مون دی اکھ موہن بھنڈاری
اودن شنچروار سی، شاید! ہاں، شنچروار ہووےگا۔ چھٹی سی نہ۔ نہیں سچ؛ دتی گئی سی۔ نہیں تاں ایہہ گھٹنا کیوں واپردی۔ مینوں تاں چتّ چیتا وی نہیں سی کہ ایوں ہو جاویگا۔ میں ڈریا نہیں، بوندل ضرور گیا ساں۔ تے بوندلے ہوئے بندے نوں تتھ-وار دا چیتا کتھے رہندے۔ حالات ای اجیہے سن۔ دماغ 'چ تناؤ سی میرے۔ تناؤ تے دھندلاپن۔ میں کجھ ہور ای سوچ رہا ساں۔ کی سوچ رہا ساں؟ کی دساں۔
چپاسے دہشت سی۔ من بھٹکیا ہویا۔ اس سمیں جو ملدا ایہی کہندا "ایہہ کی ہو گیا۔" ککن ہو گیا، ایہہ کوئی نہیں سی کہندا۔ بندہ ماریا جاوے تاں صبر کر لئیدا اے۔ سرت ماری جاوے تاں کوئی کی کرے؟ اودوں ایہی ہویا۔ ماری گئی سرت۔ ماری گئی سرت! تے تتھ – وار سبھ بھلّ گئے مینوں۔
ہن مڑ رہی ہے، سرت۔ ہولی-ہولی۔ گھٹناواں یاد آ رہیاں نے۔ اک اک کرکے۔ من پوری طرحاں ٹھیک نہیں آکھیا جا سکدا۔ اشانت ہے اجے۔ اک منٹ………اک منٹ رکو! اصلی گلّ 'تے آ رہاں………۔ اصلی گلّ۔
نومبر دا مہینہ سی۔ چڑھیا ہی سی اجے۔ پہلا ہفتہ۔ ہفتے دا پہلا دن۔ دو جاں تنّ طریق۔ دن شنچروار ہی سی۔ شنچر دی رات۔ جدوں ایہہ مندبھاگی گھٹنا واپری۔
شہر 'چ دنگے بھڑک اٹھے سن۔ اک عورت دا قتل کی ہویا! قتل، قتل، قتل……قتل ہون لگّ پئے۔ بسّ ہو گیا، قتل عام آرنبھ! اندرونی سرکھیا دی زمینواری بھاویں پولیس دی سی پر سانوں الرٹ رہن دا آدیش ہو گیا۔ تے ہو گئے اسیں الرٹ! کی پتہ کدوں کی حکم ہو جاوے۔ دو دن بیت گئے۔ کوئی آدیش نہیں۔ آدیش نہیں تاں کوئی ایکشن نہیں۔ ایکشن نہیں تاں دنگے جاری۔ اسیں ضبط دے بنھے ہوئے ساں۔ عجیب آواجاری دے دن سن۔ سالا! دن رات جگراتا۔
تیجے دن آتھنے کال آئی۔ آدیش سی، "جوان لوگ بیرک میں رہے گا۔ افسر صاحبان، اب آرام کریں۔ ٹل پھردر آرڈرز۔" ایہہ 'ٹل پھردر آرڈرز' ساڈے دماغاں 'چ ہتھوڑے وانگ وجع رہے سن۔ 'ٹل فردر آرڈرز……۔'
منیں 'سچیت رہِ' آرام کرن واسطے کوٹھی چلا گیا۔ ڈیفینس کالونی 'چ۔ ایہہ علاقہ خطرے توں باہر سی۔ ساڈے فوجیاں لئی 'خطرے توں باہر' دے انجھ کوئی ارتھ نہیں ہندے۔ 'ٹل پھردر آرڈرز' 'چ آرام دے کیا معنے؟ خیر! اسیں اجیہے آدیشاں دے عادی ہو چکے ہاں۔ سو کاہدا تکرار تے کی گلہ! سالے! ایہہ شبد نے نہ 'کیوں' 'کویں' 'کنتو' 'پرنتو'۔ ایہہ ساڈیاں ڈکشنریاں 'چ ہے ای نہیں۔
تیمیں میری تے بچے باہر گئے ہوئے سن۔ سبھ دے سبھ۔ گھر 'چ میں اکلا۔ پورے اک مہینے توں۔ کھاندا پیندا۔ سوں جاندا۔ ہور کی کردا؟ پریڈ! بتھیری ہوگی۔ ٹیک تاں پہلاں………ایہہ پہلاں، پچھوں دیاں گلاں چھڈو۔ بسّ پے گیا وگھن۔ پچھلے دنیں۔ چنگی مری! کتے وی ٹیک نہیں۔ دن رات الرٹ۔ تے اتوں سالا! ایہہ 'ٹل فردر آرڈرز۔'
میں میجر وی کے ملہوترا نوں ٹیلیفون کیتا، "ہیلو میجر چڈھا، دس سائیڈ……ہیلو! …ہاں…ہاں، مائی سیلپھ……اوہ نو! کم آن، یار! رات کٹنی اے……دو گھڑیاں بیٹھانگے……آہو، میجر دبے نوں وی لیندا آویں……بسّ، تسیں آ جو……میں اکلا بور ہو رہاں، یار! ییسّ……ٹل فردر آرڈرز'!"
