غلط-ملط زندگی پرگٹ سنگھ ستوج
موسم ہمس بھریا ہے، اے...ن طوفان آؤن توں پہلاں ورگی شانتی۔ پر میں اسدے گھر اج طوفان ضرور لیا دینا ہے۔ اس نے مینوں سمجھیا کی ہے؟ میں اینا وی گیا-گزریا نہیں ہویا کہ اپنا حق کھہا کے اجے وی چپّ بیٹھا رہانگا۔ میں وی اسنوں اج دکھا دینے، جے توں میرے نال اینیاں کر سکدے تاں بانیئے دے میں وی نہیں جمیا۔ دھیا لے اج جہڑے بھگوان نوں دھیاؤنے....! منّ لے جہڑیاں منوتاں مننیاں نے....!
''میں کیہا سن لؤ! میں کدوں دی بول ماری جانی آں۔'' میری پتنی رسوئی 'چ روٹیاں لاہندی ہٹ کے میرے سر 'تے آ کھڑی ہے۔ میں تربک کے اس ولّ ویکھدا ہاں جویں کئی سالاں توں وچھڑی نوں مساں مساں پہچان رہا ہوواں۔
''باہر منڈا روئی جاندے اوہنوں دیکھ لو جا کے، میں روٹیاں لگّ رہی آں۔'' پتنی میرے ولّ وکھری جہی طرحاں ویکھدی مڑ رسوئی وچّ جا وڑدی ہے۔
میں باہروں اپنے تنّ سال دے منڈے نوں چکّ اندر کمرے وچّ آ گیا ہاں۔ تھوڑھی دیر بعد پتنی گلے ہتھ تولیئے نال پونجھدی اندر آ جاندی ہے۔
''تھوڈی جھاکنی اج کمیں اوپری اوپری جی لگّ رہی اے؟'' پتنی میریاں اکھاں وچّ ویکھدی، میری اندرلی اتھل-پتھل نوں پھڑن دی کوشش کردی ہے۔
''نانہہ تینوں اوئیں وہم اے۔'' میں اپنے آلے-دوآلے جھوٹھ دی دیوار چندا ہاں تاں کہ اوہ میرے اندر پرویش نہ کر جاوے۔
''روٹی لیاماں؟'' پتنی پچھدی ہے۔
''ہیں! ہاں....۔'' میں اپنے اندرلے سمندر 'چ تلکدا تلکدا مڑ پرط کے اس نوں 'ہاں' کر دندا ہاں تے مڑ اسے سمندر وچّ ٹبھی مار جاندا ہاں۔
……
'کدے ماں وی عینی نرموہی بن جاوے گی؟' میں کدے سپنے وچّ وی نہیں سوچیا سی پر جے کدے ایہہ سچ ہو جاوے تاں....؟ تاں بندے اندر اجیہے جھکھڑ جھولدے ہن کہ جتھوں دی ایہہ لنگھ جان سبھ کجھ پلاں وچّ تحس-نحس!
ماں نوں تاں میں دوجا نہیں پہلا ربّ مندا سی۔ پھیر اس نوں کی مجبوری آ پئی سی کہ اس نے میرا ماس وڈھّ کے دوجے نوں کھوا دتا؟ جد مینوں پتہ لگیا تاں میں جیودا ہی مر گیا سی۔ ماں نے مار دتا سی۔ ماں نے اپنے حصے دی ساری زمین وڈے دے نام لگوا دتی۔ میں رشتے دار وی وتھیرے بلائے پر اس نے کسے دی نہ منی۔ الٹا میرا بھرا مینوں مارن آیا۔
پتنی نے تاں مینوں پہلاں وتھیرا سمجھایا سی، ''ایہہ کالا ناگ اے، کالا ناگ! ایہنوں دودھ نہ پلا، اک دن تینوں ای ڈنگو۔''
''لے ہیں بولی! خون دے رشتے ایں کدے ٹٹدے نے۔'' مینوں اسدیاں گلاں بھیڑیاں لگدیاں۔
''توں تاں ستجگ دیاں گلاں کردیں۔ ہن پہلاں دے سمیں آلا خون نی رہا۔'' اوہ سماج دے اجوکے سچ دا شیشہ مینوں دکھاؤن دی کوشش کردی پر میں اکھاں میٹ لیندا۔
پر جد زمین وڈے دے ناں لگّ گئی تاں میریاں اکھاں، منہ، کنّ سبھ کجھ کھلھ گیا، مڑ بند نہ ہویا۔
مینوں پچھلے سمیں دوران اوہناں ولوں میرے نال کیتیاں ودھیکیاں اس انہونی لئی اوہناں دا ابھیاس لگیاں۔ جے میں پہلاں ہی سچیت ہو جاندا تاں....!
