مینہہ والی شام (آپ بیتی) پرگٹ سنگھ ستوج
اودوں اسیں ویاہ توں بعد پہلی وار میرے دوست دی پتنی نوں سہریاں توں لین گئے سی۔ پوری تیاری کھچّ کے۔ جویں ویاہن آئے ہوئیے۔ سوچیا سی پہلا پربھاو پورا ودھیا پوے۔ آؤندے ہوئے اسیں اک رات دوست دی پتنی دی بھوآ کول رامپرے وی کٹنی سی۔ رامپرے والیاں دا شہری گھر چارے پاسیوں بند، ڈبے ورگا سی۔ ساڈا کھلھے وہڑیاں وچّ سون والیاں دا اتھے دم گھٹے۔ اسیں دوواں نے رات کٹن لئی کوٹھے ’تے منجے چاڑھ لئے۔ بھوآ نے سانوں کیہا وی کہ اپر مچھر ہووےگا، پکھا لے جاوو۔ پر اسیں دمگجے ماردیاں کیہا، ‘‘نہیں بھوآ کوئی گلّ نہیں، ہوا چلدی اے۔ پکھے دی لوڑ نہیں۔’’ پھر مچھر نال گھول کردیاں جویں اوہ رات کٹی، مینوں ہن وی یاد ہے۔
اک وار تاں ادھی کو رات نوں میں دبویں جہی آواز وچّ کیہا وی، ‘‘بائی پکھا نہ منگا لئیے تھلوں؟’’
‘‘نہیں اوئے! پہلی وار آیاں، بے عزتی کراوینگا۔ کہنگے، پہلاں کی اکھاں پھٹیاں سی۔’’ میں دوست دی گھوری سن کے دڑ وٹّ لیا۔
ہن اسیں نیند دے ٹولے لیندے مانسا پہنچ گئے سی، پر مانسا آ کے ساڈے پربھاو دا جو بنیا، کی دساں!
میں میرے دوست اتے اس دی پتنی نوں مانسا اڈے وچّ بٹھا کے آپ اڈے دے گیٹ ’تے بنی کتاباں دی دوکان توں جسونت سنگھ کنول دا ناول ‘توشالی دی ہنسو’ خریدن چلا گیا۔
‘‘بائی توشالی دی ہنسو دیئیں چھیتی۔’’ مینوں کاہلی سی کہ مینہہ پین توں پہلاں پہلاں بسّ چڑھ جائیے۔ آسمان مینہہ نال بھرے کالے بدلاں نے ڈھک لیا سی۔
‘‘بسّ دو منٹ رک۔ سٹور ’چ پئی۔ ہنے لیا دندے آں۔’’ دوکان والے نے بندہ سٹور ولّ دوڑا دتا۔
اوہ کافی وڈے وڈے دو منٹ لا کے مڑیا۔ ‘چلو شکر ہے۔ سماں چاہے لگّ گیا، پر ‘توشالی دی ہنسو’ مل گئی۔’ ایہہ سوچدا میں بھجّ کے اڈے وڑیا۔ کاہلی کاہلی چارے پاسے نظراں دوڑائیاں۔ اتھے نہ میرا دوست، نہ اوہدی پتنی۔ مینوں ڈر لگیا، انے کو چر وچّ پتہ نہیں کہڑے ہرناں دے سننیں جا چڑھے۔
دماغ وچّ بھیڑے بھیڑے خیال آؤن لگے۔ کدے سوچدا، تتے سبھاء والے دوست نے انج ہی نہ کسے نال پنگا لے لیا ہووے۔ کتے ہن نال لانیدارنی نوں لئی تھانے بیٹھا ہووے۔ میں اڈے وچلیاں دوکاناں اتے اک دو سواریاں توں پتہ وی کیتا کہ اس طرحاں دا نواں ویاہیا جوڑا اتھے کو بیٹھا سی، کسے نے دیکھیا ہووے؟ میرے سوال ’تے سبھ نے ڈھول وانگ سر مار دتا۔ اپروں مینہہ پینا شروع ہو گیا سی۔ سوچیا کہ اکلیاں لبھن نالوں پہلاں پنڈ جا کے دیکھاں۔ جے پہنچ گئے ہوئے تاں ٹھیک، نہیں پھیر گھردیاں نوں نال لیا کے تھانے کچہری پتہ کراںگے۔
میں مینہہ پیندے ’چ مانسا توں بسّ چڑھ چیمے آ گیا۔ سڑکاں ’تے مینہہ دا گوڈے گوڈے پانی کھڑھا سی۔ ٹھنڈھی، تیز ہوا گرمیاں دے موسم وچّ وی کانبا چاڑھ رہی سی۔ پنڈ نوں جان والی ااخری بسّ لنگھ چکی سی۔ میں پنڈ نوں جان والا کوئی ہور سادھن اڈیکن لگیا۔ کنی ہی دیر میں اتھے کھڑھا اڈیکدا رہا، پر پنڈ نوں جان والا کوئی سادھن نہ ملیا۔ میرے اڈیکدیاں اڈیکدیاں چمتکار ہو گیا۔ مانسا ولوں آئی بسّ وچوں میرا دوست اتے اس دی پتنی اتر آئے۔
اوہناں نوں پچھن ’تے مینوں اس دا کارنامہ پتہ لگیا۔ میرا دوست ہور پربھاو پاؤن لئی پتنی نوں کہندا، ‘آپاں بسّ چڑھ جاندے ہاں۔ میں طاقی وچّ کھڑ جاواںگا۔ جدوں بسّ اڈے دے گیٹ کولوں لنگھیگی تاں پرگٹ نوں وی بول مار کے اسے بسّ وچّ چڑھا لوانگے۔’ پر اس دی باز اکھ نوں میں نظر نہیں آیا۔ اوہ رولا پاؤن لگیا، ‘‘بسّ روکے!’’ بسّ والے نے پل دو پل بسّ روکی تے پھر تور لئی۔ بسّ پنج کلومیٹر دور مانسا قینچیاں پہنچ گئی۔ اوہ دوویں مانسا قینچیاں اتر گئے۔ دوست نے اپنی پتنی نوں اتھے ہی کھڑھا دتا تے آپ مینوں لبھن واپس مانسا آ گیا۔ ادوں تک میں مانسا توں بسّ چڑھ چکیا ساں۔ اوہ مانسا اڈے وچّ مینوں لبھدا رہا۔ اس دی پتنی مانسا قینچیاں ’تے مینہہ وچّ بھجدی کمبی جا رہی سی۔ ہو سکدا ہے ساڈی عقل دے سوہلے وی گا رہی ہووے۔
اوہ ہن اتھے بسّ اترے تاں میرے ساہ وچّ ساہ آیا۔ میں ویکھیا اس دی پتنی نوں اجے وی پالا چڑھا ہویا سی۔ چیمیاں توں اسیں کسے ڈرائیور دوست نال پنڈ پہنچے۔ راہ وچّ اسیں صلاحَ بنا لئی کہ پنڈ جا کے کسے نوں کجھ نہیں دسنا۔
اج ‘توشالی دی ہنسو’ ناول ہتھ لگدیاں اوہ دن پھر ساہمنے آ گیا ہے۔ اس یاد والا اوہ متر جوانی رتے ہی سانوں چھڈّ کے تر گیا۔ ہن پتہ نہیں کہڑے عنبریں تارہ جاں کس باغیں پھلّ بنیا ہے۔ میں اداسی ’چ ڈبیا اس ناول نوں مڑ الماری وچّ رکھ دندا ہاں۔
