بھبل دی اگّ بچنت کور
“آہ سن لے بھین بائی دی رات عالی کرتوت۔ پے گیا دورہ اج پھیر اس نوں۔”
“کیوں کی ہویا؟” بچنو نے دوروں ہی دیپ نوں پچھیا تے اوہ سکے آٹے نال لبڑے ہتھ لئی باہر ویہڑے وچ آئی جتھے اس دے کول اس دی بہو سندرو منہ لٹکائی کھڑی سی۔ اس دیاں اکھاں وچ قہراں دا غصہ بھریا ہویا سی۔
“بائی کتھے اے؟”
“ہوؤُ کدھرے، دفعہ ہووے، جدھر مرضی۔”
“میں پچھدی ہاں دیپ ہویا کی؟”
“ہونا کی سی، میرے سر سواہ پا’تی، میں تاں ہن عمر بھر سہرے پنڈ منہ دکھاؤن جوگا نہیں رہا۔”
“پر توں دسّ تاں صحیح ہویا کی؟”
“آ چل اندر میرے نال۔” اوہ جھٹّ اپنی وڈی بھین نوں باہوں پھڑ کے اندر لے گیا۔
“آہ دیکھ بائی دی جتی اجے تکّ سندرو دی چاچی دے منجے کول پئی ہے۔”
“جھوٹھا! میں نہیں مندی ایہہ گلّ۔”
“آہو بھین تینوں کاہنوں سچ آؤ ساڈی گلّ دا۔ اسیں تاں جویں بڑھے دے دشمن ہندے ہاں نہ۔”
سندرو اپنی نند موہرے ہن اچی-اچی بول رہی سی۔ جیوں-جیوں سندرو تے دیپ رات دی گھٹنا بارے اچی-اچی چرچہ کر رہے سن، تؤں-تؤں اوہناں دیاں گلاں سن-سن بچنو شرم دی ماری زمین وچ گڈدی جا رہی سی۔
اس نوں اپنے گنگا ورگے پوتر پیو اپر لائے ایس دوشن دا بھورا بھر وی سچ نہیں سی آ رہا۔ اس نے تاں اپنی ساری عمر ربی بھگتی وچ گزاری سی۔ بچنو دی ماں دے مرن پچھوں، بھر جوانی وچ وی اس نے کدے کسے دی دھی بھین ولّ میلی نظر نال نہیں سی دیکھیا۔ سارا پنڈ جاندا سی کہ کشن سیوں فوجی ورگا بندہ ایس پنڈ پھیر نہیں سی پیدا ہونا۔
اوہ جدوں وی اپنی فوجی زندگی وچوں سال بھر پچھوں اپنے پنڈ چھٹی آؤندا تاں اوہ پنڈ وچ بیماراں دی سیوا وچ جٹیا رہندا۔ خاص کر کے جنیپے والیاں عورتاں دی دوا-دارو دا اوہ بہت دھیان رکھدا سی۔ جدوں کشن سیوں چھٹی آیا ہندا تاں بیماراں نال اس دے کچے گھر دی ڈؤڈھی بھری ہی رہندی۔ سارا-سارا دن دیپ تے بچنو اس کول بیٹھے کوئی نہ کوئی جڑی بوٹی کٹدے ہی رہندے۔
ہن پچھلے تناں ورھیاں توں جدوں دا اوہ رٹائر ہو کے اپنے پنڈ آیا سی، اپنے پتّ دیپ کول رہندا ہویا وی بیماراں لئی کوئی نہ کوئی دوا-دارو بناؤندا ہی رہندا۔ کدے کوڑ تمبے دا چورن، کدے اؤلے بہیڑیاں دی پھکی، کدے سنتریاں دے چھلکیاں دا مربع، جاں پھیر ککراں دے تکیاں نوں اکٹھا کر کے کسے دوائی وچ پاؤن لئی سکاؤندا رہندا۔
اس دی دھی بچنو نوں ویاہیاں ہن پورے تیراں ورھے ہو گئے سن، پھیر وی اس دا بائی کوئی نہ کوئی دوائی اس کول کٹن لئی بھیجدا ہی رہندا۔