پہلی وار وڈے نے میرے نال اودوں کیتی جد میں کسے دوست کول تنّ-چارن دناں لئی باہر گیا سی۔ مینوں پنڈوں مامے دا فون آیا، ''مکھن اڈّ ہندے۔ کہندی، پیا ہویا گھر میں لینے۔ ہن کمیں کریئے؟''
''ماما جی اجے اس نوں اڈّ ہون نوں کی ہویا سی؟ تنّ مہینے تاں ویاہ نوں ہوئے نے۔''
''اسیں تاں بتھیرا سمجھا کے دیکھ لیا، مندا تاں ہے نی کسے دی۔''
''چل ایں کرو پھیر، جے نہیں مندا تاں جہڑا گھر کہندی دے دو۔'' میں بہتا بکھیڑے وچّ پینا ٹھیک نہ سمجھیا۔
جد میں واپس پنڈ آیا تاں ماں-باپ نال میرا سامان توڑی والے کمرے وچّ پیا سی۔ پھیر کنے سمیں وچّ ہولی ہولی میں اسنوں بیٹھن جوکرا کیتا۔
''لؤ جی روٹی۔''
''.....۔''
''روٹی....! کتھے کھو گئے؟'' پتنی نے مسکراؤدیاں کیہا۔ اسدی مسکراہٹ پچھے چھپیا وینگ مینوں پرتکھ دس گیا۔
میں روٹی کھان لگّ پیا۔ اوہ پتہ نہیں کی بولدی گئی۔ مینوں اسدی کوئی گلّ سمجھ نہ آئی۔ میں بسّ اوپری جہی 'ہاں-ہوں' کردا رہا۔ میرے من 'چ تاں اسدی اکو گلّ، گل میخ وانگ گڈی پئی ہے، ''توں بندہ بنائییں کسے نے۔ توں تاں نامرد ایں، نامرد! شریک چاہے تیرے سر 'تے ہگّ جان۔ تینوں پھیر وی سرت نی آؤندی۔ ہن جدوں اوہو اپنے حصے دی زمین وی لے گیا پھیر ایدوں اتے کی ہوؤُ؟ ہن آپ تاں مرے ای پئے آں، شریک تاں نہ سر اچا چکّ کے تر لے پر تیرے 'تے مٹی دی ڈھیری 'تے کی اثر اے ایہناں گلاں دا۔''
جدوں دی پتنی نے ایہہ گلّ کہی ہے اودوں دے میرے اندر بھامبڑ مچن لگّ پئے ہن۔ کرودھ دا گولہ میرے سر نوں چڑھن لگیا ہے۔ جی کرن لگدا ہے، بمب وانگ پھٹ جاواں۔ آپ تباہ ہو جاواں اتے اپنے آلے-دوآلے دا سبھ کجھ تحس-نحس کر دیواں۔ میں اپنی پتنی ساہمنے نیواں نہیں ہونا چاہندا۔ میں تاں ہر باری لمبی سوچدا چپّ کردا رہا سی پر میری اسے سوچ نے مینوں میری پتنی اگے نامرد بنا دتا۔ ڈرپوک تے کمزور۔ ہن میں اس نوں وکھا دینا ہے، تیرا سکھا کمزور نہیں۔ میں اپنی مردانگی دے ڈگّ رہے مینار نوں اسدیاں اکھاں اگے مڑ اسارانگا۔ اج توں بعد اوہ مینوں کدے نہیں کہیگی، ''تیرے 'چ تاں بھورا انکھ نی ہے۔''
'میرے 'چ انکھ ہے راضی۔ کل دا سورج تیرے سکھے دی انکھ دی گواہی لے کے چڑھیگا۔ توں دیکھدی جائیں۔' میرا اندر بولدا ہے۔
