ਮੇਰਾ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਪੂਰਾ ਮੇਰੇ ਆਪਣੇ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਤੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਟਾਈਪਰਾਇਟਰਾਂ ਅਤੇ ਬਹੀਆਂ ਸਹਿਤ ਦੋ ਕਲਰਕ ਕੁੜੀਆਂ, ਮੇਰਾ ਆਪਣਾ ਕਮਰਾ, ਡੈਸਕ, ਤਿਜੋਰੀ, ਮੇਜ, ਆਰਾਮਕੁਰਸੀ ਅਤੇ ਟੈਲੀਫੋਨ: ਇਹ ਹੈ ਮੇਰੇ ਕੰਮ ਦਾ ਸਾਜ-ਸਾਮਾਨ।

ਸਾਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਆਫਿਸ ਦੇ ਬਗਲਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਜਿਸਨੂੰ ਮੈਂ ਮੂਰਖਤਾਵਸ਼ ਬੇਕਾਰ ਮੰਨ ਲਿਆ ਸੀ, ਇੱਕ ਜਵਾਨ ਆਕੇ ਟਿਕ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਮਰੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਸੋਈ ਹੈ - ਕਮਰੇ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਮੇਰੇ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਣੇ ਸਨ - ਪਰ ਰਸੋਈ ਮੇਰੇ ਕਿਸ ਕੰਮ ਦੀ ਸੀ? ਬਸ ਇਹੀ ਉਹ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਚੀਜ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਖੁਸ ਜਾਣ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ ਉਹ ਜਵਾਨ ਉੱਥੇ ਬੈਠਦਾ ਹੈ। ਹੈਰਸ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਉਹ ਕਰਦਾ ਕੀ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਕੁੱਝ ਪਤਾ ਨਹੀਂ। ਦਰਵਾਜੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਤਖਤੀ ਟੰਗੀ ਹੋਈ ਹੈ: ‘ਹੈਰਸ ਬਿਊਰੋ।’ ਪਤਾ ਚਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਮੇਰੇ ਵਰਗਾ ਹੀ ਹੈ।

ਕਦੇ-ਕਦੇ ਮੈਂ ਹੈਰਸ ਨੂੰ ਪੌਆਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ। ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗ਼ੈਰ-ਮਾਮੂਲੀ ਜਲਦੀ ਵਿੱਚ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਗੋਲੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਜਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚੂਹੇ ਦੀ ਪੂਂਛ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਫਿਸਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪੜ੍ਹ ਚੁੱਕਿਆ ਹਾਂ।

ਮੇਰਾ ਟੇਲੀਫੋਨ ਉਸ ਦੀਵਾਰ ਉੱਤੇ ਲਟਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰੇ ਗੁਆਂਢੀ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਮੈਂ ਇਸ ਪਰਿਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਵਿਅੰਗ-ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਹੀ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਦੂਜੀ ਦੀਵਾਰ ਤੇ ਵੀ ਟੰਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਵੀ ਨਾਲ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਜਾਂਦੀਆਂ। ਟੇਲੀਫੋਨ ਉੱਤੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਮਾਂ ਆਪਣੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਨਾ ਲੈਣ ਦੀ ਮੈਂ ਆਦਤ- ਜਿਹੀ ਬਣਾ ਲਈ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਵਿੱਚ ਨਾਮਾਂ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾ ਲੈਣਾ ਔਖਾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਰਿਸੀਵਰ ਨੂੰ ਕੰਨ ਨਾਲ ਲਗਾਕੇ ਸੰਦੇਹ ਅਤੇ ਡਰ ਦੇ ਮਾਰੇ ਨੱਚਣ-ਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਰਹੱਸ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਤੋਂ ਆਪ ਨੂੰ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦਾ।

ਇਸ ਸਭ ਕਾਰਣਾਂ ਕਰਕੇ ਸੁਭਾਵਕ ਹੈ, ਮੇਰੇ ਕੰਮ-ਕਾਜ ਸੰਬੰਧੀ ਫੈਸਲੇ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਮੇਰੀ ਅਵਾਜ ਕੰਬਣ ਲੱਗੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਟੇਲੀਫੋਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹਾਂ, ਤੱਦ ਹੈਰਸ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ? ਕਹਾਂਗਾ ਕਿ ਹੈਰਸ ਨੂੰ ਟੇਲੀਫੋਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ, ਉਹ ਮੇਰਾ ਟੇਲੀਫੋਨ ਹੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸੋਫੇ ਨੂੰ ਦੀਵਾਰ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਖਿੱਚ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਣਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁੱਦਕੇ ਟੇਲੀਫੋਨ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ, ਆਪਣੇ ਆਸਾਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗੁਜਾਰਿਸ਼ਾਂ ਸੁਣਦਾ ਹਾਂ, ਔਖਾ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਫੈਂਸਲਿਆਂ ਤੱਕ ਪੁੱਜਦਾ ਹਾਂ, ਲੰਬੀਆਂ-ਚੌੜੀਆਂ ਤਫਸੀਲਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹਾਂ - ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਦੀਵਾਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵਲੋਂ ਹੈਰਸ ਨੂੰ ਅਮੁੱਲ ਸੂਚਨਾਵਾਂ ਦਿੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ।

ਉਹ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਅਖੀਰ ਦਾ ਉਡੀਕ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਉਸੀ ਪਲ ਉਠ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮਾਮਲਾ ਉਸਦੀ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੱਦ ਉਹ ਆਪਣੀ ਆਮ ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਭੱਜਦਾ ਹੋਇਆ ਗੁਜਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਰਿਸੀਵਰ ਰੱਖਾਂ, ਉਹ ਅਦ੍ਰਿਸ਼ਟ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਪੁੱਜ ਕੇ ਮੇਰੇ ਖਿਲਾਫ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

(ਅਨੁਵਾਦਕ : ਚਰਨ ਗਿੱਲ)