لکھاری بارے جانکاری جرنیل سنگھ
میں اِک عام جہے کسانی پریوار دا جمپلم ہاں۔ میرا جنم
1944 ’چ ضلع ہشیارپور دے پنڈ ‘میگھووال گنجیاں’ وکھے
ہویا۔ ماتا جی دا ناں سردارنی بھاگ کور اتے پتا جی دا ناں
سردار مہیندر سنگھ ہے۔ میٹرک کرکے، 1962 ’چ میں انڈین
ایئرفورس وچّ بھرتی ہو گیا۔ پندراں سال دیاس سروس توں بعد
گیاراں سال بینک وچ اکاؤنٹینٹ دی نوکری نبھائی۔ بینک دی
نوکری وچے چھڈ 1988 ’چ کینیڈا آ گیا۔ کینیڈا ’چ 20 سال
سکؤرٹی سپروائیزر دی نوکری کیتی۔
ادبی رچیاں ساڈے پریوار وچ چلیاں آ رہیاں ہن۔ میرے دادا
جی سردار ہرنام سنگھ صوفی ساہت دے رسیا سن۔ اوہناں دیاں
بُلھے شاہ، شاہ حسین، سلطان باہو تے ہور شاعراں دیاں کتاباں
گھرچ پئیاں ہندیاں سن۔ ساہت پڑھن دی چیٹک مینوں اوہناں
کتاباں توں لگی۔ پِتا جی مذہبی نظماں لکھیا کردے سن۔ اوہناں
کول باتاں دا بہت وڈا بھنڈار سی۔ اوہناں دی بات بہت لمبی
ہوندی سی۔ ادھی ادھی رات لنگھ جانی تاں جا کے کِتے اوہناں
دی بات مکدی۔
20 سال دی عمر وچّ میں اِک ناول لکھیا پر فنی حوالے
نال کمزور ہون کرکے چھپوایا نہیں۔ پھر ایئرفورس دی نوکری
دے نال نال پرائیویٹلی پڑھائی شروع کر لئی۔ ایف.اے، بی.اے
توں پچھوں دو ایم.اے کیتیاں، انگریزی تے پنجابی۔ پڑھائی
پوری کرکے 1974 ’چ کہانی نال ناطہ بنا لیا۔ بھارت رہندیاں
تنّ کہانی پراگے رچے— ‘مینوں کیہ’ (1981), ‘منکھ تے
منکھ’ (1983) تے ‘سمیں دے ہانی’ (1987) ایہناں پراگیاں
دیاں کہانیاں کسانی تے فوجی جیون نال سبندھت ہن۔
کینیڈا آ کے زندگی صفر توں شروع کرنی پئی۔ ان قیاسیاں
کٹھنائیاں تے دشواریاں نال بھڑدیاں لکھن پڑھن دے موڈ ہی
ختم ہو گئے۔ پنج سال نہ کجھ پڑھیا تے نہ ہی کجھ لکھیا۔ پر
عادت انوسار میری آلوچناتمک درشٹی کارج شیل رہی۔ کینیڈا
دے جیون پاساراں تے ورتاریاں نوں میں گوہ نال ویکھدا
گھوکھدا رہیا۔ زندگی ذرا سکھالی ہوئی تاں اندروں سکّ چکی
سرجناتمک ندی مڑ سجیو ہو گئی۔ پہلی کہانی ‘دو ٹاپو’ لکھی۔
جس دی ڈھیر چرچہ ہوئی۔ اس توں بعد ہر کہانی ’تے بھرویں
چرچہ ہوندی رہی۔
میں دھیمی چال والا لیکھک ہاں۔ تھوڑا لکھن دا عادی ہاں۔
اہمیت گنتی دی تھاں گناں نوں دیندا ہاں۔
کینیڈا ’چ ہُن تک تِن کہانی پراگے لکھ چکا ہاں — ‘دو
ٹاپو’ (1999), ‘ٹاورز’ (2005) اتے ‘کالے ورقے’
(2015)। ایہناں وچّ پرواسی جیون دے مسئلیاں، سمسیاواں
تے سماچاراں : کینیڈا وچّ پنجابیاں دا سنگھرش، سبھیاچارک
ٹکراؤ تے رلیواں، پیڑھی پاڑاہی، رشتیاں دی ٹُٹّ بھجّ، انتر
سبھیاچارک تے پارسبھیاچارک سروکاراں نوں کلامئی ڈھنگ
نال گلپ ’چ ڈھالیا ہے۔
کجھ کہانیاں وچّ انتر راشٹری مسئلیاں تے سروکاراں:
واتاورن دا پردوشن، فیشن دے ناں تے پھیل رہی نگنتا اتے کام
بھڑکاہٹ، پونجی واد دیاں علامتاں (پدارتھواد، کھپت واد،
منافعہ خوری)، امریکہ دیاں افغانستان اتے عراق دیاں جنگاں
تے لگدے پرشن چنہ اتے گورے بستیوادیاں ولوں کینیڈا دے
نیٹو لوکاں نال ہوئے ان منکھی وہار، نوں کلا ’چ گنھ کے پیش
کیتا ہے۔
اپنے ساہتک سفر دے مڈھلے سالاں ’چ میں اکہری کہانی
لکھدا سی۔ سمیں دے نال نال اکہرا برتانت بہوپرتی، لمبا تے
سنگھنا ہوندا گیا۔
میریاں کہانیاں تے کئی ایم.فل تے پی.ایچ.ڈی دے تھیسس
لکھے جا چکے ہن۔ پر ودواناں تے کھوجارتھیاں دا دھیان
میریاں پرواسیجیون تے وشوی سروکاراں والیاں کہانیاں تے ہی
کیندرت ہون کرکے انڈیا ’چ لکھیاں کہانیاں انگولیاں رہِ گئیاں
ہن۔ خیر کینیڈا ’چ رچے تِنّ پراگیاں نے میری وکھری تے
وشیش پچھان بنائی ہے۔ پڑھن ہاراں، ودواناں تے کھوجارتھیاں
ولوں بھرپور ہنگھارا ملیا ہے۔
پاکستان دا نامور ادیب، چترکار تے نگھے دل والا انسان
محمد آصف دوہاں پنجاباں دے ادب اتے ادیباں درمیان پل دی
اہم کردار نبھا رہیا اے۔ اس نے بھارتی پنجابی لیکھکاں دیاں
ڈھیر ساریاں کتاباں شاہ مکھی چ اُلتھائیاں ہن۔ ایس وڈملے کارج
لئی محمد آصف تعریف دا حقدار ہے۔ میرے لئی خوشی تے
مان والی گل ہے کہ اس نے میریاں چونویاں کہانیاں نوں وی
شاہ مکھی لپی دی نہار ’چ سجایا ہے۔ مینوںآس ہے کہ پاکستان
دے قاری، لیکھک تے ودوان ایہناں کہانیاں نوں پسند کرن گے۔
محمد آصف جی دا تہہ دلوں دھنواد۔
ساہتک سفر
پچھلے 45 سالاں توں اچ معیاری کہانیاں لکھن وچ جٹیا ہویا ہاں۔ ہن
تک ہیٹھ لکھے چھ کہانی پراگے پنجابی ماں بولی دی جھولی وچ پا چکا
ہاں:
(1) مینوں کیہ 1981,
(2) منکھ تے منکھ 1983,
(3) سمیں دے ہانی 1987,
(4) دو ٹاپو 1999,
(5) ٹاورز 2005.
(6) کالے ورقے 2015,
(7) میپل دے رنگ 2011 (سمپادت)
کہانی پراگا 'دو ٹاپو' اپنی ولکھنتا صدقہ ہِندی وچ انوواد ہویا تے
پاکستان وچ شاہ مکھی اکھراں وچ چھاپیا گیا۔
'دو ٹاپو' کہانی پراگا پچھلے سالاں 'چ گرُ نانک دیو یونیورسٹی
امرتسر، پنجاب یونیورسٹی چنڈیگھڑ اتے کروکشیتر یونیورسٹی کروکشیتر
(ہریانہ) دے ایم. اے پنجابی دے سلیبساں وچ سی۔اج کل لولی یونیورسٹی
جالندھر 'چ بی اے دے ودیارتھیاں نوں پڑھایا جا رہیا ہے۔
'ٹاورز' کہانی پراگا وی، کجھ کو سال پہلاں گورو نانک دیو
یونیورسٹی چنڈی گڑھ اتے کروکشیتر یونیورسٹی کروکشیتر دے ایم اے
پنجابیدے سلیبساں دا حصہ سی۔ اج کل پنجاب یونیورسٹی چنڈی گڑھ،
لولی یونیورسٹی جالندھر اتے کروکشیتر یونیورسٹی کروکشیتر دے
کالجاں 'چ پنجابی ایم اے دے ودئارتھیاں نوں پڑھایا جا رہیا ہے۔