پتنی بھانڈے مانج کے منجے اتے آ بیٹھی ہے۔ میں آؤن والے سمیں بارے اس دا من پڑھن لئی گلّ توردا ہاں، ''جے میں مرجاں پھیر توں کی کرینگی؟''
''لے....! اہے جیاں گلاں کیؤ کردیں۔ مرن تیرے دشمن۔'' پتنی دے اس جواب 'تے مینوں لگدا ہے جویں میں گلّ بہتی کرڑی پچھ گیا ہوواں۔ پھر میں گلّ نوں ہور نرم کر کے دہراؤدا ہاں، ''جے میں کئی سالاں لئی باہر بگجاں، گھر نوں توں 'کلی سامبھلیں؟'' میریاں اکھاں اگے جیل دس رہی سی۔
''باہر کتھے؟'' اوہ میریاں بناں سروں-پیروں گلاں 'تے حیران ہندی ہے۔
''ناہ، منّ لؤ جے میں بگجاں؟''
''مینوں نی تیری کوئی سمجھ آؤدی۔'' اوہ ناراضگی جہی وکھاؤندی پاسہ وٹّ جاندی ہے جویں مینوں ویکھ کے اپنے من دا بوہا بھیڑ لیا ہووے۔ اس نے مینوں اپنا من پڑھن توں پہلاں ہی دراں وچوں واپس موڑ دتا۔
ہن میں اسدے سوں جان دا انتظار کردا ہاں۔ اوہ میرے نال کجھ دیر گلاں کردی ہے تے پھر منڈے نوں دودھ دے کے سوں جاندی ہے۔ مینوں اس سمیں دی اینی بے صبری ہو رہی ہے کہ میں بیت رہے اکلے اکلے منٹ نوں گن رہا ہاں۔ سماں کیڑی دی چال تردا مساں باراں 'تے پہنچیا ہے۔ میں ملک دینے چپلاں پاؤدا ہاں تے اندر آ جاندا ہاں۔ الماری اوہلیوں کرچ چکّ لئی ہے۔ اس نوں الٹا-پلٹا کے کسے قیمتی شے وانگ نہاردا ہاں تے پھر ڈبّ وچّ دے لیندا ہاں۔ الماری کولوں گزرن لگدا ہاں تاں مینوں آدم قد شیشے وچوں اپنا چہرہ نظر آؤدا ہے۔ اک پل رک کے میں شیشے وچّ اپنا چہرہ نہاردا ہاں۔ مینوں اپنا چہرہ ہی اپنا نہیں لگدا۔ میں ہور نیڑے ہندا ہاں تاں متھے وچّ پیا ٹکّ دا پکا نشان مینوں یقین دوا جاندا ہے کہ توں سکھا ہی ہیں۔ میں نشان اپر ہتھ پھیردا ہاں جویں اوہ دوبارہ تازہ ہو گیا ہووے تے اس وچوں لہو سم سم میرے منہ اتے گھرالاں چل پئیاں ہون۔
اس دن وی اسے طرحاں گھرالاں چلیاں سن جد کندھ دی لڑائی پچھے وڈا میرے ستے پئے دے سر وچّ گنڈاسا مار گیا سی۔ اوہ آیا تاں مینوں مارن دے ارادے نال ہی سی پر نشانہ غلط لگن کارن میں چھیتی نال اٹھ کے پرھاں ہو گیا۔ اوہ اوہنیں پیریں واپس دوڑ گیا سی۔
