نمبر بیاسی ایس ساقی
نسی جاندی ٹیکسی اک گھر موہرے آ کے رک گئی۔ ماسٹر سنتوکھ سنگھ نوں شام دے پنج وجے ہی سائیڈ دے شیشے راہیں ٹیکسی توں باہر گھسمسا جیہا دسیا۔ اوہ اپنے پتّ اجیت نال ٹیکسی ’چوں باہر نکل آیا۔ اوہ پہلی وار اپنے پتّ نال آسٹریلیا آیا سی۔ ماسٹر سنتوکھ سنگھ دی نظر اس گھر ولّ چلی گئی جس ساہمنے ٹیکسی کھڑی سی۔ ایہہ اس دے پتر دا گھر سی۔ پنڈوں ترن توں پہلاں سنتوکھ سنگھ نے سوچیا سی کہ اس دے پتّ کول چھوٹا جیہا اپارٹمینٹ ہی ہووےگا۔ کیوں جو اوہ اکثر اخباراں وچّ پڑھدا سی کہ اس دے ملک دے لوک ودیش جا کے مساں کوئی چھوٹا جیہا اپارٹمینٹ ہی خرید پاؤندے ہن۔
ڈکی وچوں دو سوٹکیس کڈھ اجیت اپنے باپو جی نوں نال لے گھر ولّ تر پیا۔ ڈور بیلّ وجاؤن ’تے دروازہ کھلھ گیا۔ اک عورت تے اس نال کھڑے اٹھ-نوں ورھیاں دے منڈے نے ماسٹر سنتوکھ سنگھ دے پیریں ہتھ لایا۔ ایہہ سنتوکھ سنگھ دی نونہہ تے اس دا پوتا مکی سن۔ اجیہا ہون ’تے سنتوکھ سنگھ دا اندر خوشی نال بھر گیا کیونکہ اس نوں نہیں جاپدا سی کہ ودیش ’چ رہن والی اس دی نونہہ اتے اتھے ہی جنمے اس دے پوتے دے اجیہے چنگے سنسکار ہونگے۔
گھر سچمچّ ہی بہت وڈا سی۔ نونہہ گائتری نے سہرے دا سوٹکیس تے بیگ اس دے بیڈروم وچّ رکھ دتا۔ ہتھ-منہ دھو ماسٹر سنتوکھ سنگھ ڈرائنگ روم وچّ آ سوفے ’تے بہہ گیا۔ گائتری چاہ بنا کے لے آئی۔ چاہ پیندے ہوئے سارے گلاں کردے رہے۔
لمبے سفر دا تھکیا ہون ’تے راتیں روٹی کھا کے سنتوکھ سنگھ اپنے بیڈروم وچّ سون چلا گیا۔ بیڈّ ’تے لمے پئے سنتوکھ سنگھ دی سوچ پھیر اوہدے پنڈ پہنچ جاندی ہے۔ کاشتکار پریوار سی اوہناں دا۔ باپو منگل بلھداں نال کھیتی کریا کردا سی۔ دو پتّ سن اوہدے۔ سنتوکھ سنگھ، گردتے نالوں دو ورھے چھوٹا سی۔ وڈا گردتا تاں مساں پنجویں پاس ہی کر سکیا، پر سنتوکھ سنگھ پنجویں پاس کرکے نال دے پنڈ مڈل سکول وچّ جان لگا۔ پھر شہروں ہائی سکول پاس کرکے کالج داخلہ لے لیا۔ انگریزی دی ایمّ اے کر اس نے ٹیچرز ٹریننگ کیتی تے پھر شہر دے اسے سرکاری سکول ’چ ادھیاپک لگّ گیا جتھوں اس نے ہائی سکول پاس کیتا سی۔ پہلاں وڈے دا ویاہ ہویا تے پھر سنتوکھ سنگھ نے اپنے نال کم کردی منجیت ناں دی ادھیاپکا نال ویاہ کروا لیا۔ سنتوکھ سنگھ اک پتّ دا پتا بن گیا جدونکھ وڈے گردتے گھر دو کڑیاں تے اک پتّ جنمیا۔
