اک جسم دو جامے گلزار سنگھ سندھو
آزادی دی پنجاہویں ورھےگنڈھ دے جشن منائے جان لگے تاں اخباراں، رسالے، ریڈیو تے ٹیلیوژن پنجاہ ورھے پہلاں دیاں گھٹناواں دا اس طرحاں ویروا دین لگے جویں ایہناں دا ذکر زکار تے ورنن بڑے مان والی گلّ ہووے۔ دیش دے دو ٹکڑے ہون ’تے ادھرلے مسلمان ادھر تے ادھرلے ہندو سکھ ادھر آؤن دے عمل نال جو جانی تے مالی نقصان ہویا سی اس نوں ستنترتا سنگرام دیاں جھلکیاں دا کلس چڑھایا جا رہا سی۔ اخباراں دے وشیش انک ستنترتا دی لڑائی نال سبندھت گھٹناواں نال رنگین تے سچتر کیتے جا رہے سن۔
امرت چھک کے نوراں توں چن کور بنی چنو دے من وچ ایہہ ساریاں گھٹناواں بڑی اتھل-پتھل پیدا کرن والیاں سن۔ اوہ دس باراں سال دی سی جدوں دیش دی ونڈ ہوئی۔ اس دے ماپے بسی پٹھاناں دے نیڑلے پنڈ مہدوداں وچ گزارے یوگ زمین دے مالک سن۔ اس دیاں دوویں وڈیاں بھیناں ویاہیاں ہوئیاں سن تے چھوٹا بھرا چوتھی جماعت وچ پڑھدا سی۔ جس دن مہدوداں وچ قتل عام ہویا اس دے ماں باپ تاں قتل ہو گئے سن پر چھوٹا بھرا بچدا بچدا کیمپ وچ پہنچ گیا سی جتھوں ملٹری والے اوہناں دے پنڈ والیاں نوں پاکستان دی حد پار کرواؤن وچ سفل ہو گئے سن۔
نوراں نوں اوہناں دے گوانڈھی پرتاپ سنگھ دی وہوٹی نے اپنے ہی گھر رکھ لیا سی جس دے پیکے اس دی ماں دے پیکیاں وانگ بٹھنڈہ ضلعے وچ ہون کارن نوراں اس نوں ماسی کہہ کے بلایا کردی سی، بھاویں پرتاپ سنگھ دی گھر والی دے پرتاپ سنگھ توں اس نوں دوہرا پیار مل رہا سی۔ ماسی والا وی اے تائے والا وی۔ ماپیاں دی موت اپرنت اس پیار دے دون سوائے ہون دا اک کارن پرتاپ سنگھ دے گھر اولاد نہ ہونا وی سی۔
پرتاپ سنگھ اس نوں مسلمان بچی وجوں ہی پال رہا سی۔ اس نے امرت چھکا کے ناں بدلن دی وی لوڑ نہیں سی سمجھی۔ ایہہ کہڑا چھوٹی جہی گلّ سی کہ اس نوں بیٹھے بٹھائے نوں اولاد مل گئی سی۔ ہاں، گلاں گلاں وچ اوہ نوراں نوں ساویں ودیا دین دا یتن کردا۔ فتح گڑھ صاحب تے سرہند دی اتہاسک تناء والی دھرتی وچ رہندے ہون دے باو جود پرتاپ سنگھ تے اس دی پتنی مسلماناں نوں ماڑا نہیں سن کہندے۔ اوہ صوبہ سرہند ولوں صاحبزادیاں نوں نیہاں وچ چنوائے جان دی گھٹنا دا بہتا ذکر کیتے بناں مالیرکوٹلا دے نواب دی گلّ وار-وار کردے جس نے سرہند دے صوبیدار وجید خاں نوں صاحبزادیاں اتے ظلم ڈھاہن توں ورجیا سی۔ ہاں کدی کدائیں گنگو براہمن دا ذکر کرکے سارا دوش اس دے سر مڑھ دندے۔ اوہ دوویں ہی نوراں دے من اتے ایہہ اثر پاؤندے کہ مسلمان تے سکھ جو کجھ وی کردے ہن ٹھیک ہی کردے ہن، کیول گنگو ورگے ہی دھن دولت جاں گہنے گٹے دے لالچ وچ آ کے اپنی اپنی ضمیر ویچدے ہن۔ اوہ نوراں بچی دے من وچ سکھاں جاں مسلماناں بارے کوئی ماڑی گلّ نہیں سی آؤن دینی چاہندے، ہور کسے فرقے دی اوہناں نوں اینی فکر نہیں سی۔
نوراں نوں مل رہا پیار تے محبت تھوڑھ چرا ثابت ہویا۔ کسے نے سرکار نوں اطلاع دے دتی سی کہ پرتاپ سنگھ نے اپنے گھر اک مسلمان لڑکی نوں رکھیا ہویا سی۔ نتیجے وجوں اک دن ملٹری والے نوراں دے روندیاں کرلاؤندیاں تے پرتاپ سنگھ دیاں سبھ دلیلاں دے باو جود اس نوں پاکستان وچ اس دے چھوٹے بھرا نال ملاؤن دا لارا لا کے اپنے نال لے گئے سن۔
ٹرکّ وچ بٹھا کے لے جان والا جالندھر ضلعے دے پنڈ بھلتھّ دا حوالداری پنشن آیا پورن سنگھ سی، جس نوں فوج والیاں نے ادھلے جیواں نوں وساؤن دے کم لئی مڑ ڈیوٹی اتے سدّ لیا سی۔ پورن سنگھ نے جس دن دی ایہہ ڈیوٹی لئی سی اس دی نگاہ اپنا گھر وساؤن اتے لگی ہوئی سی، جہڑا اس دی وہوٹی دے مر جان کارن اجڑدا جا رہا سی۔ اوہ اٹھ سال توں چھوٹی عمر دیاں تنّ بچیاں چھڈّ کے ربّ دے گھر نوں تر گئی سی۔ دو چھوٹیاں بچیاں نوں اوہناں دے نانکے لے گئے سن۔ پورن سنگھ دا دل نہیں سی لگدا۔ گھر وچ اوہ سی، اس دی ماں سی تے وڈی دھی سی۔
پورن سنگھ جس دن توں گیاراں باراں ورھے دی عمر والی پر ویکھن نوں اس توں وڈیری نوراں نوں ٹرکّ وچ لے کے آیا سی، پاکستان گئے مسلماناں دیاں اوٹ پٹانگ گلاں سنا کے اس دے من وچ مسلماناں خلاف نفرت بھردا رہا سی۔ اوہ چاہندا سی کہ اوہ اپنیاں وڈیاں بھیناں، جنہاں بارے اس نوں سچ مچّ ہی کوئی سوہ نہیں سی ملی تے چھوٹے بھرا نوں بھلّ جاوے جہڑا پتہ نہیں کہڑے کیمپ راہیں کدھر دا کدھر چلا گیا سی۔
پورن سنگھ دی چوکی اٹاری توں تنّ چار میل اگے ادھووال دھاریوال پنڈ وچ سی، جہڑا بھارت-پاک سیما دے بہت نیڑے سی۔ سیما دے نیڑے ہون کارن اتھے تسکری دا کم وی خوب چلدا سی۔ پورن سنگھ تسکری دی کمائی صدقہ چار پیسے کھلھے خرچن لئی وی جانیا جاندا سی۔ اس نے نوراں نوں اسے پنڈ دے اک سکھ ذمیندار دے گھر چھڈیا ہویا سی جہڑا پورن سنگھ کول دارو آدی پین آؤندا رہندا سی۔ پورن سنگھ وی اپنے جٹّ متر نوں خوش رکھن لئی اس دے گھر والیاں دی پیسے ٹکے تے لوڑیندیاں وستاں نال سہائتا کردا رہندا سی۔