ایہہ نشان ویکھ کے میرا کرودھ ہور ابالی کھا گیا ہے۔ میں باہر نکلدا ہاں۔ راضی اتے جونی ستے پئے ہن۔ میں اوہناں دے سرہانے جا کھڑھیا ہاں۔ جونی ستا پیا ہسّ رہا ہے۔ مینوں اسدے بھولے چہرے 'تے ترس آؤدا ہے۔ پھر اسدا ہسدا چہرہ مینوں روندا محسوس ہندا ہے۔ اسدے پاٹے، میلے-کچیلے کپڑے ہن۔ راضی دا وی ایہی حالَ ہے۔ کھلرے وال، ٹٹیاں چپلاں، پیراں 'چ موٹیاں موٹیاں بیائیاں۔ چہرے 'تے بیائیاں جنیاں کرور جھرڑیاں جویں کوئی بھکھارن ہووے۔ اوہ دوویں بار وچّ کھڑے میرا انتظار کر رہے ہن پر میں نہیں آؤدا۔ جد میں واپس پرتدا ہاں اودوں تکّ اوہ کھڑے کھڑے ہی پتھر دے بتاں وچّ بدل جاندے ہن۔
راضی پاسہ پرتدی مینوں وہناں وچوں باہر کڈھ لیندی ہے۔ میں جونی دا اک وار منہ چمدا ہاں تے کرچ نوں سمبھالدا باہر نکل جاندا ہاں۔
باہر فرنی 'تے آؤدا ہاں تاں امرو بابے دے گھر دا باہرلا بلب جگدا دسدا ہے۔ اس دے بار اگے چوکڑی سنی پئی ہے۔ مینوں بابے امرو دی گلّ یاد آؤدی ہے۔ اوہ پرسوں چوکڑی 'تے بیٹھا میری سنائی کسے گھٹنا 'تے ٹپنی کردا جویں مینوں سمجھا رہا سی، ''ہن اوہ ویلے نی رہے پترا ست-یگ آلے۔ ہن تاں ساری زندگی غلط-ملط جی ہوئی پئی اے۔ جویں کئی رنگ ڈلّ کے 'کٹھے ہو جان نہ، پھیر اوہناں دی کوئی پہچان نی رہندی۔ اج دے زمانے دے بندے وی بسّ ائیں ہوئے پئے نے۔ سانوں کوئی پتہ نی لگدا اپنا کہڑے، بگانہ کہڑے؟ ایہہ نی پتہ آودا بھرا دشمن آلا کم کر جے۔ کوئی غیر بھراواں نالوں ودھ نکل جے۔ ایس سمیں 'چ تاں آ کے پرانیاں اکھوتاں دے ارتھ وی سارے الٹ ہو گئے سالے! بسّ ربّ بھلی کرے!'' بابے نے کلومیٹر جڈا لمبا ساہ لیا سی جویں اوہ سارے رشتیاں دی کڑتن نوں اپنے اندر بھر کے ختم کرنی چاہندا ہووے۔
''ہاں بابا تیری گلّ سولھاں آنے سچ نکلی۔'' ایہہ بول میرے اندروں اٹھے تے پھر اندر ہی ضبط ہو گئے۔
میں بابے امرو دے گھر ولّ ویکھدا اگے تر پیندا ہاں۔ پرھاں پھمن کے ڈیرے ولوں آئے دو کتے مینوں بھوکن لگدے ہن پر میں اوہناں توں بے دھیانا تریا جا رہا ہاں۔ اگے جی. ٹی. روڈ 'تے واہناں دیاں لائیٹاں اوہناں دی گونج دے نال نال بھجیاں جا رہیاں ہن۔ میں سڑک 'تے آ گیا ہاں۔ ساہمنے آ رہے ٹرالے دی گونج سن کے رک جاندا ہاں۔ اوہ کھورو پاؤندا، دیو وانگ دھرتی ہلاؤدا لنگھ جاندا ہے۔ اس دے لنگھن بعد دھرتی مڑ شانت ہو جاندی ہے جویں بھوچال جھٹکے دے کے لنگھ گیا ہووے۔ میں آلے-دوآلے ویکھدا سڑک پار کر جاندا ہاں۔
