ہنیرا بچنت کور
سروپ سیوں نوں داغ دین پچھوں جدوں اسیں شمشان بھومی توں باہر نکلیاں تاں میں سبھ توں مورھے سی۔ ‘‘نی کھڑ جا بنتی بھین، مینوں تاں آ جان دے۔”
سیامی نے چھیتی-چھیتی ڈنگھاں بھردیاں مینوں آواز دتی۔ میں تھاؤں دی تھاؤں رکدیاں اس نوں پچھے مڑ کے دیکھدیاں پچھیا، ‘‘آ جا بھینے، ہن توں اتھے کاس نوں کھڑی اے؟”
‘‘توں آ مڑ کے میرے کول تے پمپ دے پانی نال اپنی چنی دا پلہ دھو..۔ مڑھیاں ‘چوں کدے پلہ گلہ کیتے بناں نہیں گھر نوں جائیدا..۔” سیامی دے کہے میں مڑ مڑھیاں وچّ لگے پمپ نوں گیڑ کے اپنی چنی دی چوک نوں چنگی طرحاں گلہ کرکے نچوڑ لیا تے سیامی نوں پچھیا، اس نال کی ہندا ہے؟
‘‘کدے الّ بلاں پچھے نہیں پیندی، اتھے مڑھیاں وچّ آ کے کئی تانترک روحاں نوں کیل لیندے ہن..۔ کئی واری بریاں روباں اتھوں ہی بندے دے نال ہو تردیاں ہن۔” سیامی دی گلّ نے میرے من وچّ اک بھرم جیہا پا دتا۔ پر مینوں اس دی گلّ اتے رتی بھر یقین نہیں سی۔ انے وچّ ہور بہت سارے لوک، جو سروپ سیوں دی انتم یاترا وچّ شامل ہوئے سن، شمشان بھومی توں باہر آ گئے تے جویں وی کسے نوں ٹھیک لگیا اپنے-اپنے راہ پے گئے۔ کئی نوجوان موٹر سائیکلاں اتے سن۔ قصبے دا سرپنچ اپنی کار وچّ سی تے بہت سارے لوک پیدل ہی گھراں نوں مڑ رہے سن۔
میں اتے سیامی وی پیدل ہی اپنے ‘جی راج’ دے محلے ولّ نوں ہو تریاں۔ راہ وچّ ادھے میل تکّ تاں ہور وی کئی بڑھیاں ساڈے نال پیدل تریاں آئیاں سن، پر جیوں-جیوں اوہناں دے گھر نیڑے آؤندے گئے، اوہ ساتھوں الگّ ہندیاں گئیاں۔ ہن تکّ تاں اسیں ساریاں سروپ سیوں بارے اتے اس دے پریوار بارے گلاں کردیاں لمبا پینڈا لنگھ آئیاں سی، پر جدوں سیامی دی گلی وی آ گئی تاں اگوں میں ‘جوڑیاں بھٹھیاں’ تکّ اپنے گھر تکّ دا پورا راہ اکلی نے ہی پار کرنا سی۔ اتوں سنجھ دا ہنیرا پلو-پلی ودھدا جا رہا سی۔ ‘‘اچھا بھین بنتیئے پھلّ چگن والے دن آپاں سروپ سیوں دے گھر ہی ملانگیاں۔” ایہہ کہندیاں سیامی وی میرے نالوں الگّ ہو گئی۔ میں ہن من ہی من واہگورو-واہگورو جپدی اپنے راہ تری جا رہی سی کہ اچانک میری پٹھّ اتے کسے نے زور دا دہتھڑا ماریا تے نال ہی نال میرے کناں وچّ اک بھیانک آواز پئی۔
‘‘آہا…ہا…آہا…بنتی تینوں میں پھڑ ہی لیا…۔”
ڈر نال میرے لوں کنڈھے کھڑے ہو گئے تے میری بھورا وی ہمت نہ پئی کہ میں پچھے مڑ کے دیکھاں کہ میری پٹھّ اتے اینے زور دی دہتھڑا کس نے ماریا ہے۔ ہن پلو پلی ودھدا ہنیرا میرے سارے آلے دوآلے نوں ہور وی ڈراؤنا بنا رہا سی۔ ربّ دا بھانا کہ جوڑیاں بھٹھیاں تکّ پہنچن تکّ سارے راہ ہور کوئی بندہ نہ پیدل، نہ سائیکل اتے ہی مینوں نظر آیا۔ میری گلی میرے ساہمنے سی، پر میرے قدم تھڑک رہے سن۔ جویں میریاں لتاں ‘چوں ساری ستیا ہی نکل گئی ہووے۔
