چھٹکارا ایس ساقی
دفتر وچّ اوہ میرے ساہمنے زمین ’تے بیٹھ گیا۔ کاغذ ’تے کجھ لکھدیاں میری نظر اس ولّ چلی گئی۔ میں اس نوں کرسی ’تے بیٹھن دا اشارہ کیتا۔
‘‘نہیں صاحب، اتھے ہی ٹھیک ہے۔ اسیں اتھے جوگے ہی ہاں۔’’ اوہ بولیا، پر اس نے جو کیہا میری سمجھ وچّ نہیں آیا۔
چار دن پہلاں ہی میری کارپوریشن دے اس سب-آپھس وچّ بدلی ہوئی سی۔ ایہہ دلی وچّ یمنا پار شاہدرا وچّ بنیا ہویا ہے۔ آفس وی کاہدا، پرانا گھر ہے کسے دا۔ چار کمرے نے اس وچّ۔ اگے کھلھی تھاں ہے۔ اس وچّ نمّ دے دو وڈے رکھ اگے ہوئے ہن جنہاں دے پتے اکثر ہر موسم وچّ کھلھی تھاں ’تے ڈگدے رہندے ہن۔ جدوں شامیں آفس دی چھٹی مگروں میں گھر نوں جاندا ہاں تاں رکھاں ’تے رات کٹن آئیاں بہت ساریاں چڑیاں دی آواز سنائی پیندی ہے۔ اوہناں نوں سن کے مینوں انج لگدا ہے جویں اوہ ڈبدے سورج دا کوئی گیت گا رہیاں ہون۔
اس آفس دی ذمہ واری شاہدرا دیاں سڑکاں دی صفائی کرواؤنا ہے۔ نالیاں، وڈے نالے اتے انڈر-گراؤنڈ سیوریج نوں صاف تے ٹھیک-ٹھاک رکھنا ہے۔ میرے نال چار بابو کم کردے ہن۔ ساڈے آفس ادھین کئی دروغا آؤندے ہن۔ اوہناں نوں اسیں شاہدرا دے اڈّ-اڈّ کھیتر ونڈ کے دتے ہوئے ہن۔ اوہ اس کم نوں کرواؤن لئی اس تھاں ’تے بھنگیاں دی ڈیوٹی لاؤندے ہن۔ اوہناں دی حاضری لاؤندے ہن۔ حاضری والیاں لسٹاں ساڈے آفس بھیجدے ہن جنہاں نوں ویکھ کے اوہناں دی تنخواہ بندی ہے۔ ‘‘صاحب، میں ایہہ کمرہ صاف کرنا ہے۔ کی تسیں تھوڑھے چر لئی باہر چلے جاؤگے؟’’ اپنی تھاں توں اٹھ اس بندے نے کیہا۔ ‘‘توں…؟’’ میں اس کولوں پچھیا۔
‘‘میں منگل ہاں صاحب، ساوتری دا گھر والا… جہڑی…۔’’
اس دی گلّ سن کے میری نظر اس شخص ولّ چلی گئی جہڑا مساں پنج فٹّ اچا تے اکہرے سریر دا سکڑو جیہا دسدا ہے۔ جس نے میلا کڑتا پجامہ پہن رکھیا ہے۔ پیراں وچّ ربڑ دی وی-شیپ چپل ہے۔
