اکٹھیاں ہو کے قاتل نوں مار مکاؤن۔ پر رات ویلے، جو اس کڑی دے مرن توں بعد حالے پہلی رات ہی سی، جدوں کہ اس دا بھرا چمیلی دے سگندھت گملے نیڑے اپنے بستر ’تے سوں رہا سی، سارے پھلّ کھڑ پئے اتے ادرش رہے پر اوہناں کول زہریلیاں برچھیاں سن، اوہناں ’چو آتماواں باہر آئیاں تے دھوکھے باز بھرا دے کنّ ’چ وڑ کے اس نوں بھیڑے سپنیاں بارے دسن لگیاں تے پھیر اس بلھاں دے آر-پار اڈن لگیاں۔ اپنیاں زہریلیاں برچھیاں نال اوہناں نے دھوکھے باز بھرا دی زبان ’تے ڈنگ مارے۔
‘‘ہن اسیں قتل دا بدلہ لے لیا۔’’ اوہناں نے کیہا تے چمیلی دے چٹے پھلاں دے اندر واپس چلے گئیاں۔
جدوں سویرے ہوئی تے سون والے کمرے دیاں کھڑکیاں کھولھیاں گئیاں تاں بونا گلاب تے رانی مکھی تے شہد دیاں مکھیاں دا سارا جھنڈ اس نوں مارن اندر آ گیا۔
پر اوہ تاں پہلاں ہی مر چکا سی، لوکیں اس دے پلنگھ دے دوآلے کھڑے سن تے کہہ رہے سن، ‘‘چمیلی دی خوشبو نال اوہ مر گیا ہے’’ پھیر بونا گلاب پھلاں دے بدلے والی گلّ سمجھ گیا تے رانی مکھی نوں تے باقی شہد دیاں مکھیاں نوں اس بارے دسیا۔ پھیر رانی مکھی تے دوجیاں مکھیاں گملے دے دوآلے گونجن لگیاں۔ مکھیاں ہن اتھوں پرھے نہیں ہٹ رہیاں سن۔ پھیر اک آدمی گملے نوں چکّ کے دور لجان لگا پر اک مکھی نے اس دے ہتھ ’تے ڈنگ ماریا، گملا تھلے ڈگّ پیا تے چور چور ہو گیا۔
پھیر سبھ نے چٹی سفید رنگ دی کھوپڑی دیکھی تے سبھ نوں سمجھ آ گئی کہ جہڑا آدمی بسترے ’تے پیا ہے، اوہو ہی قاتل ہے۔
اتے رانی مکھی ہوا ’چ بھن-بھناؤن لگی تے مکھیاں تے بونے گلاب ولوں لئے گئے بدلے دا گیت گاؤن لگی تے کہن لگی کہ سبھ توں چھوٹی پتی دے پچھے کوئی اجیہی ادرش شکتی ہے، جو برائی نوں باہر کڈھ کے اس دا خاتمہ کردی ہے۔
(انوواد: بلراج دھاریوال)