ہسدیاں میں ٹیلیفون دا چونگا رکھ دتا۔
تھوڑھی دیر بعد اوہ دوویں آ گئے۔ میجر وی کے ملہوترا اتے پی آر دبے۔ دوویں متر نے ایہہ۔ دوویں چھڑے چھانٹ۔ ساڈی تناں دی ڈھانی 'تکڑی' دے ناں نال مشہور ہے۔ دو ہور متر میں اپنے گوانڈھوں بلا لئے۔
شاماں تاں پہلاں وی اکثر اسیں تنے پہلاں اکٹھے گزاردے ساں۔ پر ایہہ شام کجھ وکھری سی۔ گھٹی وٹی، سالی۔ پنج جنے اسیں، دو دو پیگّ لے، کوٹھے دی چھت 'تے چلے گئے۔ اجے اسیں کھڑے ہی ساں کہ مینوں دھکہ جیہا لگیا۔ ڈگن لگا ہی ساں کہ بنی نوں ہتھ پے گئے۔ ملہوترا نے پچھیا، "کی ہویا؟" میرے مونہوں نکلیا، "بھچال! بھچال آ گیا۔" میننوں کوٹھی دی چھت اجے وی ہلدی لگی۔ میجر دبے رون وانگ ہسیا؛ بولیا، "او نو! دس کانٹ ہیپن! ! تمھارا وہم ہے…شیئر الییوزن! بی سٹیڈی مین، ڈونٹ لوز ہارٹ! !"
دوجے اکھڑے اکھڑے سانوں دیکھدے رہے۔
شہر 'چوں اگّ دے لامبو اٹھ رہے سن۔
اسیں اوتھے بہتا چر کھڑے نہ رہِ سکے۔ پوڑیاں اترے۔ تے اندر آ کے بیٹھ گئے۔ ہولی، کاہلی پین لگے۔ ساڈے پنجاں 'چوں کوئی اک ادھ گلّ چھیڑدا تاں دوجے 'ہوں' 'ہاں' کہہ پھیر چپّ ہو جاندے۔ کوئی ڈھب سر دی گلّ نہیں سی تر رہی۔ بسّ چپّ دا پہرہ سی۔ مینوں لگیا جویں اسیں وسکی نہیں 'چپّ' پی رہے ہاں۔ ایوں پہلی ویراں ہو رہا سی۔ دارو وی نہیں سی چڑھ رہی، سالی۔ اس سمیں، سمیں نے وی کی رولا پاؤنا سی؟ بسّ، سوئیاں سرکدیاں رہیاں………دس………ساڈھے دس………گیاراں۔ ………۔ الارم لا دینا چاہیدے۔ میں سوچ رہا ساں۔
اچانک دروازے دی گھنٹی وجی۔ بہت ہی ہولی جہی۔ پھیر اک پل سناٹا۔ گھنٹی پھیر وجی۔
میں گھبرا کے دروازے ولّ ودھیا۔ پچھیا، "کون؟" باہروں کوئی نہ بولیا۔ میں پھیر کیہا، "کون ایں، بئی؟"
"میں جی، مکھن……مکھن سیہوں………بوہا تاں کھولہو، سھائب جی!" آواز دبویں سی۔ پر میں پچھان لئی۔ ساڈا پہلا نوکر سی۔ مکھنی۔
"ایس ویلے!" کہہ میں دروازہ کھولھ دتا۔ اوہ باہر کھڑھا سی۔ نال اک عورت۔ ادھ کھڑ جہی۔ میں اشارے نال اوہناں نوں اندر بلا لیا۔ پہلاں مکھنی وڑیا اندر۔ مگر مگر عورت۔ دوویں کمب رہے سن۔ خیال آیا، باہر تاں ہنیری جھلی ہوئی سی۔ قہر دا ٹھکا۔ ترت بوہا بھیڑ دتا میں۔ بوہا وجیا تاں عورت تربک کے کندھ نال جا لگی۔ اک نظر جھاکی اوہ میرے ولّ۔ پھیر نیویں پائی کھڑی رہی۔ میری نگاہ رتا کو ٹکی تاں میں دیکھیا: بھر مٹیار سی۔ دیکھنیں پاکھنیں روپ وتی۔ چہرہ گول۔ تھوڑھا لمبوترا۔ ٹھوڈی 'تے تل۔ رنگ پیلا بھوک۔ فکّ ہویا۔ اڈیا اڈیا۔ انجھ اوہدے سمچے آپے 'چوں سویمان دی جھلک پے رہی سی جو درمیانے، ساؤُ تے بھلے گھر دیاں سوانیاں 'چ ہندی ہے۔