کشن سیوں نے کدے کسے مریض کولوں دوائی دے پیسے نہیں سن لئے۔ کدے دوا-دارو دندیاں اچی نظر کر کے نہیں سی دیکھیا۔ جدوں کہ اک خیال اس دے من وچ وار-وار آؤندا رہا سی کہ اس نوں اپنا گھر دوبارہ وسا لینا چاہیدا ہے۔” پر اس نے ایسا نہیں کیتا۔ جدوں وی اوہ ایسا سوچدا، دیپ دا معصوم جیہا چہرہ اس دے ساہمنے آ کھڑھا ہندا۔ “رل’جو یتیم، متریئیاں کاہنوں پچھدیاں نے۔” اج اوہ ہی دیپ سی جس نے اس دی چٹی داڑھی دا وال-وال کر رکھیا سی۔
کالے دی چھٹی اتے آئے سارے بھائیچارے وچ ایہہ گلّ تڑکے توں ہی پھیل چکی سی تے سندرو دی چاچی منہ-نھیرے ہی نموشی دی ماری پہلی موٹر اپنے پنڈ مڑ گئی سی۔
گھر وچ آئیاں میلناں وچوں کئیاں نے لاجو دے منجے کول پئی بڑھے دی جتی سیندک دیکھی سی۔ سندرو دے پیکیوں آئیاں کئی تیویاں ویہڑے وچ کھڑھیاں ایس گلّ دی وارو-واری چرچہ کر رہیاں سن۔
پہلی: “سہں بھائی دی جھوٹھ نی بولدی، ربّ نوں جان دینی ہے۔ جتی تاں بڑھے دی لاجو دے منجے کول پئی میں دیکھی ہے۔”
دوجی، ہنگارا بھردی ہوئی: “خبرے بڑھے دی متّ نوں کی ہو گیا۔ دھولے جھاٹے سر سواہ پا لئی۔ نالے دیپ نوں سارے شریکے وچ کتے آؤن جان جوگا نی چھڈیا۔”
تیجی: “نی چھیڑیا وی کیہنوں۔ کڑماں اگوں آئی نوں۔ ایویں دیپ کہندا رہندا ہے کہ دورہ پین سمیں بڑھے نوں اپنے آپ دی سرت نہیں رہندی۔ بھلا ایہہ گلاں کوئی بے-سرتی دیاں نے۔ منڈا منہ دکھاؤن جوگا نہیں رہا کتے وی۔”
بچنو شریکے دیاں عورتاں دے مونہو ایہو جہیاں گلاں سن-سن رون ہاکی ہوئی پئی سی۔ کی عورت کی مرد، ایسے گھٹنا دی چرچہ کر رہے سن۔
پر بچنو نوں جویں سچ نہیں سی آ رہا، بھاویں اس نے آپ اندر جا کے لاجو دے منجے کول پئی اپنے بائی دی جتی نوں دیکھیا سی۔ اس نے کئی وار حوصلہ کیتا کہ اوہ آپ جا کے اپنے بائی کولوں ساری گلّ پچھے، پر دھی پیو نوں پچھے تاں کی؟ نالے اس نوں تاں منہ-نھیرے ہی بے ہوشی دی حالت وچ دیپ باہرلے گھر چھڈّ آیا سی جتھے اوہ ہن بے سدھ پیا سی۔ کسے نے اس دی مڑ کے بات نہیں سی پچھی۔ بچنو آپ حلوائی نال بھٹھی اتے رجھی ہوئی سی۔
پر جو-جو گلاں شریکے دے لوک اوہدے پیو بارے کر رہے سن، بچنو دے دل وچ سول وانگ چبھدیاں جا رہیاں ہن۔ اس دے دھرماتما پیو بارے اج کی-کی نہیں سی کیہا لوکاں نے۔ اس شخص بارے جس نے جوانی توں بڈھاپے تکّ دا سارا سفر بناں ساتھی توں طے کیتا سی۔ اپنیاں ساریاں اچھاواں نوں اس نے بھبل دی اگّ وانگ دب رکھیا سی۔