اس دے نال ہی مینوں اوہدی پتنی ساوتری دا خیال آ گیا۔ جدوں توں میں اتھے آیا ہاں بھاوَ پچھلے تنّ دناں توں، آفس دے چاراں کمریاں اتے باہر کھلھی تھاں دی صفائی کرن اوہی آ رہی ہے۔ میں پلاں وچّ ساہمنے کھڑے اس پنج فٹّ توں وی گھٹّ قد والے بندے دی تلنا اوہدی سڈول پتنی نال کرن لگیا جہڑی اس مرد نالوں ڈیڈھ ہتھ اچی ہے۔ سریر توں ایوں جویں پہاڑ دا ٹٹیا اک وڈا ٹکڑا ہووے جس ہیٹھاں پہیئے لا دتے ہون تے اوہ پتھر ہتھ وچّ جھاڑو پھڑی اپنا کم کر رہا ہووے۔
میں ویکھیا منگل اجے وی میرے ساہمنے کھڑھا سی۔
‘‘ہاں… ہاں توں صفائی کر لے۔ پر اج تیری گھروالی کیوں نہیں آئی؟’’ اس توں پہلاں کہ اوہ اپنا کم شروع کردا، میں پچھیا۔
‘‘صاحب، اس نوں تنّ دناں توں بخار چڑھ رہا ہے۔ دو دن تاں اوہ بخار وچّ وی کم کرن آؤندی رہی، پر اج میں…!’’ منگل نے گلّ پوری نہیں کیتی۔
دو دناں لئی پھر اوہی کم کرن آیا۔ اوہدی پتنی نے چھٹی رکھی۔
‘‘بئی توں کوئی کم وی کردا ہیں؟’’ اک دن میں اس نوں پچھیا۔
‘‘کردا ہاں صاحب۔ میں وی آپ دے ادھین ہاں۔’’
‘‘اچھا! پر تیری ڈیوٹی کتھے لگی ہوئی ہے؟’’ میں اس نوں پچھیا۔
‘‘انڈرگراؤنڈ سیوریج دی صفائی ’تے لگیا ہویا ہاں۔’’ اوہدی گلّ سن کے میں سوچن لگیا کہ ایہہ تاں بہت اوکھا کم کردا ہے۔ ہیٹھاں سیوریج وچّ اترنا جس وچّ کئی واری خطرناک گیس وی ہندی ہے۔ تے پھر ہیٹھاں گندے پانی وچّ کھڑ کے بالٹیاں بھر کوڑا باہر کھڑے بندے نوں پھڑاؤنا۔ پر ایہہ بندہ…!
‘‘بئی منگل، توں رہندا کتھے ہیں؟’’ ایہہ میرا اگلا سوال سی۔
‘‘آہ صاحب، دفتر توں اگے جہڑا تکونا پارک ہے، اتھے ساڈی بستی ہے۔’’
‘‘کدوں توں رہِ رہا ہیں توں اتھے؟’’
‘‘پتہ نہیں صاحب ساڈے وڈیریاں نے کدوں گھر بنایا سی۔ سنن وچّ آؤندا ہے کہ شروع وچّ دو بھراواں نے اتھے پنجاہ-پنجاہ گز تھاں لے کے گھر بنائے سن۔ پھر ہولی-ہولی ساڈی برادری دے ہور بندے اتھے آؤندے رہے۔ ہن تاں اتھے ساڈی برادری دے پنج سو توں ودھ پریوار رہندے ہن۔’’
‘‘اوہ سارے کی کم کردے ہن؟’’ میں اس نوں پچھیا۔
‘‘کم کی صاحب، اوہی جہڑا پیڑھیاں توں ساڈے ذمےّ لگیا ہویا ہے۔ ساڈے صاف کرن لئی سڑکاں ہن، نالیاں ہن۔ ساڈے صاف کرن لئی انڈرگراؤنڈ سیوریج ہن۔ ایہناں دی صفائی کردیاں ساڈے وڈیاں دی عمر لنگھی ہونی، ساڈی وی لنگھ جانی ہے۔ ہن سانوں آؤن والی پیڑھی دا فکر رہندا ہے، کتے اوہ وی…!’’