'کالے ورقے' کہانی پراگا پنجابی یونیورسٹی پٹئالا اتے کروکشیتر
یونیورسٹی کروکشیتر دے ایم اے پنجابی دے سلیبساں 'چ پڑھایا جا رہیا
ہے۔
بھارتی ساہت اکادمی دلی نے کہانی 'ٹاورز' دا انگریزی انوواد
کروا کے اپنے پرچے 'انڈین لٹریچر' وچ چھاپیا۔ تے اکادمی ولوں ہی
کہانی 'ہڑ' ہندی وچ انوواد کروا کے اپنے پرچے 'سمکالی بھارتیی ساہت'
وچ چھاپی گئی۔
'دو ٹاپو' پراگے دیاں کہانیاں دے گناں بابت ادھیئین وشلیشن
کردیاں پنجابی ساہت دے کئی نامور ودواناں نے لیکھ لکھے جو کہ ڈاکٹر:
گرمیت کلر ماجری نے 'دو ٹاپو دے پرسنگ وچ جرنیل سنگھ دی رچنا
درشٹی' ناں دی آلوچنا پستک وچ سمپادت کیتے ہن۔
اسے طرحاں ہی 'ٹاورز' سنگریہہ دیاں کہانیاں دی ولکھنتا دے
پرسنگ وچ کئی اگھے ودواناں نے لیکھ لکھے، جیہناں نوں کروکشیتر
یونیورسٹی کروکشیتر دے ڈاکٹر: کرمجیت سنگھ اتے ڈاکٹر: ہرسمرن
سنگھ رندھاوا نے 'ٹاورز وستو، ودھی اتے درشٹی' ناں دی آلوچنا پستکا
وچ سمپادت کیتا ہے۔
پنجابی کہانی دے کھیتر وچ نویاں ڈائمینشنز سرجدے کہانی
سنگریہہ 'کالے ورقے' دیاں کہانیاں بارے لکھے لیکھاں نوں ڈاکٹر
کرمجیت سنگھ (پروفیسر تے سابقہ مکھی پنجابی وبھاگ کروکشیتر
یونیورسٹی، کروکشیتر) نے 'وستو، برتانت تے سرنچنا' ناں دی آلوتنا
پستکا وچ سمپادت کیتا ہے۔
پہلے تن کہانی سنگریہہ کسانی اتے فوجی جیون نال سبندھت ہن۔
ایہناں وچ کساناں اتے فوجیاں دے دکھاں سکھاں، مثلیاں مسودیاں اتے
ٹٹدے جڑدیے رشتیاں نوں یتھارتھک تے کلاتمک روپ وچ پیش کیتا گیا
ہے۔
'دو ٹاپو' تے 'ٹاورز' کہانی سنگرہیاں وچکنیڈا وسدے پنجابیاں
دے سنگھرش، پیڑھی پاڑا، رشتیاں دی ٹٹ بھج، سبھیاچارک تناؤ، ٹکراؤ
اتے رلیویں، انتر سبھیاچارک اتے پار سبھیاچارک سروکاراں اتے کنیڈا
دے جم پلم ٹین ایجراں دیا سمسیاواں دا گلپیکرن کیتا گیا ہے۔
'ٹاورز' کہانی وچ 9/11 اتے 'برف تے دریا کہنی وچ پردوشن
دے وشوویاپی مثلیاں دی کلامئی پیشکاری ہے۔
'کالے ورقے' کتھا پراگے دیاں کہانیاں 'ہڑ'، پتیاں نال ڈھکے
جسم'، 'محاذ' اتے 'کالے ورقے' کہانیاں وچ گلوبلی مسئلیاں نوں کلاتمکتا
سہت گلپی بمب وچ ڈھالیا ہے۔
سنمان
پنجابی ستھ ولوں پنجابی بھاشا تے سبھیاچار وچ پائے یوگدان لئی
'وارث شاہ اوارڈ'، 2007.
پرواسی پنجابی اوارڈ ٹورانٹو کنیڈا ولو 'بیسٹ رائیٹر اوارڈ'،
2009.
'پرنسپل سجان سنگھ یادگاری پرسکار'، 2009.
'اقبال ارپن میموریال اوارڈ' کیلگری کنیڈا، 2011.
'پرواسی شرومنی ساہتکار پرسکار'، بھاشا وبھاگ پنجاب سرکار،
2011.
'انترراشٹری ڈھاہاں ساہت اوارڈ(25000 ڈالر)' وینکوور، کنیڈا
2015 (کہانی
(اُلتھا:
ایم آصف)