بچنو دی ماں تاں دیپ نوں چھلے وچ ہی چھیاں دناں دا چھڈّ کے چل وصی سی۔ تاہیؤں بچنو دا بائی جنیپے والیاں عورتاں دا خاص دھیان رکھدا سی۔ جدوں بچنو دی ماں مری، تاں اس سمیں بچنو دے بائی دی عمر مساں بائیاں ورھیاں دی ہوؤُ، تے بچنو اس سمیں ڈوڈھ ورھے دی سی۔
چوداں سال کشن سیوں دی فوج کشمیر دے بارڈر ‘تے رہی۔ پھیر خاصہ چر راجستھان، تے اس توں پچھوں کشن سیوں دی بدلی دلی دی ہو گئی۔ پچھوں شریکے وچوں لگدے کشن سیوں دے بھائی نے بچنو لئی منڈا ٹولیا اتے آؤندی چھٹی نوں اس دے ہتھ پیلے کر اس نوں پرائے گھر تور دتا۔ پھیر بھین نے ویر لئی جٹاں دی اک بہو دے پیکے پنڈوں سندرو دا رشتہ دیپ لئی لے لیا۔ کنے چاؤ کیتے سن سندرو دے، بچنو دے بائی نے۔ اج اوہ ہی سندرو اس دے بائی نوں نہ جانے کی-کی ابا-طبع بول رہی سی۔ تے بچنو سبھ کجھ جردی ہوئی، اندرو-اندر لہو دے گھٹّ پی رہی سی۔
اج تاں دیپ وی یقین کر بیٹھا سی کہ اس دا بائی جان بجھ کے اندر گیا سی، کیونکہ سندرو نے اگے وی کئی ایہو جہیاں گلاں دیپ نوں دسیاں سن کہ اس دا بائی اپنا گھڑا چھڈّ نند کر دی جھجری وچوں کوٹھے اتے پانی پین جاندا ہے۔ تے دروازے جا کے اس نے لمبڑاں دے بڑھے نوں ایہہ وی کیہا سی کہ اوہ اس دا کتے ہور باننوں بنھوا دیوے۔ دیپ نے ایہہ ساریاں گلاں بچنو نوں وی چٹھی وچ لکھ دتیاں سن۔
بچنو نوں دیپ دی چٹھی وچ لکھی ایہہ گلّ وی چیتے آئی جس وچ دیپ نے لکھیا سی کہ ‘بھین اج کل بائی بہت لاپرواہ ہندا جا رہا ہے۔ پینشن دے روپیاں وچوں ہر مہینے کئی-کئی روپیاں دی لاٹری پا آؤندا ہے۔’
جدوں دیپ دے من وچ ہی کھائی بن گئی سی، تاں بھلا سندرو نے کی بات پچھنی سی۔
“نہ روٹی دین، پر جھوٹھے دوشن تاں نہ لاؤن۔” آہ رات والا لایا دوشن تاں جویں بچنو توں سہیا نہیں سی جا رہا۔
سچ نوں نتارن لئی سارے کم چھڈّ-چھڈا اوہ بھری-پیتی باہرلے گھر اپنے بائی کول آئی جتھے کندھ نال ڈھاسنا لائی ہن اس دا بائی سکھمنی صاحب دا پاٹھ کر رہا سی۔
اک وار تاں پاٹھ کردے بائی نوں دیکھ بچنو نوں دیپ تے سندرو اتے بے حدّ غصہ آیا۔ تے نال اس کم ذات لاجو ‘تے جس نے جھوٹھا آروپ لایا سی اس دے پیو اتے۔ کیراں تاں بچنو دا چتّ کیتا کہ اس نوں گتوں پھڑ کے اپنے بائی دے ساہمنے لیا کے پچھے، پر اوہ تاں منہ-نھیرے ہی اپنے پنڈ مڑ گئی سی۔ پھیر اس دے من وچ آئی کہ اوہ دیپ تے سندرو نوں بلا کے چنگی طرحاں دھنیسڑی دیوے، پر اوہ سارے غصے نوں اندرو-اندر پی گئی، کیونکہ گھر وچ اس دے بھتیجے دی چھٹی کر کے خوشی منائی جا رہی سی۔