اچانک ساڈی گلی دا ڈبو کتا ترپتا بھین دے بوہے مورھے بیٹھا میری نظریں پیا۔ اس نوں دیکھ مینوں ماڑا جیہا دھرواس ملیا، پر میرے دل دی دھڑکن تاں اجے وی گڈی دے انجن وانگ سنائی دے رہی سی، جدکہ ترپتا دا گھر چھڈّ کے تیجا گھر ساڈا ہی سی۔ ڈر اتے گھبراہٹ نال کمبدی میں ربّ-ربّ کردی مساں اپنے گھر دی دیلھی اندر پیر رکھ سکی تے مڑ کے بوہے دا کنڈا جھٹّ بند کر لیا۔
ہن اپر چوبارے دی کھڑکی ‘چوں میریاں نظراں گلی توں باہر دور تکّ اس بندے نوں ڈھونڈن لگیاں، جس نے میری پٹھّ وچّ زور دا دھپھا ماردیاں مینوں کیہا سی، ‘‘آہا…ہا…آہا…بنتی تینوں میں پھڑ ہی لیا۔”
پر مینوں تاں ہن کدھرے وی نظر نہیں سی آ رہا۔ اندروں-اندری میں اجے تکّ ڈر نال تھر-تھر کمب رہی سی۔ ‘‘کی ہویا ممی، پانی لیاواں؟” میری دھی سیتو نے میرے چہرے توں اڈے میرے ہاو-بھاوَ دیکھدیاں مینوں پچھیا۔ ‘‘نہیں دھیے، پہلاں مینوں سنتاں دا پرشاد دے اندروں کچّ دی کولی وچوں..۔” سیتو جھٹّ پرشاد لے آئی۔ میں پرشاد منہ وچّ پا کے پھر اندروں-اندری واہگورو نوں دھیاؤن لگی۔ سیتو مینوں اس حالَ دیکھ بھجّ کے اپنی تائی نوں ہیٹھوں سدّ لیائی۔ ‘‘دیکھو تائی جی، ممی ڈر نال کویں کمب رہی ہے؟”
سیتو سچی سی، پر میں اس دے ساہمنے اپنی جٹھانی نوں کجھ وی دسنا ٹھیک نہ سمجھیا تاں کہ میری اٹھ نوں ورھیاں دی سیتو اتے میری حالت دا کوئی غلط اثر نہ ہووے۔ ‘‘کی گلّ بنتی، تیرا چت تاں ٹھیک ہے؟ کی ہویا تینوں، توں مڑھیاں ‘چوں واپس مڑدے سمیں اپنی چنی دی کنی تاں دھو لئی سی؟” اس نے وی مینوں ایہی سوال کیتا، جو سیامی نے کیہا سی۔
‘‘ہاں بھین، پہلاں میں بھلّ گئی سی، پھر سیامی دے کہے مڑ کے اندر گئی تے اپنی چنی دے پلے نوں دھو کے باہر آئی..۔” ‘‘تاں ٹھیک اے۔ پر توں عینی گھبرائی ہوئی کیوں ہے؟ آجا ہیٹھاں آپاں چاہ بنا کے پیندے ہاں۔ روٹی وچّ تاں حالے ٹائم ہے۔”
میری جٹھانی نے مینوں ڈھارس دتی۔ پھر میں ہیٹھاں ہی اس دے نال روٹی پانی دے کم وچّ ہتھ وٹاؤن لگی۔
اینے وچّ گھر دے آدمی وی کماں کاراں توں مڑ آئے۔ ساریاں نے مل کے روٹی پانی کھادھا تے پچھوں سروپ سیوں دیاں گلاں چھیڑ لئیاں۔ میں ایہناں گلاں توں گھبرا رہی سی تے اپنی روٹی چوبارے وچّ ہی چکّ لیائی۔ ہیٹھاں جٹھانی کول بیٹھ کے سروپ سیوں دیاں گلاں سن-سن میں گھبرا رہی سی۔ رات بھر مینوں مڑھیاں وچلے واتاورن اتے اوس میری پٹھّ وچّ وجے کسے دے دہتھڑے نے بے چین کری رکھیا، جس دی پیڑا اجے تکّ وی میرے موراں وچّ ہو رہی سی۔ سیتو دا پاپا آرام نال میرے لاگے دوجے منجے اتے پیا گھراڑے مار رہا سی تے میں ڈر دے ماریاں سیتو نوں اپنی چھاتی نال گھٹّ کے پئی ہوئی سی۔ رات دے تیجے پہر تکّ مینوں ایسے پریشانی نے گھیری رکھیا۔ سبھہ-سویرے جا کے کدھرے میری ماڑی جہی اکھ لگی۔