مکھن سنگھ مینوں اک پاسے لجا کے، ہولی جہی بولیا، "سھائب جی، ایہدا گھر اعلیٰ مارتا……نالے ایہدا منڈا۔ بلوئیاں دی دھاڑ پیگی، ٹٹّ کے سھائب……۔ ایہہ کمیں نہ کمیں بچ کے آگی، میرے کول۔ اوتھے خترے جی……اجے…پر میرا بچاؤ ہو گیا- بسّ، بچ گیا!" اوہنے اپنے الجھے پٹیاں 'چ ہتھ پھیریا۔ اک بند مردیہانی پسر گئی……ٹٹی۔
"میں ایہنوں ایتھے تاں لے آیاں، بئی بچ جو گی………تھوڈے ہندیاں کسے دی ہمت ای نی پینیں……۔" کہندیاں اوہدا گچّ بھر گیا۔ تے پھیر اکھاں 'چوں ہنجھو آپ مہارے وہِ ترے۔
"اچھا کیا، اچھا کیا" کہن نوں تاں میں کہہ دتا۔ پر اندروں ششوپنج 'چ پے گیا۔ مینوں اپنے آپ 'تے گورو وی ہویا کہ مکھن سنگھ نے میرے 'تے وشواس کیتا۔ اوہدے اس وشواس نوں میں کویں توڑ دندا؟ جدوں کوئی ایوں شرن 'چ آ جائے تاں خطرہ ملّ لے کے وی اپنا فرض نبھاؤنا چاہیدے۔
میرے اندرلا فوجی جاگ پیا۔
"مینوں واپس جانا چاہیدے۔" کہہ، کنڈی کھولھ، اوہ پتہ نہیں کدوں باہر ہویا تے چلیا وی گیا۔ اس حالت وچّ مینوں مکھن سنگھ نوں گھروں نہیں سی تورنا چاہیدا۔ پر کی کردا؟ میں تاں آپ سوچاں وچّ گھریا پیا ساں۔
میں ہمت کرکے اس زنانی نوں بلاؤن دی کوشش کیتی۔ اوہ بولی نہ۔ نیویں پائی کھڑی رہی۔ چپّ چاپ۔ چپّ تاں پہلاں ہی میرے 'تے بھارو سی۔ مینوں اپنا آپ کڑکی 'چ پھسیا جاپیا۔ سجھّ ہی نہیں رہا سی کجھ۔ کراں تاں کی کراں؟
میں اپنے ساتھیاں کول گیا۔ گنے منے شبداں 'چ ساری وتھیا سنائی تے کھونجے 'چ کھڑی اس عورت ولّ اشارہ کیتا۔ اوہ تاں پہلاں ہی اسنوں دیکھ رہے سن۔ اکھاں پاڑ کے۔ اوہناں 'چوں دو جنے میری گلّ سن کے مسکرائے۔ اوہناں دی مسکان مینوں اوپری-اوپری لگی۔ انوبھڑ۔
پھیر اوہ چارے جنے چپّ چاپ اٹھے۔ دروازے ولّ ودھے۔ کنڈی کھولھی۔ تے باہر ہو گئے۔ ایہہ سبھ کجھ مکینکی ڈھنگ نال ہویا۔ جویں اوہ ترے نہ ہون۔ ایہہ احساس ہویا مینوں۔ اچانک۔ تدے میں کاہلی کاہلی اوہناں دے پچھے گیا۔ دوویں چھڑے دوستاں نوں میں بینتی دے لہجے 'چ کیہا، "تسیں ایتھے رہو تاں۔ تہانوں کاہدی کاہدی اے؟ ایتھے میں اکلا……؟" بول میرے بلھاں 'چ لرز گئے۔
اوہ دوویں ٹھہاکا مار کے ہسے۔ دبے بولیا، "اوہ نو……میجر چڈھاء۔ سو ………گڈّ لکّ………مائی چیپ!"