سنتوکھ سنگھ دا پتّ اجیت چنگے نمبراں نال ہائی سکول پاس کرکے انجینیئرنگ دی پڑھائی لئی آسٹریلیا چلا گیا۔ اس نے انجنیئرنگ پاس کیتی۔ اوہ مڑ اپنے پنڈ نہ گیا تے اتھے ہی پکا ہو گیا۔ پھر اپنے نال کم کردی گائتری ناں دی کڑی نال ویاہ کروا لیا۔
ویاہ کروا کے پندراں دناں لئی اپنے پنڈ آیا۔ ماسٹر سنتوکھ سنگھ تے منجیت نوں تھوڑھے دناں وچّ ہی پتہ لگّ گیا سی کہ اوہناں دی نونہہ بہت نیک سبھاء دی سیوا بھاوَ والی کڑی ہے۔
چھٹیاں کٹّ کے دوویں آسٹریلیا مڑ گئے۔ دوواں نے سنتوکھ سنگھ تے منجیت نوں انڈیا چھڈّ کے نال چلن لئی کیہا، پر اوہ نہ تاں پنڈ اتے نہ ہی آپنیاں نوں چھڈّ سکے! آسٹریلیا ’چ رہندے ہوئے اجیت تے گائتری اک پتّ دے ماپے بن گئے۔ اوہ مڑ انڈیا تاں نہیں جا سکے، پر انی دور رہندے ہوئے اوہ دوویں چٹھیاں تے فون راہیں سنتوکھ سنگھ تے منجیت نال جڑے رہے۔
ماسٹر سنتوکھ سنگھ تے منجیت نوں پینشن مل گئی سی۔ سنتوکھ سنگھ کدے کھیت گیڑا مار آؤندا۔ پھر اک دن منجیت وی چلی گئی۔ ماسٹر سنتوکھ سنگھ اکلا رہِ گیا۔ کجھ دناں دی چھٹی لے کے اجیت پنڈ آیا۔ اوہ اپنے باپو جی نوں بہت پیار کردا سی۔ ماں دے چلے جان بعد اس نوں پتہ سی کہ اکلیاں اس دے باپو جی لئی پنڈ وچّ رہنا کنا اوکھا سی۔ اس نے اوہناں نوں اپنے کول لیاؤن دا سارا پربندھ کر لیا سی۔ پتّ نوں ویکھ ماسٹر سنتوکھ سنگھ بہت خوش ہویا، پر جدوں اجیت نے اپنی ماں دی گلّ کیتی تاں اس دیاں اکھاں بھر آئیاں۔ بھاویں سنتوکھ سنگھ نے پتّ نال نہ جان لئی بہت کیہا، پر اس نوں پتّ اگے اخیر ہار مننی ہی پئی۔
آسٹریلیا آ کے اس لئی پہلی رات بہت سکھ بھری سی۔ پتنی منجیت دے دیہانت مگروں اوہ خود نوں بہت اکلا محسوس کرن لگّ پیا سی۔ اتھے پتّ، نونہہ تے پوتے نوں ویکھ اس نوں ایہہ احساس ضرور ہو گیا سی کہ ہن اوہ اکلا نہیں ہے۔
شنچروار ایتوار دو چھٹیاں صدقہ دو دن گھمدیاں تے آسٹریلیا دیاں پرسدھ تھاواں ویکھن وچّ لنگھ گئے۔ ماسٹر سنتوکھ سنگھ نوں اس طرحاں ہونا بہت چنگا لگا سی۔
پھر سوموار دا دن آیا۔ سنتوکھ سنگھ نے سویرے ویکھیا کہ پوتا تے نونہہ تیار کھڑے سن۔ ناشتہ بنا، سبزی تے پھلکے لاہ کے رسوئی وچّ رکھیا سبھ کجھ سمجھا نونہہ گائتری پتّ نوں نال لے گھروں باہر نکل گئی۔ پھر پتّ اجیت تیار ہو کے اپنے کمرے وچوں باہر آیا تے اس دے پیر چھوہ باہر کھڑی اپنی کار ولّ تر پیا۔
اوہناں دے جان بعد سنتوکھ سنگھ جاگیا۔ ناشتہ کیتا۔ ٹیوی ’تے انگریزی خبراں ویکھیاں۔ ماسٹر سنتوکھ سنگھ نے دیوار اتے ٹنگی گھڑی ’تے نظر ماری تاں اجے سویر دے گیاراں ہی وجے سن۔