پہُ پھٹالے وچّ جدوں میری اکھ کھلھی تاں سیتو دا بھاپا سیتو نوں سائیکل اتے سکول چھڈن جا چکیا سی۔ ہیٹھاں میری جٹھانی نے سویر دا ناشتہ تیار کرکے بچیاں نوں سکول تور، بہت سارا کم نبیڑ لیا سی۔ جد میں ہیٹھاں آئی تاں میری جٹھانی نے میرا حالَ چال پچھیا تے کیہا، بنتی نہا دھو کے اج چھیتی تیار ہو جاویں۔ آپاں دوواں نے کجھ کپڑے لتے خریدن بازار جانا ہے، گرمیت دے سہریاں نوں دین لئی۔ گرمیت دا ویاہ جو دھریا ہویا سی۔
نہا دھو کے جدوں میں بازار جان لئی تار ہوئی تاں جویں میرے من دا سارا ڈر لہہ گیا تے میں کھشی-کھشی اپنی الماری ‘چوں کجھ کپڑے خریدن واسطے پیسے کڈھ کے پرس وچّ پا لئے۔
ساڈے پنڈ وچّ بجاجی دیاں تنّ چار ہی دوکاناں ہن، جتھوں اسیں اکثر پنڈ والے کپڑا لتا خریددے ہاں۔ جدوں اسیں ایہناں دوکاناں ‘چوں پہلی دوکان دے اندر جان لگیاں تاں دیکھیا کہ سروپ سیوں دا سسّ سہرا وی اسے دوکان وچّ بیٹھے کپڑے خرید رہے سن۔
اسیں گرمیت دے ویاہ لئی کپڑے خریدنے سن، اس کرکے ساڈے دوواں دے مناں وچّ وہم جیہا آ گیا، اسیں اگلی دوکان وچّ جا وڑیاں۔
اندر جا کے میری جٹھانی نے ویاہ وچّ لین دین والے کئی سوٹ پسند کر لئے۔ میں وی اپنے لئی ویاہ وچّ پاؤن واسطے اک سوٹ پسند کر لیا ہرے رنگ دا، نال گوٹے والا دپٹہ۔
دو ڈوڈھ گھنٹہ لا کے اسیں کپڑے پسند کیتے تے دوکان توں باہر نکل آئیاں تاں میں دیکھیا کہ دوکان دے باہر رکھی ‘ڈمی’ نوں اسے رنگ دا سوٹ جو میں خریدیا سی، اوہی دپٹہ گوٹے والا پہنایا ہویا سی، پر میں دیکھیا جویں ‘ڈمی’ دیاں اکھاں ‘چوں انگیار ورس رہے ہون۔ میں اپنی جٹھانی ولّ تکیا تے کیہا بھین، ‘‘دیکھ ایہہ سوٹ۔” ہاں جماں ای تیرے سوٹ ورگا پر اس نوں وی لگیا جویں ‘ڈمی’ دیاں اکھاں ‘چوں انگیار جھڑ رہے سن۔
اسیں دوویں حیران ہندیاں مڑ دوکان دے اندر آئیاں تے دوکاندار نوں پچھیا، ‘‘بھائی، ایہہ توں کیہو جہی ڈراؤنی ‘ڈمی’ باہر رکھی ہوئی ہے، جس دیاں اکھاں اگّ ورساؤندیاں نظر آ رہیاں ہن؟”
‘‘کہڑی ‘ڈمی’ بھین جی؟” اس نے سوال کیتا تے اوہ باہر تکّ ساڈے نال ‘ڈمی’ دیکھن آیا۔ دوکان دے باہر تاں ہن کوئی ‘ڈمی’ نہیں سی۔ اسیں دوویں بہت حیران پریشان چپّ چاپ دوکاندار ولّ دیکھ رہیاں ساں۔ اسیں کجھ سمجھ نہ سکیاں کہ ایہہ ساڈا دوواں دا بھرم ہی سی۔ میں اپنے لفافے ‘چوں اپنا نواں خریدیاں سوٹ باہر کڈھ کے دیکھن لگی کہ سوٹ میرے لفافے وچّ ہے کہ نہی۔