میں اپنے کھیت نوں جاندی پہی پے گیا ہاں۔ جیریاں 'چوں بھڑھداء مار رہی ہے۔ کھیتاں وچّ کوٹھیاں 'تے لگے بلب پٹبیجنیاں وانگ چمک رہے ہن۔ جیو جیو میں اگے ودھ رہا ہاں سڑک 'تے چلدے واہناں دی آواز کسے دے منہ 'تے ہتھ رکھ دین وانگ ڈونگھی ہندی جاندی ہے۔ میں ٹائم ویکھدا ہاں، اک وجن والا ہے۔ دو وجے کھیتاں والی لائیٹ نے چلی جانا ہے۔ مکھن اک وجے کسے کیارے وچّ نکا کرکے پے جاویگا تے پھر سویرے اٹھ کے گھر نوں جاویگا۔ جاویگا نہیں! جاندا ہندا سی۔ پر ہن نہیں جاویگا۔
میں کجھ سماں اجے ہور لنگھ جان لئی پکے کھال دی پلی 'تے بیٹھ جاندا ہاں تے اسدی موت دیاں گھڑیاں گنن لگدا ہاں۔
مکھن ہن تکّ میرے اتے چڑھدا آیا سی۔ گھر دی ونڈ ویلے منہ پیا پھیر ٹریکٹر دی ونڈ ویلے تنگڑ کے کھڑ گیا۔ میں 'چلو بھرا اے' سمجھ کے اوہ وی چھڈّ دتا۔ پھیر زمین وی ادھ دی ونڈا لئی، اکھے میں تاں باپو ہوراں نوں ادھے کلے دا ٹھیکہ دے دیا کروں۔ دو سال دتا پھیر ٹھیکہ وی بند۔ کہندا جدھر کم کردے نے ادھر ہی روٹی کھان۔ میں پھر من سمجھا لیا، 'جے اوہ کپتّ بن گیا تاں میں نہیں بندا۔ میں کروں سارا خرچ ماں-باپ دا۔'
کوئی سائکل والا میرے کول دی لنگھن لگدا ہے تاں میں نیویں پا لیندا ہاں تاں کہ مینوں پہچان نہ لئے۔ اسدی موت توں بعد تاں میں خود ہی پرتکھ ہو جانا ہے۔
میں پھیر سماں ویکھدا ہاں، اک توں ٹپّ گیا ہے۔ میں اٹھ کے تر پیندا ہاں۔ وڈی پہی توں ساڈے کھیت نوں مڑدی پہی مڑ جاندا ہاں۔ اگے ساڈی زمین ہے، پورا چھ کلیاں دا ٹکّ۔ میں جیری 'تے نگاہ ماردا ہاں۔ میرے دو کلیاں دی جیری میرے وانگ ہی دبو جہی ہوئی کھڑی ہے۔ اس دے چار کلیاں 'چ کھڑی فصل میری فصل توں دگنی ملی ہوئی لگدی ہے۔ جویں اوہ وی مکھن وانگ ہنکاری ہوئی میری فصل دے اپرو دی پے جانا چاہندی ہووے۔ میں ادھروں دھیان موڑدا وٹّ پے کے کوٹھے کول چلا جاندا ہاں۔
ساہمنے منجے 'تے اوہ پیا ہے۔ کدے باپو دی لاش وی اتھے ہی پئی سی۔ جدوں باپو راتی جیری 'چ پانی پاؤن گیا سویرے مڑ کے نہ آیا تاں میں سائکل لے کے اس نوں ویکھن چلا گیا سی۔ دھپّ چڑھی پئی سی۔ پر باپو اجے وی مچھردانی وچّ اس طرحاں پیا سی جویں اس لئی اجے ادھی رات ہووے۔ میں نیڑے جا کے ویکھیا، باپو دا چہرہ مینوں بڑا ڈراونا لگیا۔ اک ڈر میرے سارے سریر وچّ زہر وانگ پھیل گیا۔ میں مچھردانی لاہ کے باپو نوں ہلایا پر اوہ تاں....!
