بے بے ایس ساقی
راتیں روٹی-ٹکّ توں وہلی ہو کے ماں چرکھا ڈاہ لیندی۔ گوانڈھ دیاں چار-پنج عورتاں وی ماں نال آ ملدیاں۔ اوہناں نال میری وڈی بھین ویرو وی ہندی۔ اوہ گلاں کردیاں اتے گیت گاؤندیاں ہوئیاں سوت کتدیاں، اس نوں رنگدیاں، پھر اس دیاں دریاں بندیاں جاں کئی واری جلاہے کولوں کھیس جاں چتہیاں تیار کرواؤندیاں۔ ایہہ کوئی پنجاہ ورھے پہلاں دی گلّ ہے۔
گھر وچّ میں جاں وڈا بھرا دلجیت اکثر اجیہا ہندا ویکھدے رہندے سی۔ اس ویلے مینوں تاں کجھ نہیں سی کرنا پیندا، پر دلجیت ضرور ماں اتے بھین دی مدد کردا رہندا۔ ماں نے جے کوئی وی کم کرواؤنا ہندا تاں اوہ دلجیت نوں ہی کرن لئی آکھدی۔ میری کسے وی تھاں کوئی پچھ نہ پیندی۔ میرا من کردا کہ بے بے مینوں وی کوئی کم کرن نوں کہے، پر مینوں ہر واری چھوٹا جاں غیر-ذمہ وار سمجھ کے کسے وی کم دے نیڑے نہ لگن دتا جاندا۔
اک دن بہت عجیب جہی گلّ ہوئی۔ بے بے چرخے ’تے روں دیاں پونیاں نہیں سگوں ہور ہی کجھ کتّ رہی سی۔ اس بارے دلجیت نوں تاں پتہ سی، پر جدوں میں اس کولوں اس دی جانکاری لینی چاہی تاں اوہ مینوں کھجھّ کے پیا۔ اک واری تاں میں چپّ ہو گیا، پر ساری گلّ جانن لئی جویں میرے ڈھڈّ وچّ اتھل-پتھل مچدی رہی۔
‘‘بے بے، توں ایہہ کی کتّ رہی ہیں؟’’ جدوں میرے کولوں نہ رہا گیا تاں میں ماں نوں پچھ ہی لیا۔ پہلی واری بے بے نے ایہدا کوئی جواب نہ دتا سگوں اوہ اسے طرحاں چپ چاپ سوت کتدی رہی۔ کوئی جواب نہ پا کے میں گلی وچّ کھیڈن نکل گیا۔ تھوڑھے چر بعد میں کھیڈ کے گھر مڑیا تاں ماں اجے وی چرکھا چلا رہی سی۔ میں مڑ بے بے کولوں اوہی گلّ پچھی، ‘‘بے بے توں آہ کی کتّ رہی ہیں؟’’
‘‘ایہہ انّ ہے۔’’ میرے ولّ بناں دیکھیا ماں بولی، پر مینوں کجھ سمجھ نہ آئی۔ میں پھر بولیا، ‘‘بے بے انّ کی ہندی ہے؟’’
‘‘وے کملیا، تینوں انّ دا وی پتہ نہیں۔ انّ کتّ کے اوہدے گرم کپڑے بندے نے۔ ایہہ سارا کجھ میں تیرے لئی ہی تاں کر رہی ہاں۔’’
مینوں لگا جویں ایہہ آکھدیاں میرے لئی بے بے دے من وچّ اتھاہ پیار امڑ آیا سی، پر مینوں تاں وی پوری گلّ دی سمجھ نہ آئی۔
‘‘بے بے، توں میرے لئی کی کر رہی ہیں؟’’ ساری جانکاری لین لئی میں پچھیا۔ چرکھا چلاؤندی ماں دے ہتھ کجھ چر لئی رک گئے، ‘‘پہلاں پتّ میں اس نوں کتانگی۔ پھر میں اس نوں رنگ کے جلاہے کول کپڑا بنن لئی بھیجانگی۔ جدوں کپڑا بن جاویگا تاں میں تیرے لئی کوٹ بنواوانگی۔’’
