کالی دھپّ وریام سنگھ سندھو
تکھڑ دوپہر۔ کرناں دے منہ وچوں اگّ ورھدی پئی سی۔
سویرے سورج چڑھن توں پہلاں دیاں دوویں ماواں دھیاں، پیلی-پیلی پھر کے وڈھاں وچوں سٹے چن رہیاں سن۔سارے دن دی ہڈّ بھنویں محنت، مساں مرکے اک ڈنگ دی روٹی۔
بڈھڑی ماں تھکّ کے وڈھّ دے کنارے اک چھوٹی جہی بیری ہیٹھاں بیٹھ گئی۔پر دھی سٹے چندی جا رہی سی۔چندی جا رہی سی۔پسینہ چو چو کے اس دے سانولے رنگ وچ گھلدا پیا سی۔
پرھے سڑک اتوں اتر کے ڈنڈی ڈنڈی، محلاں والے سرداراں دیاں دوویں کڑیاں شہروں پڑھ کے مڑ رہیاں سن۔کالیاں عینکاں لائی،چھتریاں تانی۔ فٹّ کپڑیاں وچ اوہناں دے سریر دیاں گولائیاں مچھیاں وانگ مچل رہیاں سن۔رومالاں نال منہ نوں ہوا دندیاں،آپو وچ گلاں کردیاں،کھڑ-کھڑ ہسدیاں اوہناں کولوں گزر گئیاں۔
دھی اوہناں نوں جاندیاں کنھا چر پچھوں ویکھدی رہی۔پسینہ اسدے سر توں لے کے پیراں تائیں چو رہا سی۔تھکاوٹ نال اوہدے لکّ وچوں پیڑاں نکل رہیاں سن۔ڈھڈّ وچ بھکھ نال وٹّ پے رہے سن۔پنڈے وچ جویں سوئیاں چبھ رہیاں ہون۔اس نوں لگا جویں اوہ ہنے ڈگّ پویگی۔کاہلی-کاہلی اوہ ماں دے کول بیری ہیٹھاں جا کے بیٹھ گئی۔بیری دے پتیاں دیاں ورلاں راہیں دھپّ چھن-چھن کے پے رہی سی۔
ٹاکیاں لگی سلوار نوں اس گٹیاں توں اتانہ چکیا۔پھر پاٹی چنی نال مڑھکا پونجھیا۔اس دے سریر دا انگ- انگ تھکاوٹ وچ نندرایا پیا سی۔ اس دا جی کیتا چھاویں لمی پے جاوے۔سوں جاوے،بسّ،سوں جاوے۔
تے پھر پتہ نہیں محلاں والیاں دیاں دور پنڈ وڑدیاں کڑیاں دیاں پٹھاں تے نظر گڈی اس نوں کی خیال آیا۔ماں نوں پچھن لگی، 'ماں،نی ماں ! اڑیئے! بھلا جوانی کدوں کو آؤندی ہے؟'
بڈھڑی ماں نے چچیاں اکھاں وچوں دھی دے چہرے ولّ ڈونگھا تکیا۔ پھر جویں کوئی فلاسفر بولدا ہے، 'پتّ! جدوں بہتا ہاسہ آوے۔کھڑ-کھڑا کے۔ بناں کسے گلّ توں۔'
کڑی دے بولاں وچ جویں سارے جہان دا درد اکٹھا ہو گیا، 'ہائِ!ہائِ! نیں ماں! ایہہ تاں پچھلے سال بڑا آیا سی۔'
ہتھ وچ پھڑیا سٹہ اس انگلاں وچ مل دتا۔
دور تکّ چارے پاسے کالی دھپّ دھرتی دا پنڈا لوہ رہی سی۔