اوہدے بول مینوں وہُ ورگے لگے۔ اوہ چلے گئے۔"کی ناں اے تہاڈا؟" عورت توں میں پچھیا۔
اوہ کمبی۔ بولی کجھ نہ۔
"ناں دسن 'چ کی حرج اے؟ میں تہاڈا دوکھی تاں نہیں!"
اوہ ہلی۔ اوہدے بلھ کمبے۔ بولیا پھیر وی نہ گیا اہتوں۔
"گھبراؤ نہ تسیں………دسو! دسو! !" میں ہور وی نرمی نال آکھیا۔
"نصیب ……نصیب کر۔" ڈردی، جھجکدی نے اپنا ناں دسّ دتا۔
"کجھ کھا لؤ، تسیں۔ بھکھے ہوووگے۔" میں اوہنوں سہج حالت وچّ لیاؤنا چاہندا ساں۔ اوہنے نانہہ وچّ سر ہلایا۔ میرے اگلے سوالاں دا اوہنے کوئی اتر نہ دتا۔ ایس ویلے ایہدی مانسک حالت ٹھیک نہیں۔ سدمیں دی جھنجوڑی ہوئی اے۔ سویرے ساری گلّ پچھ لوانگا۔ ایہہ سوچ کے، اوہنوں میں اپنے بیڈروم 'چ بھیج دتا۔ کجھ چر پچھوں دیکھیا۔ اوہ دبکی پئی سی۔ اکٹھی ہوئی ہوئی۔ گٹھڑی وانگ۔ گوڈے ڈھڈّ 'چ دے کے۔ میں الماری 'چوں کڈھ کے دو کمبل اوہدے اتے پا دتے، آپ باہر آ گیا۔
باہر آ اچانک مینوں خیال آیا۔ میرا روالور اندر رہِ گیا سی۔ اس حالت وچّ عورت کجھ وی کر سکدی اے۔ ایہہ سوچ کے میں اکدم اٹھیا۔ اندر گیا۔ الماری کھولھی۔ روالور چکّ اتانہ نوں کیتا۔ مڑیا۔ تربک گیا۔
میرے ہتھ 'چ روالور دیکھ کے اوہ کمب اٹھی۔ میرے ولّ ڈریاں، ڈریاں، موٹیاں موٹیاں، فیلیاں اکھاں نال جھاکی۔ تے ہتھ جوڑ منہ 'چ بڑبڑائی۔ جویں کہہ رہی ہووے، 'نہ مارو'۔
بسّ اینے 'چ قہر ڈھیہہ پیا میرے 'تے۔ اوہدی میرے ولّ جھاکدی کھبی، موٹی، پھیلی اکھ 'چ ہنجھو ابھریا تے ملکڑے ہیٹھاں ولّ وہِ تریا۔ کیہی اکھ سی! بے بس۔ لاچار۔ مون دی اکھ ورگی۔ میں دروازہ بھیڑ کے باہر آ گیا۔
مون دی اکھ! ہن سدھی میرے ولّ جھاک رہی سی۔ میں باہر بیٹھا کنا ہی چر سوچدا رہا۔ اکھ میرے ولّ جھاکدی رہی۔ میز توں۔ چھت 'چوں۔ کندھاں 'چوں۔ ہر اس شے 'چوں، جس ولّ میں دیکھدا ساں۔
بچپن 'چ واپریا اک حادثہ یاد آ گیا مینوں۔ دس بارھاں ورھیاں دا سی میں، اودوں۔ اک دن کجھ بندے شکار کھیلھن گئے۔ پنڈوں باہر۔ روہیاں 'چ۔ میں وی نال ہو تریا۔ سارا دن کوئی شکار نہ ملیا۔ نہ سیہا، نہ تتر، نہ بٹیرا۔ بتھیرا ششکیریا کتیاں نوں۔ کوئی شکار نہ نکلیا ساہمنے۔ آتھن اتر رہی سی۔ اسیں تھکے ہارے ٹبیاں اتوں دی پنڈ نوں مڑ رہے ساں۔ اچانک، اک ٹبے اوہلیوں، چنگیاں بھردی اک مون ساہمنے آ گئی۔ شکاریاں دیاں واچھاں کھڑ گئیاں۔ رفل والے نے، گوڈیاں بھار ہو کے، ششت بنہی۔ مون چھال مار کے پرھاں ہو گئی۔ اوہنے پھیر ششت لائی۔ مون پھیر چنگی بھر کے اک پاسے ہو گئی۔ جیون-موت دی ایہہ کھیلھ کجھ پل جاری رہی۔ اخیر اوہ ساڈے ساہمنے آ کھڑی ہوئی۔ انجان۔ انبھول۔ تے ٹھاہ کرکے گولی چلی۔ ساڈے دیکھدیاں دیکھدیاں اوہ ٹبے اتے ڈگی۔ تڑپھن لگی۔ شکاری چانگھراں ماردے اس ولّ ودھے۔ میں وی اوہدے کول جا کھڑھا ہویا۔ تھوڑھا ہٹ کے۔ اوہ اجے وی تڑف رہی سی۔ میرے ولّ دیکھ رہی سی۔ موٹیاں موٹیاں اکھاں اوہدیاں ہور وی پھیل گئیاں سن۔ پھیر میرے ولّ دیکھدی اوہدی کھبی، موٹی، پھیلی ہوئی اکھ 'چوں ہنجھو نکلیا تے اوہدی گلھ 'تے وہِ تریا۔
اکھ ہن وی مینوں دیکھ رہی سی۔ میرے کمرے دی ہر شے 'چوں۔ باہر بیٹھا میں بڑا کجھ سوچدا رہا۔ میری حالت رفل والے اس شکاری ورگی سی۔ میں جو وی چاہندا، کر سکدا ساں۔ جو وی۔ میری کوٹھی دے بیڈروم 'چ اک عورت پئی سی۔ ابلا، بے بس تے لاچار۔ اس مون ورگی۔
کنے ہی خیال آئے اس رات۔ پاپ ورگے۔ پنّ ورگے۔ سوچدا سوچدا پتہ نہیں کدوں میں سوں گیا۔
سویرے دن چڑھے اٹھیا، میں۔ بیڈروم دا دروازہ بند سی۔ نہاتا دھوتا۔ کمرے دیاں چیزاں وستاں ایدھر اودھر سمبھالدا رہا۔ بوہا اجے وی بند سی۔ 'پتہ نہیں کنیاں راتاں جاگدی رہی ہوویگی۔ ہن اندر گھوک ستی پئی ہے۔ اٹھیگی تاں اکٹھے چاہ پیوانگے۔ گلاں کراںگے۔ دکھ سکھ سانجھے کراںگے۔ گلّ شروع کویں کراں گا۔' سوچدا رہا۔
آخر چاہ بنا لئی۔
ہولی جہی دستک دتی میں۔ پھیر زور دی کھڑکایا بوہا۔ نہ اوہ بولی، نہ بوہا ہی کھلھیا۔ میں ہولی جہی دھکہ دے کے بوہا کھولھیا۔ اندر جھاکیا۔ اوہ لمبی پئی سی۔ سدھی ستور۔ اکھاں ٹڈیاں ہوئیاں۔ میں بوندل گیا۔
باہر آ کملیاں وانگ کمرے 'چ چکر کٹن لگّ پیا۔ پھیر ہمت کرکے میجر ملہوترا نوں ٹیلیفون کیتا۔ اوہ تے دبے دوویں آ گئے۔ گوانڈھی وی بلا لئے۔ اندر گئے۔ ملہوترا نے اگے ودھ کے اوہدیاں کھلیاں، پھیلیاں اکھاں بند کر دتیاں۔
موت دی خبر اسے ویلے ہیڈکوارٹر نوں دے دتی گئی۔
ہن اوہ سمجھدے نے ایہہ گناہ میں کیتا اے۔ میننوں پرواہ نہیں کہ اوہ مینوں سزا دینگے کہ بری کر دینگے۔ پر اک گلّ توں میں جیوندے جی کدے مکت نہیں ہونا۔ اپنے دھر اندرلے گناہ دے احساس توں۔ اوہ ایہہ کہ اس رات میں اس کول کیوں نہ پیا۔ جے ایوں کردا تاں شاید اوہ بچ جاندی۔