‘‘لے منگل ہن کاہدا فکر۔ ہن تاں سرکار نے تہاڈے لئی بہت کجھ کر دتا۔ تہاڈا ناں تک بدل دتا۔ پہلے ناں نال تاں تہانوں کوئی بلا وی نہیں سکدا۔ جے کتے غلطی نال کوئی بلا وی لوے تاں اس نوں جیل ہو جاندی ہے۔’’ میں اوہدی گلّ کٹدیاں کیہا۔
‘‘صاحب، ناں بدلن نال بندے دے کرم تھوڑھا بدل جاندے ہن…؟’’
مینوں اس دی گلّ توں جاپیا جویں اوہ اپنے اندر اک اگّ سامبھی بیٹھا ہے۔ گلّ کرکے اوہ کم کرن لئی چلا گیا۔ اس کولوں اجہیاں باتاں سننیاں مینوں چنگیاں لگیاں۔
ہن مڑ اوہدی پتنی کم ’تے آؤن لگی سی۔ پھر وی مہینے وچّ ساوتری کدے نہ کدے چھٹی مار ہی لیندی۔
اک دن میں ویکھیا کہ ساوتری دے نہ آؤن کرکے وقت توں پہلاں منگل نے سارے کمرے صاف کر دتے سن۔ ہن اوہ باہر کھلھے وچّ جھاڑو نال نمّ دے پتے اکٹھے کر رہا سی۔ کم مکا کے اوہ میرے آفس وچّ آ مینوں ہتھ جوڑ زمین ’تے بیٹھ گیا۔
‘‘ہور بئی منگل، ہو گیا کم؟’’
‘‘ہاں صاحب۔ اج پتنی نہیں آئی۔ اصل وچّ جس دن میری چھٹی ہندی ہے اوہدا من کردا اوہدے کم لئی میں ہی چلیا جاواں۔ اس نوں ایہہ سبھ کرنا چنگا نہیں لگدا۔ پر اس نوں کویں سمجھاواں کہ ساڈے دوواں دے نوکری کرن ’تے ہی گھر سکھالا ٹریگا۔’’
‘‘تہاڈا کوئی بچہ وی ہے؟’’ میں پچھیا۔
‘‘ساڈے چار بچے نے۔’’
‘‘اچھا… کنے وڈے نے؟ توں اوہناں نوں پڑھاؤندا وی ہیں جاں…؟’’ ایہہ کہہ میں اس ولّ ویکھن لگا۔
‘‘صاحب، پڑھن دا تاں مینوں وی بہت شوق سی۔ جدوں میں دسویں پاس کر لئی تاں پتا جی نے سکولوں ہٹا لیا۔’’
‘‘سکولوں ہٹا لیا…؟ پر کیوں…؟’’ میں پچھیا۔
‘‘صاحب، پتا جی دی سوچ ہور سی، پر سی ٹھیک۔ اوہ کہندے توں تاں پڑھ کے وی سڑکاں ’تے جھاڑو ہی مارینگا، نالیاں صاف کرینگا۔ پھر پڑھن دی کی لوڑ ہے؟ ایہہ کم تاں ان پڑھ بندہ وی کر سکدا ہے۔’’
‘‘پر تیری سوچ…؟’’ ایہہ میرا اگلا سوال سی۔
‘‘صاحب، میری سوچ وکھری ہے۔ اوہ وقت تاں کدوں دا بیت گیا جس دی پتا جی گلّ کریا کردے سن۔ ضروری نہیں کہ بندہ پڑھ کے جھاڑو ہی پھڑے۔ اوہ قلم پھڑ سکدا ہے۔ اوہ فوجی بن کے بندوق پھڑ سکدا ہے۔’’
‘‘کی توں اپنے بچیاں نوں پڑھائینگا؟’’ میں پچھیا۔
‘‘ہاں صاحب، میریاں دو وڈیاں دھیاں تے اوہناں توں چھوٹے دو پتّ ہن۔ میری وڈی دھی سی.اے. فائینل ییئر ’چ ہے۔ اس توں چھوٹی بی.ایسسی. کر رہی ہے۔ میرا وڈا پتّ سکول دے آخری ورھے وچّ پری-میڈیکل ’چ پڑھ رہا۔ اوہ سکول دا ٹاپر ہے۔ کہندا ڈاکٹر بنانگا۔ چھوٹا وی پڑھائی وچّ بہت چنگا ہے۔’’
منگل دی ایہہ گلّ سن کے آفس دی کھلھی تھاں ’تے جھاڑو مارن والا اوہ بندہ پلاں وچّ میرے ساہمنے اک عزت دار بندہ بن گیا۔ اس بارے میرے من وچّ بنی سوچ آپے شرمندہ ہو گئی۔
اس توں بعد میرے وچّ اک بدلاء آ گیا۔ ہن جدوں کدے منگل کم ’تے آؤندا تاں میں اس نوں زبردستی کرسی ’تے بیٹھن لئی کہندا سی۔ ساوتری لئی وی میرے من وچّ عزت ودھ گئی سی۔