کجھ چر اوہ چپّ کھڑھا رہا۔ پھر پتہ نہیں کی سوچ کے اوہ بوہا کھولھ گھروں باہر آ گیا۔ اس سوچیا کہ باہر تردے-پھردے لوکاں نوں ویکھ اس دا من بحل جاویگا۔ اوہ کسے نال گلاں کر سکیگا، پر باہر تاں اس نوں کوئی وی نہیں دسیا۔ اس نے چارے پاسے نظر ماری۔ باہر تاں سنسان سی۔ سنتوکھ سنگھ کافی چر باہر کھڑوتا رہا تے پھر اندر آ گیا۔
اس دا ایہہ پہلا دن بہت اوکھا لنگھیا۔ کجھ دنا مگروں اس نے اتھے گرودوارہ لبھّ لیا۔ اوہ دوویں ویلے پیدل اتھے چلیا جاندا سی۔ اس نے سویرے-شام سیر کرن لئی وی تھاں لبھّ لئی سی۔ شنچروار تے ایتوار تاں اس دے بچیاں نال لنگھ جاندے۔ بہت رجھیاں وی گائتری سہرے دا پورا خیال رکھن دی کوشش کردی سی۔
مہینے دے آخری شنچروار سارا دن اجیت گھر سی۔ شام دے پنج وجے ہنیرا ہون لگا سی کہ اجیت نے کیہا، ‘‘باپو جی، تسیں تیار ہو جاوو۔’’
‘‘کیوں پتّ کتے جانا ہے؟’’ سنتوکھ سنگھ نے پچھیا۔ ‘‘ہاں باپو جی، اس بلاک ’چ نمبر بیاسی وچّ ڈیوڈ دے گھر جانا ہے۔’’
ڈیوڈ بارے کجھ وی پچھے بناں اوہ تیار ہون لگا۔ نمبر بیاسی اسے بلاک وچّ باہروں ویکھن نوں وڈا سارا دو منزلا گھر سی جس بارے اجیت نوں سبھ پتہ سی۔ اتھے پہنچ سنتوکھ سنگھ نوں نمبر بیاسی موہرے وڈا سارا لائن دکھائی دتا جس وچّ پہلاں توں ہی دس-باراں مرد تے عورتاں دسیاں۔ اجیت نے اس گھر جا اپنے باپو جی دی، جس بندے نال جان-پچھان کروائی، اوہ کوئی ستر توں وی ودھ عمر دا اک لمبا گورا انگریز ڈیوڈ سی۔ اوہ بہت گرمجوشی نال ماسٹر سنتوکھ سنگھ نوں ملیا۔
باہر لائن وچّ سردی ودھ ہون کرکے دو سٹینڈنگ گیس ہیٹر چل رہے سن۔ اک پاسے نوں کرکے باربیکیو ’تے سبزیاں بھنیاں جا رہیاں سن۔ ماس بھنیا جا رہا سی۔ اس نیڑے میز ’تے شراب دیاں تنّ-چارن بوتلاں پئیاں سن۔ گلاس پئے سن۔ کرسیاں ’تے بیٹھ سارے کجھ کھا رہے سن۔ گپاں مار رہے سن۔
ماسٹر سنتوکھ سنگھ تے اجیت وی کرسیاں ’تے بیٹھ گئے۔ اجیت نے اپنے باپو جی نوں دسیا، ‘‘ڈیوڈ اس وڈے سارے گھر وچّ اکلا رہندا ہے۔ ایہہ سرکاری نوکری توں رٹائر ہو چکیا ہے۔ اس دی پتنی پنج سال پہلاں کینسر نال مر گئی سی۔ اس دا اکو-اک پتّ امریکہ ’چ انجینیئر لگیا ہویا ہے۔ اس نوں اس شانت ملک وچّ رہنا پسند نہیں سی۔ کمپنی نے اس نوں اتھے جان لئی آفر دتی تاں اوہ جھٹّ تیار ہو گیا۔ اس نے نہیں سوچیا کہ بعد وچّ اس دے اکلے ڈیڈ دا کی ہووےگا؟ اوہ آسٹریلیا اک واری چکر مار گیا سی، جدوں اوہدی ماں مری سی۔ پھر اوہ مڑ کے کدے نہیں آیا۔ اس ملک وچّ اسے طرحاں ہندا ہے۔ جدوں بچے سکول پاس کر لیندے ہن تاں اپنی گرل پھرینڈ نال اپنے ماپیاں نالوں وکھرے ہو جاندے ہن۔ ڈیوڈ نے اپنی اکلّ دور کرن لئی ٹومی تے سیمو ناں دے کتے پال رکھے ہن۔ اوہ اپنے کتیاں نوں بہت پیار کردا ہے۔ اوہی اس دی اکلّ دور کردے ہن۔ ایہہ سارا دن اوہناں وچّ رجھیا رہندا ہے۔ اوہ تاں راتیں سوندے وی ایہدے نال ہن۔ ڈیوڈ گھر مہینے دے دوجے تے آخری شنچروار بلاک دے کافی لوک آؤندے ہن۔ دارو پیندے ہن۔ بھنیا ماس کھاندے ہن۔ ڈیوڈ بہت سوہنا وائلن وجاؤندا۔ کئی واری اس دے وائلن ’چوں سوگ بھری آواز نکلدی ہے۔ پتہ نہیں اس نوں کون یاد آؤندا ہے؟ اپنا پتّ جاں پھر اپنی پتنی۔ سارے منتر مگدھ ہوئے وائلن سندے رہندے نے۔’’
جدوں ماسٹر سنتوکھ سنگھ پتّ اجیت نال گھر مڑیا تاں رات دے دس وجع رہے سن۔ ایہہ سبھ اس نوں بہت چنگا لگا سی۔ نمبر بیاسی ’چ جا کے اوہ بھلّ ہی گیا سی کہ اس ملک وچّ ٹٹے-ٹٹے تے اڈّ-اڈّ لوک رہندے ہن۔ سگوں اتھے تاں اوہ اک-دوجے نوں انج مل رہے سن جویں ایہہ تاں سارے کدے وکھرے ہوئے ہی نہیں۔ کدے اکلے رہے ہی نہیں۔ ڈیوڈ نوں ویکھ اوہ اپنے بارے سوچن لگدا، ‘‘جدوں ڈیوڈ اکلا بناں کسے آسرے دے رہِ سکدا۔ پھر میں کیوں نہیں؟ میرے نال تاں میری نونہہ ہے۔ میرا پتّ ہے۔ میرے نال تاں میرا پوتا ہے۔’’
اس نوں آسٹریلیا آیاں نوں چار مہینے ہو چلے سن۔ ہن اس دے دن سکھالے لنگھدے سن، پر مہینے وچّ ڈیوڈ گھر جانا اس نوں ہور وی چنگا لگدا سی۔ اوہ آپ اتے اس دا پتّ شراب نہیں پیندے سن۔ اوہ تاں شاکاہاری وی سن، پر تاں وی اوہ اس تھاں دے ماحول نوں پسند کردے سن۔ ڈیوڈ کنا-کنا چر وائلن وجاؤندا رہندا۔ اتھے دو تنّ جنے انگریزی گیت وی گاؤندے۔ اوہناں وچوں کئی ڈیوڈ دے کتیاں نال وی کھیڈدے رہندے سن۔ اتھے ماسٹر سنتوکھ سنگھ لئی سارا کجھ بہت دلپرچاوے والا ہندا سی۔ پھر اک شام اجیت چرکا پہلاں اپنی ڈیوٹی توں گھر آ بولیا، ‘‘باپو جی، چھیتی تیار ہو جاوو۔ اسیں ہنے ڈیوڈ گھر جانا ہے۔’’
اجیت دے مونہوں ایہہ سن کے اوہ پتّ دے منہ ولّ ویکھن لگا کیونکہ اج تاں بدھوار سی۔ پھر ڈیوڈ گھر…؟ اوہ پچھدا-پچھدا ہی رہِ گیا، پر اس نے کجھ نہیں پچھیا۔ اوہ چھیتی نال تیار ہو پتّ نال ڈیوڈ دے گھر ولّ تر پیا۔