ایہہ سبھ کجھ اوہ نوراں نوں خوش کرن لئی کردا سی۔ اس دا مول منورتھ نوراں نوں اپنے بچیاں دی دیکھبھال واسطے اپنے پنڈ بھلتھّ لے کے جانا سی۔ گھر وچ اس دا رتبہ نوکرانی والا رکھ کے پورن سنگھ کسے پڑائ اتے اس نوں اپنی گھر والی بنا سکدا سی۔ اسے عاشِ نال اوہ نوراں نوں دو دن دی چھٹی لے کے کیول پنڈ ہی نہیں چھڈّ آیا سگوں اس نوں ڈیرے لجا کے امرت وی چھکوا آیا سی۔
ہن نوراں دا ناں چن کور ہو چکا سی بھاویں پورن سنگھ دی ماں اس نوں پیار وچ چنو کہہ کے بلاؤندی سی۔ چھوٹے دوویں بچے نانکے پنڈ ہون کارن اتھے پورن سنگھ دی ماں تے وڈی دھی ہی رہندے سن، جنہاں وچ چنو دا دل سہجے سہجے لگّ گیا سی۔ انج وی آئے گئے دے ہتھ اٹاری بارڈر توں چنو دی من پسند دی ہر اک چیز بھلتھّ پہنچدی رہندی سی۔
ایہہ گلّ ماں وی جاندی سی اس کول رہِ رہی وڈی دھی وی کہ عامَ طور ’تے بوتل دا شوق پالن والا پورن سنگھ ایہہ سبھ کجھ چنو نوں خوش رکھن لئی ہی کر رہا سی۔ سہجے سہجے گھر وچ چنو دا چنگا خاصہ ستھان بندا جا رہا سی، جہڑا اس دی عمر نالوں کجھ ودھیرے ہی مہتو اختیار کر رہا سی۔
پچھلے پنجاہ سالاں توں چنو دا نوراں توں پوری چن کور بنن دا ایہہ سفر دلچسپ سی۔ پورن سنگھ نال ویاہ توں پہلاں اوہ اس دی دھیاں دی سہیلی ماتر سی جس دا صدقہ اوہ اپنے بچپن نوں یتیماں دے بچپن نالوں بہت چنگا سمجھدی آئی سی تے ویاہ توں پچھوں اس دے پتر وی ہو گئے سن جنہاں نے وڈے ہو کے پورن سنگھ دی زمین جائداد دے مالک ہونا سی۔ دوآبے وچ دس اےکڑ اک طرحاں نال ستکار یوگ سمپتی کہی جا سکدی سی۔ دین ایمان تے مذہب دیاں لیکاں وی چن کور نے خود ہی متھیاں سن۔ مریادا نوں منن جاں نہ منن دا فیصلہ وی اس نے آپ ہی کرنا ہندا سی۔ انج تاں پورن سنگھ دی ماں دے جیوندے جی وی اس نوں روکن ٹوکن دی کسے وچ ہمت نہیں سی پر ماں دی موت توں پچھوں تاں اوہ پورے گھر دی پورن مالک سی جس وچ پورن سنگھ دے گھر آؤن جان والیاں دی سیما تے کھلھ وی اس نے آپ ہی متھنی ہندی سی۔