ماں دی اس گلّ توں میں اس دے چہرے ولّ ویکھن لگا۔ مینوں جویں اس دی گلّ ’تے یقین ہی نہیں آ رہا سی۔ اس دی گلّ سن کے گرم کوٹ جویں میں اپنیاں اکھاں ساہمنے لے آیا کیونکہ ادوں گرم کوٹ صرف وڈے گھراں دے منڈے ہی پہندے سن۔ اسیں عامَ جہے منڈے تاں موٹے کپڑیاں نال ہی سردی لنگھا دندے ساں۔ میں چرخے کول بیٹھا ماں راہیں کتیا گلوٹا ہتھ وچّ لے کے اس نوں سہلاؤن لگا۔
اس توں بعد جویں میں بدل گیا۔ میں سارا دن چاء نال بھریا رہندا۔ مینوں ماں کولوں ایہہ جان کے ہور وی خوشی ہوئی کہ ایہہ کوٹ صرف میرے لئی ہی بنایا جا رہا سی۔ وڈے بھرا دلجیت لئی نہیں۔ پہلاں میں سکولوں گھر آ روٹی کھا کے باہر کھیڈن لئی نکل جاندا تے گھر دا کوئی کم نہیں کردا سی۔ ہن دلجیت تاں بھاویں گھروں باہر چلیا جاندا، پر میں سارا-سارا دن گھر ہی رہندا۔ ماں دے مونہوں نکلی چھوٹی توں چھوٹی گلّ نوں پورا کرن لئی جویں مینوں تاں چاء چڑھ جاندا۔ میں نسّ-نسّ کے کم کرن دی کوشش کردا۔ بھاویں تھوڑھی ٹھنڈھ آ گئی سی، پر تاں وی میں دن وچّ بے بے نوں تنّ چار واری پانی پلاؤندا۔ جے بے بے کتے دلجیت نوں کوئی کم کرن لئی آکھ وی دندی تاں میں ہی نسّ کے اوہ کم کرن لئی ٹر پیندا۔ مینوں لگدا جویں اجیہا کرن ’تے بے بے نوں میرے ’تے بہت پیار آویگا اتے اوہ کوٹ لئی ہور ودھیا سوت کتیگی۔
کئی وار گوانڈھ دیاں عورتاں اٹھ-نوں وجے رات تیک سوت کتّ کے اپنے-اپنے گھراں نوں چلیاں جاندیاں، پر بے بے ہور رات گئے تیک وڈی بھین نال مل کے انّ کتدی رہندی۔ جنی دیر تک چرکھا چلدا، میں جاگدا رہندا۔ پھر اک دن اجیہا وی آیا کہ کتن دا سارا کم مکّ گیا۔ اگلے دن ہٹی توں رنگ لیا کے بے بے نے چلھے ’تے گرم پانی کرکے رنگ پکاؤنا سی۔ میرے کولوں چلھے وچّ پاتھیآں لا کے اگّ تاں نہ بالی گئی، پر میں بے بے نوں پاتھیآں ضرور پھڑاؤندا رہا۔ اس دن میں بے بے اتے وڈی بھین دے بہت کہاں وی سکول نہیں گیا۔ میں ویکھنا چاہندا ساں کہ اوہ کویں اگّ بالنگیاں، پانی ابالنگیاں، کویں رنگ پکاؤنگیاں اتے پھر مل کے کویں سوت نوں رنگنگیاں جس نوں بن کے میرے کوٹ لئی کپڑا تیار ہووےگا۔
جلاہا سوت لے گیا۔ اوہ دس دناں بعد مڑ آؤن لئی کہہ گیا، پر میں اگلے دن سویرے ہی اس دے گھر پہنچ گیا۔
‘‘چاچا کپڑا تیار ہو گیا؟’’