پر اوہ اپنے بائی اپر لگے دوشن دا نطارہ شریکے دے ساہمنے ہی کرنا چاہندی سی۔ کویں سندرو نے کھاہ-مکھاہ سارے رشتے داراں وچ بھنڈی پا رکھی سی۔
اس نے بڑی ہمت کر کے اپنے بائی کول بیٹھدیاں ہولی جہے پچھیا:
“بائی جی بھلا ایہہ رات..،" اجے گلّ منہ وچ ہی سی کہ اس نوں دیالو تائی دی کہی گلّ دا چیتا آ گیا۔
“اج کل تیرا بائی بہت دکھی ہے دھیے۔ ماڑی-ماڑی گلّ ‘تے رو پیندا ہے۔ دکھ-سکھ دی کوئی وی گلّ سہن نہیں کردا۔ کئی وار تاں ساری-ساری رات سوندا وی نہیں۔ جے کدھرے بند جھٹّ اکھ لگّ ہی جائے تاں پھیر جھٹّ جاگ جاندا ہے۔ پھیر ادھی رات جدھر منہ ہندا ہے، اٹھ تردا ہے۔”
بچنو نوں ڈر ہو گیا، کدھرے اس دا بائی اس دی گلّ سن کے رون ہی نہ لگّ جائے، پر تھوڑھی دیر ایدھر-ادھر دیاں گلاں کرن پچھوں جھجکدیاں-جھجکدیاں پھیر کیہا، “بائی جی، بھلا ایہہ رات تینوں دورہ کیہا پے گیا سی؟”
کشن سیوں نے دھی دیاں نظراں وچ ڈلھدی ہمدردی نوں دیکھ ہولی جہی کیہا، “کی پتّ......”، تے اس دے نال ہی اس دا گلا بھر آیا۔
بچنو نے جھٹّ گلّ پلٹی تے کیہا، “بائی جی، میں تاں اونئی پچھدی ہاں، بئی تینوں ایہہ بے ہوشی دا دورہ کیوں پے جاندا ہے۔ تینوں کس گلّ دا دکھ ہے بائی؟ دیپ تے بہو جانو تینوں بہت تنگ کردے نے۔”
“نہ پتّ نہ، مینوں کاسے دا وی بھورا دکھ نی۔ کوئی تنگ نہیں کردا مینوں۔”
“پھیر ایہہ ماڑی جی گلّ ‘تے تیریاں اکھاں کیوں بھر آؤندیاں نے۔”
“کچھ نی پتّ، مینوں کوئی دکھ تکلیف نی۔ بیٹھے بٹھائے دو وکھت روٹی مل جاندی ہے۔”
“جھوٹھ نہ بول بائی، میں ساری گلّ جاندی ہاں۔ دیپ تے سندرو نوں تیری روٹی ہن چبھدی ہے۔ ایسے کر کے تیری بدکھوئی کردے رہندے نے ہر سمیں، پر بائی جی، میتھوں تیری ایہہ حالت نہیں دیکھی جاندی۔ ہر سمیں اٹھدے-بیٹھدے پھٹلھانتی کردے رہندے نے دوویں جی۔”
“ایہہ تاں سمیں دا گیڑ ہے پتّ۔”
“پر تیں تاں ساری عمر لوکاں دی بھلائی ہی کیتی ہے۔ پھیر ایہہ لوک تیریاں ایہو جہیاں گلاں کیوں بناؤندے نے۔ کیوں جھوٹھیاں تہمتاں لاؤندے نے تیرے ‘تے ہر سمیں۔ بائی جی، ‘کیراں توں مینوں ایہہ رات والی گلّ سچو سچ دسّ دیہہ، کی ہوئی؛ پھیر میں آپ سلجھ لونگی سبھ نال۔”
“گلّ کی ہوئی پتّ۔”
“میں پچھدی ہاں، ایہہ تیری جتی لاجو کم ذات دے منجے کول کویں آئی۔”