چن کور دی سبھ توں وڈی صفت اس ولوں اکھاں، نکّ تے کناں دی یوگ چونویں ورتوں سی۔ اس نوں پتہ سی کہ اس نے کہڑی گلّ نوں سن کے انسنی کرنا ہے تے کہڑی نوں ویکھ کے انڈٹھ۔ ہر پکھ توں سفل تے پروان اس عورت نے زندگی دے چنگے تے مندے سارے پل سگھڑ تے سچیت رہِ کے مانے سن۔ اتھوں تک کہ اس نے اپنے پنڈ مہدوداں تے پنڈ دے نیڑے واپریاں ماتا گزری تے چھوٹے صاحبزادیاں دی شہیدی نال سبندھت اوہ گھٹناواں وی، جہڑیاں بچپن وچ اس نوں بہت دکھدائی جاپدیاں سن، زندگی دی اٹلّ سچائی وانگ ہی پروان کر لئیاں سن، جس وچ مالیرکوٹلے دے نواب ولوں ماریا ہاء دا نعرہ وی اک گھٹنا ماتر ہی سی۔ اوہدے لئی دوہاں دا مہتو برابر سی-زندگی دا بہت وڈا سچ۔
ہن جدوں آکاشوانی تے دوردرشن نے پرانے زخم کھردنے شروع کر دتے سن تاں چن کور دا سچ وی تھڑکن لگّ پیا سی۔ اس دے آپوں سرجے سچ وچ جھوٹھ دے انش رلنے شروع ہو گئے سن۔ اس نوں جاپدا سی جویں زمین اس دے پیراں تھلیوں کھسکنی شروع ہو گئی ہووے۔ اوہ حیران سی کہ ہن اس دی بہت دی پورڑھ تے انوبھوی اوستھا ہون دے باو جود اس دی دھرتی اتے اوہ پکڑ نہیں سی رہی جو اس نے کچی عمرے اپنی سوچ تے سوجھ دی ڈنگوری پھڑ کے اپنے آپ ہی جما لئی سی۔ اوہ اپنی عمر تے صحتَ نوں کوسن لگّ پئی سی۔ پہلی عمر دی پراپتی وچ اس دی صحتَ تے جوانی نے جہڑی شکتی دتی سی اوہ چھجدی جا رہی سی۔ اس نوں تروپا مارن دا اس کول کوئی وسیلہ نہیں سی۔
اک دن اس دے من وچ عجیب جہی بھاونا پیدا ہوئی۔ اس دا اپنی جنم بھوئں دیکھن نوں جی کر آیا۔ کنے لوک اپنے جٹھیریاں دی بھال وچ کملے ہوئے پھردے سن تے کنے اپنے توں وچھڑے پریواراں، تائے تائیاں، ماسڑ ماسیاں تے پھوپھا پھوپھیاں نوں لبھن سرحداں پار کر رہے سن۔ اوہ، جس نوں کسے رشتے دار دا کجھ وی پتہ نہیں سی، اپنی جنم بھونئں تاں دیکھ ہی سکدے سی۔ اس نے جنم بھوئیں ویکھن دا پکا ارادہ بنا لیا۔
ہن اوہ پتاں پوتریاں والی سی پر اس نے گھر جاں باہر کسے نوں پتہ نہیں سی لگن دتا کہ اوہ کتھوں دی سی تے کویں آئی سی۔ اس گلّ دا کیول پورن سنگھ نوں پتہ سی پر ہن پورن سنگھ نوں اگلی دنیا وچ گیاں وی تنّ دہاکے ہو چکے سن۔ میلے مساہبے جان دا شوق اس نے ماں باپ تے بھیناں بھراواں دے سمبھاوی قتل سمیں ہی تیاگ دتا سی۔ اس دا وسّ چلدا تاں اس نے ویاہ وی نہیں سی کرواؤنا۔ جے ہویا سی تاں اس نے بڑی سیانپ تے چستی نال نبھایا سی۔ بچے پیدا وی کیتے سن، پالے وی سن پر اوہناں نوں کسے اک دھرم جاں مریادا دے غلام نہیں سی ہون دتا۔ اپنے پورے جیون وچ اک واری پورن سنگھ نال ترن تارن دی مسیا نہاؤن گئی سی جاں اک واری حولے محلے اتے آنندپور صاحب۔ اس توں پہلاں اس نے اپنے ابا نال فتح گڑھ صاحب دی سنگھ سبھا دیکھی سی پر ادوں اس نے کسے گردوارے دے اندر درشن نہیں سن کیتے۔ اس نوں ایہہ وی چیتا نہیں سی کہ ایہناں دھرم استھاناں دی پھیری دا اس دے من دی شانتی اتے کس طرحاں دا اثر پیا سی۔ جے من اشانت ہی نہیں سی تاں دھرم استھان اس نوں دے ہی کی سکدے سن۔