میرے اس سوال ’تے جلاہا بولیا تاں کجھ نہیں، پر اس نے میرے ولّ اس طرحاں ویکھیا جویں میں کملا ہوواں جہڑا اگلے دن ہی کپڑے دا سوال لے کے اس دے بوہے ’تے پہنچ گیا سی۔ جنے دن کپڑا نہ آیا، میں سکولوں گھر آ کے بے بے نوں ضرور پچھدا رہا، ‘‘بے بے کی جلاہا کپڑا دے گیا؟’’
مساں ہی دس دن لنگھے۔ جدوں اک دن میں سکولوں گھر مڑیا تاں جلاہا بن کے پھڑا گیا سی۔ میں روز وانگ ماں نال کپڑے دی گلّ کیتی تاں اس نے کوٹھڑی ولّ اشارہ کر دتا۔ ایہہ سندیاں میں بستا اک پاسے وگاہ ماریا اتے کوٹھڑی وچّ جا پلاں وچّ کوٹ دا کپڑا لے کے باہر آ گیا۔ مینوں تاں یقین ہی نہیں سی آ رہا کہ ماں اتے بھین نے میرے لئی سچ مچّ ہی کوٹ دا کپڑا تیار کروا دتا سی۔ میں کنا چر کپڑے نوں وار-وار ہتھ لا کے ویکھدا رہا۔
ساڈی گلی وچّ چاچا پریتم سنگھ رہندا سی۔ اوہ پٹیالے وچّ راجے دے محلاں دا درزی سی۔ اوہ رانیاں دے کپڑے سیون وچّ ماہر سی۔ میری بے بے نوں اوہ بھابی آکھدا سی اتے میں تے دلجیت اس نوں چاچا سددے ساں۔ اوہ کدے-کدائیں گلی والیاں دے کپڑے وی سیوں دندا سی۔ ایہہ وکھری گلّ کہ اوہ ستّ دن کہہ کے کئی وار کئی مہینیاں تیک کپڑے سیوں کے نہیں سی موڑدا۔
‘‘آ بھابی، بہہ جا،’’ باہرلی بیٹھک وچّ داخل ہندی ماں نوں ویکھ اس نے کیہا۔
‘‘وے پریتم بیٹھنا کاہدا، آہ تیرا چھوٹا بھتیجا ہیگا۔ اس دے کوٹ دا کپڑا لے کے آئی ہاں۔ توں چھیتی ہی سیوں دیئیں، اپروں ٹھنڈھ وی تاں اتردی آ رہی ہے۔’’ ماں نے شاید ایہہ اس کرکے آکھیا سی کیونکہ پریتم چاچے بارے اوہ جاندی سی کہ اوہ کدے وی کسے دا کپڑا وقت ’تے سیوں کے نہیں دندا سی۔
چاچے نے میرے کوٹ دا میچ لے لیا۔
‘‘وے کدوں دیوینگا ایہہ کوٹ؟’’
‘‘بھابی، ہفتہ بھر تاں لگّ ہی جاویگا۔ جے سچ پچھیں بھابی، میرے کول تاں پہلاں ہی محل دے کپڑیاں دا ڈھیر لگیا پیا۔ پتہ نہیں لگدا ایہہ رانیاں انے کپڑیاں دا کردیاں کی نے؟
ساڈیاں تریمتاں تاں اک سوٹ نال ورھا لنگھا دندیاں نے۔’’
‘‘توں ہفتے مگروں کوٹ دے دیوینگا نہ…؟’’ بے بے نے گلّ ادھوری چھڈّ دتی جویں اوہ پریتم چھیمبے کولوں پکی ہاں کرواؤنا چاہندی سی۔
‘‘بھابی، میں بھلا تیرے اگے جھوٹھ کویں بول سکداں۔ میں کوٹ ستّ دناں بعد ہی دے دیوانگا۔’’