نمبر بیاسی باہر سڑک ’تے گڈیاں دی لمی قطار لگی ہوئی سی۔ ‘‘اگے تاں کدے اس طرحاں نہیں ہویا…’’ سنتوکھ سنگھ دے من وچّ سوچ آئی۔ اوہ پتّ نال گھر اندر داخل ہویا تاں اتھے بہت سارے بندے بیٹھے دسے۔ اوہناں وچوں کجھ تاں اس نوں نمبر بیاسی وچّ پہلی واری دکھائی دتے سن۔ اوہ سارے چپّ سن۔ کوئی گلّ نہیں کر رہے سن۔ کجھ بول نہیں رہے سن۔ اندر دا ماحول بہت غم گین لگّ رہا سی۔
اوہ دوویں اوہناں لوکاں وچّ کرسیاں ’تے بہہ گئے۔ اجیت نے اپنے باپو جی نوں ہولے دے کے کیہا، ‘‘باپو جی، امریکہ رہندا ڈیوڈ دا اکلا پتّ کار ایکسیڈینٹ وچّ ماریا گیا۔ بھاویں اس گلّ نوں تاں ہفتہ ہو چلیا، پر بلاک ’چ کل ہی پتہ لگیا۔ اسیں سارے اس دا افسوس کرن لئی نمبر بیاسی وچّ آئے ہاں۔’’
ایہہ سن کے اک واری تاں ماسٹر سنتوکھ سنگھ دا اندر دھکّ کرکے ہو گیا تے پھر اس دی نظر ڈیوڈ دے چہرے ولّ چلی گئی۔ اوہ تھوڑھا چپّ ضرور دسیا۔ اس توں ودھ تاں اتھے ہور کجھ وی نہیں سی۔ سنتوکھ سنگھ نوں چیتے آیا کہ اس دے پنڈ تاں اس طرحاں نہیں سی ہویا جدوں لمبڑدار گورمیل سنگھ دا جوان پتّ موٹرسائیکل ’تے جاندا ٹریکٹر نال ٹکرا کے مر گیا سی۔ ادوں اکلے لمبردار نے ہی نہیں سگوں گھر دے باقی جیاں نے وی چیکاں مار-مار کے جویں آکاش ہی ہلا دتا سی۔
پھر نمبر بیاسی وچّ آئے سارے جنے اک واری کھڑے ہو گئے۔ کجھ چر لئی اوہناں اکھاں بند کر لئیاں۔ پھر اوہ اک-اک کرکے گھروں باہر جان لگے۔ ہر کوئی کجھ پلاں لئی ڈیوڈ ساہمنے کھڑھا ہندا۔ اوہناں وچوں کوئی وی کجھ بولدا نہیں سی۔ باقی بہتے تاں چپ چاپ گھروں باہر نکل جاندے۔
جدوں ماسٹر سنتوکھ سنگھ دی واری آئی تاں اس دے مونہوں ‘ویری سیڈ’ صرف دو شبد ہی نکلے تے پھر اوہ پتّ نال اپنے گھر ولّ تر پیا۔ گھر آ کے اجیت تاں پتّ تے پتنی نوں نال لے کے کسے دوست گھر چلا گیا تے ماسٹر سنتوکھ اکلا گھر رہِ گیا۔ اس دا اندر بہت اداس سی۔ اس نوں ڈیوڈ دا خیال آئی جا رہا سی جس دا اکلا جوان پتّ حادثے وچّ مر گیا سی۔ اجیہا ہون ’تے پتّ اجیت دے بہت کہن اتے وی سنتوکھ سنگھ اوہناں نال پارٹی ’تے نہیں سی گیا۔ شام ہوئی تے پھر رات ہو گئی۔ اجیت اجے واپس نہیں سی مڑیا۔ ماسٹر سنتوکھ سنگھ دا اندر بہت کاہلا پے رہا سی۔ اس دا من کر رہا سی کہ اوہ اکلا ڈیوڈ گھر چلیا جاوے۔ اس نال گلاں کرے۔ اس نوں دلاسہ دیوے۔ اس دا سارا دکھ ونڈ لوے۔