ہن عمر دے اس آخری پڑائ وچ سنچار سادھناں نے اس دے من دی شانتی بھنگ کر دتی سی۔ اس نوں ایہہ وی پتہ سی کہ اس نوں ایہہ شانتی کسے پوجا ستھان توں ملنی ضروری نہیں سی۔ جیون بھر یتامت دی زندگی نوں اپیوگی بنا کے اس نے اپنا من ورچائی رکھیا سی۔ پھیر وی اس نوں اپنے گھر دے باہر والا بروٹا چیتے آ گیا سی، جس دی سنگھنی چھاویں اوہ اپنیاں ہم عمر کڑیاں نال کھیڈیا کردی سی۔ اس نوں گھر دے ویہڑے والی اوہ نمّ وی نہیں سی بھلی جس دیاں ٹاہناں اتے اوہ پینگھ جھوٹیا کردی سی۔
اوہ ایہہ وی جاندی سی کہ اس دی ایہہ عمر پینگھ جھوٹن جاں گیٹے کھیڈن والی نہیں۔ اوہ تاں کیول اوہناں رکھاں دے ہیٹھوں دی لنگھنا چاہندی سی جنہاں دی چھاں ماندی رہی سی۔ جے ہو سکے تاں اوہ اپنے گھر وی جا سکدی سی تے اپنی اس ماسی دے گھر وی جس نے ملٹری والیاں نوں سونپن تکّ اس نوں پھلاں وانگ سامبھی رکھیا سی۔ اس نال کی فرق پیندا ہے کہ اوہناں گھراں وچ کوئی ہے وی سی جاں نہیں۔ اس دا کیول ویکھن نوں جی کردا سی۔
دسمبر دے مہینے اس دے پنڈ مہدوداں دے نیڑے فتح گڑھ صاحب دی سنگھ سبھا دا جوڑ میلہ بھرنا سی۔ اس نے جوڑ میلہ ویکھن دا اعلان کر دتا۔ کرتارپور توں گڈی جاں بسّ چڑھ کے اس نے جالندھر، لدھیانہ، کھنہ تے گوبندگڑھ دی منڈی لنگھ دے سرہند جا اترنا سی جتھوں تانگے، رکشے تے ٹیمپو فتح گڑھ صاحب، بسی پٹھاناں جاں مہدوداں لجا سکدے سن۔ کسے نوں اس بارے فکر کرن دی لوڑ نہیں سی۔ جدوں نونوہاں، پتراں تے پوتے پوتریاں نے چنتا پرگٹ کیتی تاں اس دی پیار بھری اکو گھوری نے سبھ نوں شانت کر دتا۔ اس دا دبدبا سارے پنڈ وچ چلدا سی گھر والے تاں کس دے پانیہار سن۔ سرہند دے سٹیشن توں اتر کے اس نے بسی پٹھاناں دا تانگا لیا۔ سرہند توں بسی پٹھاناں دے اس راہ وچ کجھ وی تاں پہلاں والا نہیں سی۔ ہو سکدا ہے اس دا چیتا ہی اس دا ساتھ نہیں سی دے رہا۔ مورنڈے والی ریلوے لائن توں پہلاں دے سارے درش بہت اوپرے سن۔ پر مورنڈے والی ریلوے لائن دیکھ کے اس دے ساہ وچ ساہ آ گیا۔ جدوں اوہ اپنے ابا نال فتح گڑھ صاحب آئی سی تاں مال گڈی لنگھ رہی سی۔ اس نے مال گڈی دے ڈبے گنے سن جہڑے اسی توں اتے سن۔ اک دو ڈبیاں دا اس نوں دھوکھا وی لگیا سی۔ ہن پھیر پھاٹک بند سی۔ اوہ خوش سی کہ اوہ بچپن وانگ گڈی نوں لنگھدیاں دیکھ سکیگی۔