دیکھیا سوٹ جویں میں تہہ لا کے لفافے وچّ پایا سی، اویں ہی لفافے وچّ پیا سی۔ اسیں جھٹّ کولوں لنگھ رہے اک رکشے والے نوں روک کے اس وچّ بیٹھ گئیاں۔ ہن اسیں دوویں ہی ڈر گئیاں سی۔ رکشے وچّ بیٹھ میں پچھے دوکان ولّ جھاتی ماری تاں اوہ ‘ڈمی’ اسے سوٹ وچّ پھر اتھے ہی دوکان دے بوہے اگے کھڑی مینوں نظر آئی۔ میں حیران ہندی نے اپنی جٹھانی نوں کیہا، ‘‘دیکھ بھین اوہ ‘ڈمی’ ساڈے مگر-مگر تری آ رہی ہے۔” پر میری جٹھانی نوں کجھ وی نظر نہ آیا تے میں ڈردیاں مڑ کے دوکان ولّ دیکھن دی ہمت نہ کیتی۔
گھر پہنچ کے مینوں خوب تیز بخار چڑھ گیا۔ کامبے نال میرا سریر تھر-تھر کمب رہا سی۔ ایہہ سبھ دیکھ میرے گھردے سارے جی گھبرا گئے۔ میری بیٹی نے تاں رو-رو کے اپنا برا حالَ کر لیا۔
کوئی کہے تیئیا بخار ہے، کوئی کہے ملیریا، کوئی اوپری قصر دسّ رہا سی۔ سیتو دا بھاپا اپنے یتن کرکے تھکّ گیا۔ کئی ڈاکٹر بدلے، پورا ہفتہ بیت گیا، پھر مہینہ وی، پر بخار اترن دا ناؤں ہی نہیں سی لے رہا۔
ہن مینوں رات سمیں اوہ ‘ڈمی’ لال اکھاں والی اکثر دکھائی دین لگی اتے اوس پٹھّ وچّ وجے دھپھے دی سٹّ میرے موراں وچّ ٹس-ٹس کرن لگدی۔ مہینہ بھر میں بخار نال الجھی رہی۔ وید…ڈاکٹر اپنی-اپنی واہ لا کے تھکّ گئے۔ ہن تاں بس گھر دے صرف ربّ مورھے میری تندرستی لئی ‘دعا’ ہی کردے سن۔ اک دن سادھوآں دی اک چھوٹی جہی ٹولی ہردوار توں پیدل ہی ہرمندر صاحب دے درشناں لئی جاندی ہوئی رات کٹن لئی ساڈے پنڈ آ ٹھہری۔ پنڈ دے پتونتیاں نے ستکار سہت اوہناں دی بہت سیوا کیتی تے اوہناں دا ستسنگ وی سنیا۔ میرے پتیدیو مینوں وی درشناں لئی اتھے اپنے نال لے گئے۔
ستسنگ سماپت ہون پچھوں میرے پتی نے بینتی بھرے شبداں وچّ میری بیماری دی ساری وتھیا سادھوآں نوں سنائی تے میری تندرستی لئی دعا منگی۔ سادھوآں دی ٹولی دے مکھیا سنت نے پوری گلّ سمجھن پچھوں سانوں سنبودھت ہندیاں فرمایا۔
بیٹا، جے کوئی منکھ ہنیرے کمرے اندر دیوا جگائے بناں جاویگا تاں اس دا بھیئبھیت ہونا لازمی ہے۔ اس لئی ایہہ ‘ہنیرا’ ہی ڈر ہے، جو منکھ اندر وڈا ‘روگ’ ہے۔ اس لئی سانوں اپنے اندر گیان دا دیپک جگاؤن دی اتی لوڑ ہے۔ بہت واری ساڈا ‘من’ اپنے آپ ہی طرحاں-طرحاں دیاں گھاڑتاں گھڑ کے بےمطلب دیاں صورتاں بنا لیندا ہے تے پھر آپ ہی پریشان ہندا رہندا ہے۔ ڈر نوں من ‘چوں کڈھو تے پرماتما دی ہوند نوں اپنے چت وچّ رکھو۔ سنتاں دی کہی آخری گلّ نے جویں میری کایا ہی پلٹ دتی سی۔ ہن میں اپنے انگ-انگ وچّ نروگتا محسوس کردی اپنے پتی دے بائی سائیکل دے پچھے بے خوف بیٹھی جویں ہن اڈ کے اپنی دھی سیتو کول پہنچ جانا چاہندی سی۔