اک دن اوہ اپنی پتنی نال آفس آیا۔ میں دوواں نوں اکٹھے ویکھ تھوڑھا حیران ضرور ہویا۔ منگل نے ہتھ وچّ اک کارڈ پھڑیا ہویا سی۔
‘‘صاحب ایہہ…۔’’ کارڈ مینوں پھڑاؤندیاں اس نے کیہا۔
‘‘صاحب، میرا اک دوست سی امر۔ اس دی دھی دا ویاہ ہے۔ اوہ تاں نہیں رہا۔ تسیں جے ویاہ وچّ آووگے تاں بہت چنگا لگیگا۔ بناں باپ دی بچی ہے۔ وڈیاں دا آشیرواد ملیگا، اس نوں تہاڈے آؤن ’تے۔ تسیں شاید ساڈے لوکاں دے ویاہ وچّ آؤنا پسند نہ کرو۔ ساڈے اجیہے کارجاں وچّ ساڈی برادری دے بندے ہی سدے جاندے ہن، پر…۔’’
‘‘نہیں منگل، تسیں وکھرے لوک کویں ہو؟ ایہہ گلّ نہیں۔ میں وقت ’تے پہنچن دی ضرور کوشش کراں گا۔ تسیں کنے پیار نال بلاؤن آئے ہو۔’’
منگل تے ساوتری کارڈ دے کے چلے گئے۔ کارڈ ہتھ وچّ پھڑی میں سوچ جہی وچّ پے گیا۔ ویاہ وچّ جان جاں نہ جان دا فیصلہ کرنا اوکھا لگّ رہا سی۔
پر پھر منگل کرکے میں جان دا من بنا لیا۔ ویاہ وچّ بہت رونق سی۔ کھان-پین دا ودھیا انتظام سی۔ منگل تے ساوتری مینوں بہت پیار تے عزت نال ملے۔ میں شگن والا لفافہ منگل نوں پھڑا تے کجھ تھوڑھا کھا-پی کے گھر مڑ آیا۔ ویاہ وچّ شامل ہونا مینوں بہت چنگا لگا۔
اک واری پھر دو مہینے توں ودھ وقت لنگھ جان ’تے وی منگل نہیں دسیا۔ ساوتری آؤندی تے کم کرکے چلی جاندی۔ میں وی بہتا نہیں گولیا۔
پھر اک دن میں آفس دی باری راہیں ویکھیا، اوہ باہر کھلھے وچّ جھاڑو نال صفائی کر رہا سی۔
کم مکا کے اوہ میرے ساہمنے آ زمین ’تے بیٹھ گیا۔ جدوں میں اس نوں کرسی ’تے بیٹھن لئی آکھیا تاں اوہ پہلاں وانگ ہی بولیا، ‘‘نہیں صاحب، اتھے ہی ٹھیک ہے۔ اسیں اتھے جوگے ہی ہاں۔’’ پر اس واری اس نے جو کیہا اوہ میری سمجھ وچّ آ گیا سی۔ جدوں اس نے ایہہ آکھیا تاں میری نظر اچانک اوہدے چہرے ’تے چلی گئی۔ اوہ بہت تھکیا-تھکیا لگّ رہا سی جویں کتے مشقت دا کم کرکے آیا ہووے۔
‘‘کی گلّ بئی منگل سبھ ٹھیک تاں ہے؟ توں اس طرحاں تھکیا-
تھکیا جیہا کیوں دس رہا ہیں؟ توں انے دن آیا کیوں نہیں؟’’
‘‘صاحب اک بہت مشکل ہے۔ بہت وڈی الجھن ہے جہڑی میرے کولوں سلجھائی نہیں جاندی۔ بہت سوچدا ہاں۔ اس طرحاں کیوں ہندا ہے؟’’
‘‘بئی اجیہا کی ہو گیا؟’’ میں اس دی گلّ کٹّ کے پچھیا۔ کجھ چر رک اوہ دسن لگا، ‘‘جدوں صاحب، راتیں اک وار اکھ کھلھ جاندی ہے پھر ساری رات نیند نہیں آؤندی۔ اگلے دن پھر کم ’تے تاں جانا ہی ہندا ہے۔ جدوں بندے نوں سریرک آرام نہ ملے، من نوں چین نہ ملے، پھر اوہ تھکیا-تھکیا…۔’’
منگل نے گلّ پوری نہیں کیتی۔ اس نے بولنا بند کر دتا۔ میں کاغذ ’تے لکھنا چھڈّ کرسی دی ڈھوء نال پٹھّ لگا لئی اتے لتاں پسار آرام نال بیٹھ کے پچھیا، ‘‘بئی اجیہی کی مشکل ہے جہڑی دور نہیں ہوئی؟’’ ایہہ آکھ میں اوہدے بولن دی اڈیک کرن لگا۔