لنگھن والی گڈی ادوں وانگ ہی مال اسباب والی سی۔ جدوں انجن اس دے اگوں دی لنگھیا تاں اس دا جی کیتا کہ اوہ ڈبے گنے۔ پر اس نے چھیتی ہی اپنے من نوں سمجھا لیا کہ ایہہ کوئی کرن والی گلّ نہیں سی۔ پھیر وی اوہ من ہی من وچ اک طرحاں دی گنتی گندی رہی جویں گنتی دا پاٹھ کر رہی ہووے۔ پھاٹک لنگھ کے سجے ہتھ دا روزہ تے کھبے ہتھ والی حلیم منزل ناں دی کوٹھی تے چاردیواری نوں اوہ بھلی بھانت پچھاندی سی۔ اوہ خوش سی کہ اس دا چیتا قایم سی۔
بسی پٹھاناں توں مہدوداں نوں جان والی سڑک نوں پہچاننا اس دے وسّ دا روگ نہیں سی۔ اتھے مربع بندی تے پنڈ دی فرنی نے نقشہ ہی بدل کے رکھ دتا سی۔ اوہ کسے نوں کجھ پچھنا وی نہیں سی چاہندی، پچھدی، وی کی؟ رکشے والا اس نوں رستہ پچھن لئی کہہ رہا سی پر اوہ اس دی گلّ نوں انسنی کر کے اعلیٰ-دوالا پہچانن وچ لگی ہوئی سی۔ پنڈ دے باہر والا بروٹا دس پیا۔ ایہہ جیوں دا تؤں قایم سی۔ اس دی چھاں اسے طرحاں سنگھنی سی۔ دسمبر دا مہینہ تے شام دا ویلا ہون کارن بروٹے دی چھاں ٹھنڈھی یخ جاپدی سی۔ چن کور نوں اس چھاں وچوں وی نگھّ مل رہا سی، جس طرحاں دا نگھّ بچپن دے دناں وچ رات دے ویلے کھیتاں توں پرتدیاں کسے وی رکھ دے تھلے پہنچن ’تے ملیا کردا سی۔ اس نوں بروٹے دی چھتری ہیٹھلا نگھّ چنگا لگّ رہا سی۔
پھیر اچانک ہی اس دی نظر اپنے گھر دی چاردیواری ولّ بھوں گئی۔ اتھے تاں کجھ وی نہیں سی۔ کھولیاں وچ گنے دا پیڑ پیا سی۔ اس دا دل گھٹن لگیا۔ اس نے تائے پرتاپ سنگھ تے ماسی بارے پچھنا چاہیا پر وڈی عمر دا کوئی بندہ نظر نہیں سی آ رہا۔ اک آدمی کولوں دی داتری لے کے لنگھیا پر چن کور اس نوں پچھاندی نہیں سی۔ ہو سکدا ہے پاکستان توں اس پنڈ آ کے وسن والے شرنارتھیاں وچوں ہووے۔ اصل وچ اوہ کسے دے منہ توں ایہہ گلّ نہیں سی سننا چاہندی کہ پرتاپ سنگھ تے اس دی گھروالی اس دنیاں وچ نہیں۔ جے اوہ وی نہیں سن تاں اس دا اس جگت وچ رہِ ہی کون گیا سی۔ اس دے اپنے بچے سر خود ہو چکے سن۔ کم کار وی ٹھیک سن۔ اوہناں پرتی اپنا رول اوہ پورا کر چکی سی۔ اوہ ہن آسرا دین والی دی تھاں آسرا لین والی اوستھا وچ پہنچ چکی سی۔ اس مٹی توں آسرا ہی تاں لین آئی سی۔