میری چیک نکل گئی۔ مینوں اچی اچی روندا ویکھ کے بابے امرو دا منڈا جمیر میرے کول آیا۔ بھانا ورتیا پیا سی۔ اس نے ہی میتھوں موبائل لے کے مکھن نوں فون کیتا۔ اوہ کئی بندیاں نوں نال لے آیا۔ لاش گھر لیاندی گئی۔
''ہن مٹی رولن نال کی بنوگا تایا۔ آپاں نوں سبھ دسی تاں جاندے۔'' جدوں باپو دی لاش نوں ڈاکٹر دے لے کے جان دی گلّ تری تاں وڈے نے اکھاں پونجھدیاں، گھگی جہی آواز وچّ ننا مار دتا سی۔
باپو دی لاش نوں تاں کھپا دتا سی پر لوکاں دے مناں اندرلے سوال اوہناں اندر نہ کھپے۔ تھوڑھے جہے دناں بعد گلّ دی بھاف نکلن لگّ پئی سی جس دا سارا شکّ مکھن ولّ جاندا سی۔ لوک گلاں کردے سی، ''لاش دے گل اپر نیل پئے ہوئے سن، اکھاں باہر نوں نکلیاں سن۔'' کسے نے باپو نوں گل-گوٹھا دتا سی۔ سندر مذہبی نے تاں اس رات مکھن نوں کھیت ولّ جاندیاں وی ویکھ لیا سی۔
لوکاں دیاں ایہناں گلاں نے مینوں سوچن لا دتا سی۔
پہلاں تاں مینوں اجیہا سوچن دی سرت ہی نہیں سی۔ پر لوکاں دیاں عجیب عجیب گلاں نے میرے اندر کئی سوال اٹھا دتے سن۔ جنھاں دی شکّ دی سوئی مکھن اپر ہی جا کھڑھدی سی۔
اسے رات میں پیشاب کرن اٹھیا سی تاں مینوں ماں اتے مکھن دی گھسر-مسر سنی سی تے پھر اوہناں دا باہرلا بار وی کھڑکیا سی۔ اس سبھ وچّ ماں وی شامل سی۔
شرابی باپو کولوں کٹّ کھان توں بعد ماں جد وی باپو نوں گالھاں دندی تاں اوہ اپنی اس بھیڑی نیئت ولّ سنکیت ضرور کر جاندی سی، ''ڈھٹھیا! میں تاں کہنی آں توں پیا ہی رہجیں۔ جے توں مرجیں، میں شکر مناواں! تیرے بناں کوئی میرا دیش سنا نی ہندا۔ جہڑیاں رنڈیاں نے، ودھیاں اودی نیند سوندیاں نے، اودی اٹھدیاں نے۔''
کدے کدے لڑائی توں بناں وی ماں دے اندرلی ایہہ خواہش بلھاں 'تے آ جاندی سی۔ اوہ کنی کنی دیر پنڈ دیاں رنڈیاں تیویناں دے سکھی جیون دیاں گلاں کردی رہندی۔
ہن مینوں لگدا ہے باپو نے وی اپنی موت دا راہ آپ ہی تیار کیتا سی۔ باپو بڑا ضدی سی۔ جہڑی گلّ کہہ دندا، کرکے وکھاؤندا۔ اوہ جد وی مکھن نال لڑدا تاں ایہہ سنائی ضرور کردا، ''میں اودے مرن توں پہلاں تینوں منگن ضرور لا کے جاؤں۔ دیکھدا جائیں توں! جے نہ منگن لا کے گیا۔ اکھاں 'چ ہتھ دے دے رومینگا۔''
مکھن نوں ڈر سی باپو زمین اس نوں نہیں دیویگا۔ اس نے من 'چ ایہہ ڈر پال رکھیا سی، باپو ساری زمین میرے ناں لکھوا کے جاویگا۔ میں اس دے اس ڈر نوں کنے وار کڈھن دی کوشش کیتی۔ اس نوں یقین دوایا۔ سوہاں کھادھیاں، میں باپو نوں ایہہ نہیں کرن دیوانگا پر اوہ میرے یقین 'تے وی نہ کھڑھیا۔
باپو دی موت توں کجھ دن پہلاں میں، ماں اتے مکھن نوں کنی وار گھسر-مسر کردے سنیا سی جویں اوہ کوئی گجھیاں سکیماں بنا رہے ہون۔ پر اودوں میرے ایہہ گلّ چت-چیتے وی نہیں سی۔
ہن مینوں ساہمنے موت ویکھدا باپو دا اوہ چہرہ مڑ دسن لگّ پیا ہے۔ باپو دا پیلا پیا چہرہ، ترلے لیندیاں اکھاں۔ مینوں دس رہا ہے، مکھن نے باپو دے سبھ ترلیاں نوں پیراں ہیٹھاں مسل کے باپو دے گلے 'تے پکڑ ہور مضبوط کر لئی ہے۔ باپو لتاں-باہاں ماردا ہے، دیہہ توڑدا ہے تے پھر شانت ہو جاندا ہے۔ مکھن ہسّ رہا ہے۔ اسدے اس ہاسے 'چ ماں وی شامل ہو جاندی ہے تے پھر اسدی پتنی وی۔ ہسدیاں اوہناں مینوں ساہمنے کھڑھا ویکھ لیا ہے۔ اوہناں دے ہسدے چہرے گمبھیر ہو گئے ہن۔ اوہ تنوں آپس وچّ نظراں ملاؤدے میرے ولّ ودھن لگدے ہن تے....!