پتہ نہیں مینوں ایہہ سبھ ہونا کیوں چنگا نہ لگا۔ میرا من کر رہا سی کہ پریتم چاچے نوں کہاں کہ اوہ اک رات وچّ ہی میرا کوٹ سیوں دیوے۔ اس ویلے ستّ دن مینوں ستّ ورھیاں جڈے لگے، پر بے بے دے ہندیاں میں چاچے نوں کجھ نہ کہہ سکیا۔ میں بے بے نال گھر مڑ آیا۔ ہن مینوں اک نواں ہی کم لبھّ گیا سی۔ میں سکولوں گھر آ کے رات گیاں تیک گلی دے شروع ’چ پیندے پریتم چاچے دے گھر موہرے نوں دس چکر ماردا۔ میں روز کوئی نہ کوئی بہانہ بنا کے اوہناں دے گھر پہنچ جاندا، پر ہر واری مینوں پریتم چاچا رانیاں دے کپڑے سیوندا ہویا ہی دکھائی دندا۔
‘ایہہ میرا کوٹ کیوں نہیں سیوندا؟’ پر ایہہ سوال پریتم چاچے کولوں نہ پچھ سکاں۔ ایہہ سوچ کہ متے اوہ میرے نال غصے ہو کے میرا کوٹ سیون لئی ہور ودھ دن لا دیوے جاں جان کے اس نوں خراب ہی نہ کر دیوے۔
‘‘چاچا جی، تسیں میرا کوٹ…؟’’ جدوں اک دن میرے کولوں نہ رہا گیا تاں میں ایہہ سوال پریتم چاچے نوں پا ہی دتا۔
‘‘بسّ پتّ، کل اوہدا ہی نمبر لگیگا۔ کل سویرے شروع کراںگے اس نوں!’’ پھر کی، میں کوٹ دے چاء ’چ رات مساں ہی کٹی تے اگلا دن چڑھن دا انتظار کرن لگا۔ سویرے تیار ہو کے میں سکول چلا گیا۔ چاچے پریتم دے گھر اگیوں لنگھدیاں میں ادھر سرسری جہی نظر ماری، پر اوہناں دی بیٹھک باہرلی باری اتے بوہا بند سن۔ میں کجھ چر لئی چپ چاپ کھڑھا اوہناں ولّ ویکھدا رہا۔ سوچیا کہ اک وار بند بوہا کھڑکا کے پچھاں کہ اس نے کوٹ سیوننا شروع کر دتا جاں نہیں، پر پتہ نہیں کی سوچ کے میں بند بوہے نوں چھڈّ کے سکول چلا گیا۔ سکولے پڑھائی ’چ میرا اکا ہی من نہ لگا۔
دوپہر ویلے ساری چھٹی بعد میں گھر ولّ پرط پیا۔ جدوں میں پریتم چاچے دے گھر نیڑے پہنچیا تاں اس دی بیٹھک دا باہرلا بوہا کھلھا سی۔ میرے پیر کجھ پلاں لئی رک گئے۔ جدوں میں کھلھے بوہے راہیں اندر جھاتی ماری تاں پریتم چاچا پھٹے ’تے کپڑا رکھی میرے کوٹ دی کٹائی کر رہا سی۔ میرا من کیتا کہ میں پریتم چاچے نوں کوٹ بارے کئی سوال کراں، پر اجیہا نہ کر سکیا۔ ایہو سوچ متے قینچی چلاؤندیاں چاچے کولوں کوئی بھلّ نہ ہو جاوے۔ اس دن میں چجّ نال روٹی وی نہ کھادھی۔ ہنیرے ہوئے تیک جاں تاں میں اس گلی وچّ چکر ماردا رہا جاں تنّ چار واری کوئی نہ کوئی بہانہ بنا کے پریتم چاچے دی بیٹھک وچّ جا وڑیا۔