کجھ چر پتہ نہیں کی سوچ اوہ اپنی مشکل بارے دسن لگا، ‘‘صاحب، میں تہانوں دسیا سی میرے نال امر ناں دا بندہ کم کردا سی جس دی دھی دے ویاہ وچّ تسیں آئے سی۔ ساڈی کالونی وچّ اوہ میرا پکا دوست سی۔ اوہ میرے سبھ توں ودھ نیڑے سی۔ ساڈے گھر اوہدا آؤنا-جانا سی۔ اس دیاں دو دھیاں سن جہڑیاں ویاہ قابل ہو گئیاں سن۔ وڈی دی تاں ویاہ دی عمر وی لنگھ گئی سی۔ امر نے بہت منڈے ویکھے، پر کتے گلّ نہ بنی۔ منڈے والے داج دی منگ کردے جو اس دے وسّ نہیں سی۔ اسیں دوویں کئی واری صلاح-مشورہ کردے، پر اس دا حلّ نہ نکلدا۔ اوہ اکھاں نم کر لیندا۔ ‘سبھ ٹھیک ہو جاویگا امر، توں فکر نہ کر؟’ صاحب، میں اس نوں جھوٹھا دلاسہ دندا کیونکہ مینوں پتہ سی اوہ دہیز دا پربندھ نہیں کر سکیگا تے کجھ وی ٹھیک نہیں ہووےگا۔ پچھلے دو-تنّ مہینیاں توں اوہ بہت پریشان رہن لگا سی۔ اس نوں چھوٹی توں چھوٹی گلّ ’تے غصہ وی بہت آؤندا۔ اوہ ایویں سڑک ’تے ٹریا جاندا کسے نال وی پنگا لے لیندا۔ دو سال پہلاں دی گلّ ہے۔ شاید اس دا تہانوں وی پتہ ہووے۔ ایہہ نویں دلی ’چ واپری گھٹنا ہے۔ ساڈی برادری دے دو بندے اتھے انڈر-گراؤنڈ سیوریج دی صفائی کرن لئی ہیٹھاں اترے سن، پر اوہناں کولوں اک غلطی ہو گئی سی۔ مین ہول دا ڈھکن کھولھ اوہناں اندروں زہریلی گیس باہر نہیں کڈھی۔ اوہ ہیٹھاں چلے گئے۔ جدوں کافی چر باہر نہ نکلے تاں باہر کھڑے بندے نے اوہناں دا ناں لے آوازاں ماریاں، پر کوئی جواب نہیں آیا۔ پھر فائر برگیڈ والے سدے گئے۔ اوہناں نے اوہ دو بندے باہر کڈھے جہڑے زہریلی گیس کارن مر گئے سن۔ ساڈی برادری نے خاصہ رولا پایا تاں سرکار نے اوہناں دا منہ بند کرن لئی پریوار والیاں نوں پنج-پنج لکھ روپئے دے کے گلّ ہی مکا دتی۔ ہاں، میں تاں تہانوں امر دی گلّ دسّ رہا سی۔ اسیں دوویں چپ چاپ رہندے۔ ہن امر وی دھیاں دی گلّ نہ کردا۔ کم ’تے پہنچ کے میں ہی سیوریج وچّ اتردا۔ کوڑے دیاں بالٹیاں بھر-بھر امر نوں پھڑاؤندا جاندا۔ پھر اک دن بہت عجیب گلّ ہوئی۔ سانوں آفس توں پتہ لگا کہ اسیں نوین شاہدرا ’چ بند پئے اک سیوریج نوں کھولن جانا ہے جہڑا اک نیتا دے ایریئے وچّ پیندا سی۔ اسیں دوویں اتھے پہنچ گئے۔ کجھ چر مین ہول دے بند ڈھکن کول بیٹھے گلاں کردے رہے۔ اوہدیاں گلاں اپنیاں دھیاں دے فکر والیاں نہیں سن۔ گلاں بند کر اسیں کم کرن بارے سوچیا۔ میں کڑتا-پجامہ لاہ کے سیوریج وچّ اترن دی تیاری کر لئی۔ اجے میں ڈھکن کھولھ اس وچوں زہریلی گیس باہر نکلن دا انتظار کرن لگا سی کہ میرے ویکھدیاں-ویکھدیاں امر نے کپڑیاں سمیت پلاں وچّ اس وچّ چھال مار دتی۔ تدے مینوں امر دی آواز سنائی دتی جہڑی جویں چیک بن میرے تیک پہنچی سی۔ جویں اوہ بہت زور لا کے بولیا سی: ‘منگل، پنج لکھ روپئے نال توں میریاں دوویں دھیاں دے ویاہ کر دیویں۔ بائی ایہہ کم میں تیرے ذمےّ چھڈّ چلیا ہاں۔’ اس توں بعد اوہدی آواز آؤنی بند ہو گئی سی۔ ساری گلّ سمجھدیاں مینوں پل وی نہیں لگا۔ میں رولا پایا۔ چیکاں مار-مار لوک اکٹھے کر لئے۔ پھر پھائر-برگیڈ والے آئے۔ اوہناں نے امر نوں سیوریج وچوں باہر کڈھیا۔ اس دے کپڑے ہی نہیں سگوں اس دا سارا سریر گند نال بھریا ہویا سی۔ اوہ مر گیا سی۔ پھر میں اوہدی مرتک دیہہ نیڑے اس دی پتنی تے اس دیاں دھیاں نوں چیکاں ماردیاں ویکھیا جہڑیاں اس گھٹنا دی خبر لگدیاں ہی اتھے پہنچ گئیاں سن۔ میں سمجھ نہیں سکیا کہ مجبوری نے اس انہونی دا روپ کیوں دھارن کر لیا سی تے پیو دا فرض پورا کرن لئی کسے نوں اپنی جان دینی پئی سی۔ دن لنگھ جان ’تے سرکار ولوں اوہدے پریوار نوں پنج لکھ رپئے مل گئے سن تے اوہناں پیسیاں نال میں…۔’’
گلّ کردیاں منگل کجھ چر لئی رک گیا۔ کرسی ’تے بیٹھا میں تاں جویں سلّ بن گیا۔ میرے کولوں کجھ وی نہیں بولیا گیا، پر منگل نے پھر اگوں گلّ شروع کیتی، ‘‘صاحب، اس دی وڈی دھی دا ویاہ تاں ہو گیا۔ اجے وی بینک وچّ انے پیسے ہن کہ دوجی دا ویاہ کرکے وی اوہناں وچوں بہت سارے پیسے بچ جانگے۔ پر صاحب، پچھلے مہینے توں مینوں ستے پئے نوں اک آواز سنائی دندی ہے جہڑی جویں چیک بن کے کوڑے تے گند نال بھرے سیوریج وچوں باہر نکلدی ہے۔ میں تدے اس نوں پچھان لیندا ہاں۔ ایہہ آواز تاں امر دی ہندی ہے جہڑا جان-بجھّ کے سیوریج وچّ ڈگّ پیا سی، جس نے اپنیاں دھیاں دی خوشی لئی جان دے دتی سی۔ اوہ چیک سن کے ڈر نال میری اکھ کھلھ جاندی ہے۔ پھر مینوں نیند نہیں آؤندی صاحب۔ میں بہت کوشش کردا ہاں کہ اوہ گلّ بھلّ جاواں تے سوں جاواں پر…۔ مینوں مڑ-مڑ امر دا خیال آؤندا رہندا ہے۔ اس دی پتنی، اس دیاں دھیاں چیکاں ماردیاں دسدیاں ہن۔ ساری رات اکھاں تھانی لنگھ جاندی ہے۔ جدوں میں سویرے منجے توں اٹھدا ہاں تاں بہت تھکیاں ہندا ہاں۔ تسیں دسوں کویں چھٹکارا پاواں ایہناں آوازاں کولوں جہڑیاں میرا پچھا نہیں چھڈدیاں؟ میں کی کراں صاحب؟’’
منگل دی گلّ مکّ گئی۔
میں اکھاں بند کری اجے وی کرسی دی ڈھوء دا سہارا لئی چپّ بیٹھا ساں۔ میں سوچ رہا سی کہ منگل نوں کی کہاں؟ کویں چھٹکارا دواواں ایہناں چیکاں کولوں اس نوں؟
ایہہ سوچدیاں تے اکھاں بند کریں بیٹھیاں پتہ نہیں مینوں کنا ہی چر لنگھ گیا۔
کجھ چر بعد میں اکھاں کھولھ کے کمرے وچّ ویکھیا تاں اتھے مینوں منگل دکھائی نہیں دتا۔
اچانک میری نظر کھلھی باری راہیں کمرے توں باہر چلی گئی جتھے تھکیا-تھکیا، چپّ-چپّ جیہا منگل جھاڑو نال نمّ دے پتے اکٹھے کر رہا سی۔