رکشے والے نوں سمجھ نہیں سی آ رہی کہ اوہ کی لبھّ رہی سی۔ اوہ آپ ٹھروں ٹھروں کر رہا سی۔ سورج ڈھلن کارن ٹھنڈھ ودھ رہی سی۔ اوہ واپس بسی پٹھاناں پہنچنا چاہندا سی۔ پر جس سواری نوں لے کے آیا سی اس نوں انج چھڈّ کے کویں پرط سکدا سی۔
رکشے والے نے دیکھیا کہ اس دی سواری بروٹے دے تھلیوں تر کے پیڑ والے کھولے وچلی نمّ ولّ ودھ رہی سی۔ ایہہ اہیؤ نمّ سی جس اتے چن کور پینگھ جھوٹیا کردی سی، ادوں جدوں اس دا ناں نوراں ہندا سی۔ نمّ دے پتے جھڑ رہے سن۔ ٹاہنیاں وی اونیاں تندرست نہیں سن۔ اس دی عمر نالوں ادھی صدی ودھ عمر والی نمّ اس نوں اپنی دادی ورگی لگّ رہی سی۔ جے نمّ دادی سی تاں نوراں پوتری۔ من وچ پوتی دا بمب آؤندے سار اس نوں اپنے تن اتے من توں چن کور دا ناں لتھّ چکا جاپن لگیا۔ اوہ مڑ نکی بالڑی ہو گئی۔ نوراں۔ نری نوراں۔ اس نوں چن کور دی کنج لاہ دینی چاہیدی سی۔ ایہہ کم تاں اس نوں پیکے پنڈ دی جوہ دے باہر ہی کر دینا چاہیدا سی۔ اوہ بہت پریشانی دی اوستھا وچ سی۔ اوہ مڑ نوراں دا جیون جیونا چاہندی سی۔
اس دا اس دنیاں وچ کوئی نہیں سی۔ ایہہ دھرتی وی اپنی نہیں سی رہی۔ اس دا دل ہور وی گھٹن لگیا۔ اوہ نمّ دے تنے کول سکے پیڑ دی ڈھیری اتے بہہ گئی۔ اس نے اپنے من ہی من وچ چن کور دا جامہ اتار دتا تے نوراں والا پہن لیا۔
نوراں دا جامہ پہن کے اس دی دیہی وچ آتمک بل آ گیا۔ اوہ پوری طرحاں سنتشٹ سی۔ اس نے پہلاں بدلے جامے والا جیون وی رجّ کے ہنڈایا سی۔ اس نوں کسے اتے کوئی گلہ نہیں سی۔ اس نے کسے دھرم نوں دھوکھا نہیں سی دتا۔ اس لئی پہلی دوجی تے تیجی ہر مریادا اک سامان سی۔ جے اوہ چن کور دے جامے وچ سنتشٹ سی تاں نوراں دے جامے وچ اس توں وی ودھ کے خوش سی۔ اس نے دو جامے ہنڈھا لئے سن۔ ہن اوہ ہور بدلی دے حق وچ نہیں سی۔
ہن اوہ اپنی دھرتی تے اپنے پنڈ وچ اپنے ہی گھر دی چاردیواری وچلی اپنی نمّ دے تنے کول لگی گنے دی پیڑ دی ڈھیری اتے نوراں دا جامہ پہن کے بڑی خوشی سی۔
من ہی من وچ نوراں دا جامہ پہنن توں پہلاں چن کور دا جامہ اتارن لگی اوہ این اس طرحاں محسوس کر رہی سی جویں سماں پا کے دھرتی دا راجا تے ناگ دیوتا اپنی پہلاں والی کنج لاہ کے اگے نوں تر جاندا ہے۔
رکشے والے نے ویکھیا کہ نوراں دے چہرے اتے اک عجب طرحاں دا نور سی۔ اس دا اکھاں میچ کے نمّ دے تنے نال ڈھوء لا کے بیٹھ چکی نوراں نوں بلاؤن دا حوصلہ نہیں سی پے رہا۔