اگلا دن ایتوار دا سی۔ چھٹی ہون کرکے اس دن میں اکا ہی وہلا سی۔ اس دن میں پریتم چاچے دے ہتھاں ’چ کوٹ نوں جوان ہندے ویکھیا۔ اس شام میری خوشی دی کوئی حد ہی نہیں سی، جدوں بے بے پریتم چاچے کولوں کوٹ لے کے آئی۔ اگلے دن سویر سار سارے گھر وچّ سبھ توں پہلاں جاگن والا میں ہی سی۔ جاگن سار پہلاں میں کوٹھڑی وچّ گیا جتھے رات ویلے بے بے نے میرے ساہمنے کوٹ پیٹی ’تے دھریا سی۔ کوٹ اجے وی اتھے ہی پیا سی۔ پہلاں میں کوٹ نوں چھوہ کے ویکھیا۔ پھر ایوں پولا پولا ہتھ پھیرن لگا جویں میرے ساہمنے کوٹ نہ ہو کے چڑی دا بوٹ پیا سی۔ پھر میں دن چڑھن دا انتظار کرن لگا۔
میں سبھ توں پہلاں نلکے ’تے نہا کے سکول جان لئی تیار ہو گیا۔
‘‘وے چھوٹے، توں اج انی سدیہاں کیوں نہا لیا؟’’ ویہڑے وچّ جھاڑو ماردی بے بے نے کیہا۔
‘‘بے بے، اج سکول وی تاں جانا ہے۔’’
‘‘وے چندریا، سکول تاں کتے دن چڑھے جا کے لگدا، پر توں آہ سویرے ہی…۔’’
ماں دے اجیہے سوالاں توں بچن لئی میں کوٹھڑی ولّ نوں جان لگا تاں پچھوں بے بے دی آواز سنائی دتی۔
‘‘وے اج کوٹ پہن کے نہ جائیں۔ اجے انا سیت نہیں پین لگا۔’’
پر میں تاں بے بے دی گلّ انسنی ہی کر دتی۔ میں کوٹھڑی وچوں کوٹ چکّ کے باہر ویہڑے وچّ آ گیا۔ بے بے نے گھر دا کم مکایا۔ ساڈے لئی روٹی تیار کیتی، پر اس عرصے وچّ اس نے مینوں کجھ نہیں کیہا۔ شاید اوہ میرے من ’چ وسے نویں کوٹ والے چاء توں چنگی طرحاں واقف سی۔
میں کڑتے پجامے نال نواں کوٹ پہن کے سکول نوں ٹر پیا۔ سڑک ’تے تریا جاندا میں چور اکھ نال لوکاں ولّ جھات وی مار لیندا ساں کہ لوک میرے نویں کوٹ نوں ضرور ویکھ رہے ہونگے۔ مینوں لگّ رہا سی جویں سارے لوکاں دیاں نظراں میرے کوٹ ’تے ہی ٹکیاں ہون۔
سکول ’چ ساری چھٹی ہندیاں تک میرا بہتا وقت چاء بھریا لنگھیا۔ میرے دو تنّ متراں نے میرے کوٹ دی گلّ کیتی تاں مینوں بہت ہی چنگا لگا۔ میرے من وچّ اس گلّ دا ملال رہا کہ پیریئڈ دی ہر گھنٹی وجن ’تے نویں ادھیاپک جماعت وچّ تاں آئے، پر اوہناں وچوں کسے نے وی میرے نال کوٹ دی گلّ نہیں کیتی۔ اوہ تاں بسّ سارے ہی اپنی آکڑ وچّ کلاس ’چ آ کے بچیاں نوں پڑھا کے کلاس ’چوں باہر نکلدے رہے۔ ساری چھٹی بعد منڈے سکول ساہمنے بنے پارک وچّ اکثر کبڈی دے اک دو پالے کھیڈ کے گھر نوں جاندے سن۔ اوہناں وچّ میں وی شامل ہندا ساں سگوں میں اپنی ٹیم دا موڈھی وی منیا جاندا ساں۔