“میری جتی لاجو دے منجے کول۔ او فٹے کرم..،" اینا کہندیاں-کہندیاں اس دا گلا بھر آیا۔ تے جھٹّ گرم-گرم ہنجھو اس دی چٹی داڑھی اپر ڈگن لگّ پئے۔
بچنو نے اپنے بائی نوں سنبھالن دی بہت کوشش کیتی، پر اوہ جھٹّ بے ہوش ہو گیا۔ بچنو نوں ہتھاں پیراں دی پے گئی۔ اس نے بھجّ کے نال دے گھروں جٹاں دے منڈے نوں سائیکل اپر بھیج ڈاکٹر نوں بلایا۔
ڈاکٹر دی کافی کوشش پچھوں کتے کشن سیوں نے اکھاں کھولھیاں۔ بے ہوشی دی حالت سمیں بچنو نے روندیاں-روندیاں اپنے بائی دی ساری حالت دسّ دتی کہ اوہ ساری ساری رات سوندا نہیں، تے رات والی ساری گھٹنا وی اس نے ڈاکٹر نوں دسّ دتی۔
جیوں ہی مریض نوں کجھ ہوش آئی، ڈاکٹر نے پوری تسلی دتی۔
“تسیں بہت جلدی ٹھیک ہو جاؤگے۔ ایہہ بے ہوشی تہانوں دماغی ناڑی دے لہو دا دورہ رک جان کارن ہندی ہے، پر تسیں مینوں اک گلّ دسو۔”
“کی ڈاکٹر صاحب۔” کشن سیوں نے بڑی حلیمی نال پچھیا۔
تسیں فوج وچ رات نوں کنے گھنٹے سوندے سی، ہن کنے گھنٹے سوندے ہو۔”
“فوج وچ تاں ڈاکٹر صاحب دارو پی کے ساری-ساری رات ستا رہندا سی، پر ہن تاں جویں نیند نیڑیوں ہی نہیں لنگھدی۔”
گلّ کردیاں-کردیاں کشن سیوں دی آواز بند ہو گئی اتے اس دیاں اکھاں وچ ہنجھو بھر آئے۔ پھیر وی ڈاکٹر نے اک سوال ہور پچھ ہی لیا۔
“تہانوں کی پریشانی ہے۔ تسیں رو کیوں پیندے ہو۔”
“کچھ نی ڈاکٹر صاحب۔ میں ہن ہور جیونا نہیں چاہندا۔ مینوں سنکھیا دے دیؤ گھول کے۔” اوکھے-اوکھے ساہ لیندیاں کشن سیوں نے مساں اپنی گلّ مکائی۔ تے پھیر جھٹّ اس دی دماغی ناڑی دا دورہ بند ہو گیا۔
اپنے بائی دی ایسی حالت دیکھ بچنو اچی-اچی رون لگّ پئی۔ تے پھیر اپنے گوڈیاں وچ سر رکھ کے اس نوں چمبڑدی ہوئی بولی، “ہائے بائی سانوں چھڈّ کے نہ جائیں۔ میرے بائی نوں بچاؤ ڈاکٹر صاحب۔” اس نے ڈاکٹر اگے واسطہ پایا۔
“تسیں مریض کول رووے نہ۔ اندریاں دے بھوگاں نوں جوانی وچ دب-گھٹّ کے رکھن نال بڈھاپے وچ ایسے روگ اکثر لگّ جاندے ہن۔ مریض بے-وسّ بے ہوشی دی حالت وچ بہت کجھ کر جاندا ہے جس دا اس نوں خود پتہ نہیں لگدا۔”
“تاں کی رات والی گھٹنا سچی ہو سکدی ہے ڈاکٹر صاحب۔”
“اس وچ کوئی شکّ نہیں۔”
ایہہ سندیاں ہی بچنو نے اپنے بائی دوآلے ولیاں باہاں اکو واری ایوں پرھاں کر لئیاں، جویں اوہ بھٹی جا رہی ہووے۔ تے اس نے جھٹّ اپنے گوڈیاں اتوں بڑی بے-رحمی نال کشن سیوں دا سر ہٹا کے بھنجے رکھ دتا۔