ساہمنے ٹاہلی توں کوئی جانور 'چر.... چر....' کردا اڈّ جاندا ہے۔ میری سرت پرتی ہے۔ میں کوٹھے کول کھڑھا مکھن نوں ویکھ رہا ہاں۔ اوہ ڈراونے گھراڑے مار رہا ہے جویں کوئی باتاں وچلا دیو بندیاں دا خون پی کے، رجّ کے ڈکاراں ماردا ہے۔
میں کرچ اپنے ہتھ وچّ گھٹّ لیندا ہاں۔ اک سیک میرے پیراں تھلوں چڑھدا سر تکّ پھیل گیا ہے۔ مینوں محسوس ہندا ہے جویں میرے انگاں وچّ دگنی طاقت بھردی جا رہی ہووے۔ میں ہولی ہولی پیر پٹدا اس دے منجے ولّ ودھن لگدا ہاں۔ میں اس دے منجے دے برابر جا کھڑھیا ہاں۔ اوہ میری راتاں دی نیند، دن دا چین کھوہ کے آپ بے فکر ہویا ستا پیا ہے۔ اس نوں اس طرحاں پیا ویکھ کے مینوں ہور کرودھ چڑھ جاندا ہے۔ میرا دل تیز تیز دھڑکن لگّ پیا ہے۔ بسّ! اج سبھ حساب برابر کرن دا موقع ہے۔ جے ایہہ موقع کھنجھ گیا تاں....!
میں اپنے سریر 'چ اینی شکتی بھر لینی چاہندا ہاں کہ اس نوں جاگن دا موقع وی نہ ملے۔ اوہ جاگن توں پہلاں ہی سدا دی نیند سوں جاوے۔
میں منجے دے ہور نیڑے ہو گیا ہاں۔ بجلی دی تیزی جنی چھیتی میں مچھردانی دا لڑ چکدا ہاں تے پلاں-چھناں وچّ ہی اک، دو، تنّ، چار، پنج.... پتہ نہیں کنے ہی وار میں اس اپر کر دندا ہاں۔ میں وار اینی تیزی نال کردا ہاں کہ مینوں خود نوں وی پتہ نہیں لگیا کہ اس نے جاگ کے میرا ورودھ کیتا سی جاں نہ۔ جدوں میری سرت پرتدی ہے، اوہ منجے وچّ مٹی بنیا پیا ہے۔
میں جیتو انداز وچّ باہواں اپر چکدا ہاں۔ اپنے کھیت دی مٹی نوں چمدا ہاں۔ کھیت اپر دی گیڑا دندا ہاں۔ مینوں لگدا ہے جویں میری فصل اسدی فصل نالوں اج رات وچّ ہی دگنا قد کڈھ گئی ہووے۔ مینوں سنائی دندا ہے جویں پنڈ والے کہہ رہے ہون، ''ودھیا کیتا ایس پاپی نال تاں ائیں ہونی چاہیدی سی۔'' جویں میں میری پتنی اگے گٹھّ اچا ہو گیا ہوواں۔ اوہ مینوں تھاپی دندی کہہ رہی ہے، ''واہ وے انکھیا!''
میں پنڈ نوں تیز قدمیں تر پیا ہاں۔ پر ہیں! ایہہ کی؟ ہولی ہولی میری چال گھٹدی جاندی ہے۔ میرے اندر کجھ کھسن لگدا ہے جویں میں اپنا-آپا کتے پچھے چھڈّ آیا ہوواں۔ اندر سنامی اٹھن وانگ اتھل-پتھل مچّ پئی ہے۔ مینوں اگے قدم پٹنا اوکھا ہو گیا ہے جویں میرے پیر سجّ کے ترنوں جواب دے گئے ہون۔ میں کچھ دیر کھڑھا سوچدا رہندا ہاں۔ پھر اچانک سر-مدھ پچھے نوں بھجّ لیندا ہاں۔ کوٹھے کول جاندیاں ہی میں بھرا دی مچھردانی پٹّ کے پرھاں وگاہ ماردا ہاں۔ اسدی خون نال لتھّ-پتھّ ہوئی دیہہ نوں چمبڑ جاندا ہاں۔ ٹکی رات وچّ میریاں دھاہاں دور دور تکّ سنائی دے رہیاں ہن۔