کبڈی کھیڈدیاں ایہہ کوٹ ضرور میلا ہو جاویگا۔ ایہہ جوگندر دا کی پتہ اس نوں ہتھ نال کھچّ کے پھاڑ ہی دیوے۔ اس توں چنگا میں کوٹ لاہ ہی دیواں۔ جوگندر ورودھی پارٹی دا کھڈاری سی۔ ایہہ سوچ میں اپنا نواں کوٹ لاہ کے پارک دے اک وڈے بوٹے ’تے دھر دتا۔ سوچیا مڑدیاں پہن لوانگا۔ کبڈی شروع ہو گئی۔ کھیڈ وچّ میں انا مست ہو گیا کہ گھر پرتدیاں کوٹ دا چیتا ہی نہ رہا۔ میں گھر پہنچیا تاں بے بے گوانڈھ ’چ چودھریاں دے گھر گئی ہوئی سی۔ مینوں اکا ہی یاد نہیں سی کہ میں اپنا نواں کوٹ پارک وچّ بھلّ آیا سی۔
دوپہر دی روٹی کھا کے میں باہر کھیڈن چلا گیا۔ خاصہ ہنیرا سی۔ میں گلی ’چ وڑ پریتم چاچے دے گھر موہرے پہنچیا تاں اچانک مینوں پارک وچّ بھلّ چکے کوٹ دی یاد آئی۔ اک واری تاں میرا من کیتا کہ الٹے پیریں مڑ جاواں، پر ہنیرا ہون کرکے میں اجیہا نہ کر سکیا۔ گھر پہنچن ’تے کسے نے وی کوٹ دی پچھ نہ پائی۔
میرا من بہت خراب سی۔ میرے کولوں چجّ نال روٹی وی نہیں کھادھی گئی۔ اوہ رات میں مساں ہی کٹی۔ کئی واری میری اکھ کھلھی اتے ہر واری مینوں کوٹ چیتے آؤندا رہا۔ میرا من مینوں وار وار لعنتاں پاؤندا رہا کہ میں اسے ویلے ہنیرے ’چ ہی پارک وچّ کوٹ کیوں نہ لبھن چلا گیا۔
‘‘وے توں انے ساجھرے کتھے چلیاں؟’’ سویرے ہی بے بے نے مینوں بناں کجھ کھادھے پیتے سکول ولّ جاندے نوں پچھیا۔
‘‘بے بے میں…،’’ گلّ جویں میرے سنگھ وچّ ہی اٹکی رہِ گئی۔
‘‘وے تیرا کوٹ کتھے؟’’ بے بے دا ایہہ اگلا سوال سی جس نوں سن کے اک واری تاں میں کمب گیا۔ مینوں لگا جویں بے بے نے میری چوری پھڑ لئی سی۔ مینوں کجھ وی سمجھ نہ آوے کہ ماں نوں ایہدا کی جواب دیواں، پر میں ترنت اپنے آپ نوں سانبھ لیا۔
‘‘بے بے کوٹ تاں میں کل سکول وچّ چپڑاسی نوں سنبھال دتا سی، کبڈی کھیڈدے ہوئے اوہ میلا جو ہو جاندا۔’’ ایہہ گلّ سولاں آنے جھوٹھ سی، پر اپنے بچاؤ لئی بے بے نوں آکھ جویں کجھ چر لئی تاں میں سبھ فقراں توں سرخرو ہو گیا سی۔ میں تیز تیز قدم پٹدا سکول ساہمنے بنے پارک ولّ ہو گیا۔ ٹردا ہویا میں سارے راہ وار وار منہ وچّ ‘واہگورو واہگورو’ وی آکھدا جا رہا سی۔ پر… اتھے تاں کجھ وی نہیں سی۔ میں پہلاں اک جھاڑی، پھر دوجی جھاڑی تے پھر پارک دے سارے بوٹے چھان مارے، پر مینوں کوٹ نہیں ملیا۔ اس نوں کوئی پہلے دن ہی چکّ کے جو لے گیا سی۔ میں جویں ہمبھیا ہویا اتے مانسک طور ’تے تھکیا ہویا چپّ کر کے پارک دے اک بینچ ’تے بیٹھ گیا۔ میرے من وچّ اس ویلے گواچے ہوئے کوٹ توں سوائے ہور کجھ نہیں سی۔ اوہ تھاں بیٹھیاں مینوں اپنے کوٹ دے نال ہی بے بے وی یاد آ جاندی۔ اس طرحاں ہندیاں سار کوٹ بنن دی لمبی کہانی میرے من وچّ گھم جاندی۔ پھر کوٹ بارے سوچدیاں ہی میریاں اکھاں چھلک پیندیاں۔
سکول دی گھنٹی کدوں دی وجع گئی سی۔ بچے سکول جا کے سویر دی پرارتھنا وی بولن لگّ پئے سن، پر میں اجے وی اسے طرحاں بینچ ’تے بیٹھا سی۔ اسے تھاں بیٹھیاں کافی دھپّ چڑھ گئی تاں میں سکول جان دی تھاں گھر نوں پرط پیا۔ میرا سکول جان دا اکا ہی من نہیں سی۔ میں ہولی ہولی جویں اپنیاں لتاں گھڑیسدا ہویا گھر مڑیا آ رہا سی۔ میرے پیر جویں مناں بھارے ہو گئے سن اتے میرے کولوں چکے نہیں جا رہے۔ میں گلی پار کرکے گھر موہرے پہنچیا تاں بے بے باہر دراں موہرے جھاڑو مار رہی سی۔
‘‘وے چھوٹیا، توں انی چھیتی مڑ آیا۔ کی سکول ’چ چھٹی ہو گئی؟’’ ماں دی گلّ ’تے کجھ نہ بول کے میں بوہے راہیں سدھا اندر چلا گیا۔ اندر جا بستا اک پاسے سٹّ میں سر نیواں کرکے منجے ’تے بیٹھ گیا۔ بے بے وی کجھ چر دراں موہرے جھاڑو مار کے اندر آ گئی۔ اس ویلے گھر ہور کوئی نہیں سی۔
‘‘وے کی ہویا تینوں؟ ایوں سر سٹی کیوں بیٹھیں؟’’ اس واری بولدیاں بے بے دی آواز وچّ تیزی سی۔
‘‘بے بے کوٹ…۔’’
‘‘وے ہویا کی تیرے کوٹ نوں؟’’ بے بے دے پچھن ’تے پہلاں میں ہولی ہولی اتے پھر اچی آواز وچّ رون لگا۔ اس دے دوجی واری پچھن ’تے میں روندیاں اس نوں ساری گلّ سچ-سچ دسّ دتی۔ میں اس نوں ایہہ وی دسّ دتا کہ کل میں جھوٹھ بولیا سی اتے سکول وچّ چپڑاسی نوں کوٹ پھڑاؤن والی گلّ وی منگھڑت سی۔ گلّ کردیاں میں اجے وی روئی جا رہا سی۔ مینوں ایہہ وی لگّ رہا سی کہ کوٹ گواچ جان کرکے ماں کولوں مینوں مار وی پویگی۔ دوجے پاسے میرے من وچّ اس مار دا بھورا وی ڈر نہیں سی۔ پھر اس توں سوائے اجیہا ہور کی سی جس کرکے من وچّ کوٹ گواچ جان دی گلّ آؤندیاں ہی میرا رونا نکل آؤندا۔
میرے مونہوں ایہہ گلّ سن کے اک واری تاں بے بے دے چہرے ’تے غصے دیاں لکیراں ابھر آئیاں۔ مینوں ہٹکورے لے کے روندا ویکھ کے اس نے جھاڑو اک پاسے دھر دتا۔ اوہ میرے نیڑے آ کے میرے نال لگّ کے منجے ’تے بیٹھ گئی۔ اس نے میرا سر سجے ہتھ نال کھچّ کے اپنے نال لا لیا۔ تھوڑھے چر بعد میں ویکھیا کہ بے بے دیاں اکھاں پانی نال بھریاں ہوئیاں سن، پر ایہہ میری سمجھوں اکا ہی پرھے سی کہ بے بے میرا کوٹ گمّ ہو جان کرکے رو رہی سی جاں مینوں روندا ویکھ کے اس دیاں اکھاں بھر آئیاں سن۔