اوہ سچ مچّ گھروں باہر نکل آیا۔ اوہ ڈیوڈ دے گھر ولّ ہو لیا۔ تردیاں ماسٹر سنتوکھ سنگھ نوں دوروں نمبر بیاسی دسیا، پر گھر اندر گھپّ ہنیرا دکھائی دتا۔ کوئی بتی نہیں جگ رہی سی جدونکھ اجیہا تاں بلاک دے کسے گھر وچّ نہیں ہندا۔
‘‘اوہ ضرور پتّ دے دکھ وچّ گھر ’چ ہنیرا کر مریاں وانگ بیڈّ ’تے لما پیا ہووےگا۔’’ ایہہ سوچدا ہویا سنتوکھ سنگھ نمبر بیاسی نیڑے پہنچ گیا، پر اس طرحاں نہیں ہویا۔ بھاویں نمبر بیاسی وچّ اس ویلے گھپّ ہنیرا سی، پر تاں وی اندروں ڈیوڈ دے وائلن وجاؤن دی آواز آ رہی سی۔
تردے ہوئے ماسٹر سنتوکھ سنگھ دے قدم رک گئے۔ اوہ وائلن دی آواز سنن لگیا۔ اس نوں وائلن دیاں تاراں وچوں ڈیوڈ دے رون دی آواز سنائی دے رہی سی۔ اوہ کافی چر اتھے کھڑھا رہا تے پھر چپ چاپ اپنے گھر آ گیا۔
تنّ-چارن مہینے ہور لنگھ گئے۔ مہینے دے دوجے تے آخری شنچروار پھر سارے ڈیوڈ گھر اکٹھے ہون لگے۔ اتھے ڈیوڈ وائلن وجاؤندا۔ اک-دو جنے انگریزی گیت گاؤندے۔ اک-دوجے دے گل ملدے۔ جویں اوہ سارے کدوں دے ڈیوڈ دے پتّ دی موت بارے بھلّ گئے سی۔ سارا کجھ سادھارن ہو گیا سی، پر ماسٹر سنتوکھ سنگھ…؟
اک دن اجیت پھر آفس توں دو گھنٹے پہلاں آ گیا۔ اس دن وی شنچروار دی چھٹی نہیں سی۔ اوہ جویں بہت کاہل وچّ سی۔ اس نے آؤندیاں پھر اپنے باپو جی نوں تیار ہون لئی کیہا کیونکہ ڈیوڈ گھر جانا سی۔
اس واری وی سنتوکھ سنگھ نوں کجھ سمجھ نہیں آئی۔ اس واری وی اس نے پتّ نوں کجھ نہیں پچھیا۔ اوہ نمبر بیاسی نیڑے پہنچے تاں پھر پہلاں وانگ اتھے کاراں دی لمی قطار دسی، ‘ایہہ سارے اج اتھے کیوں؟ ڈیوڈ دا پتّ تاں…؟’ اوہی سوچ اس دے من وچّ آئی۔ گھر اندر پہنچ سنتوکھ سنگھ نوں پھر پہلاں وانگ سارے جنے کرسیاں ’تے بیٹھے دسے۔ سارے پہلاں وانگ چپّ سن۔ اتھے دا ماحول پھر پہلاں وانگ اداس لگّ رہا سی۔
سنتوکھ سنگھ پہلاں وانگ پتّ نال جا کے کرسی ’تے بہہ گیا۔ اس واری اجیت نے اپنے باپو جی نوں دسیا، ‘‘دو دن پہلاں ڈیوڈ دا اک کتا مر گیا۔ اوہ کئی دناں توں بیمار سی۔ ڈیوڈ نے اس دا بہت علاج کروایا، پر اوہ تاں وی بچ نہیں سکیا۔ ایہہ سارے اج اس دے کتے دی موت دا افسوس کرن آئے ہن کیونکہ اس توں بعد ڈیوڈ دا ٹومی اسے وانگ اکلا جو رہِ گیا۔’’
اک واری سارے جنے افسوس کرن لئی کھڑے ہو گئے۔ سبھ نے اکھاں بند کر لئیاں۔ کجھ چر بعد سارے اک-اک کرکے ڈیوڈ نوں کجھ بول گھروں باہر جان لگے۔ ماسٹر سنتوکھ سنگھ دی واری آئی۔ اوہ وی سیمی دا افسوس کرن لئی ڈیوڈ ساہمنے جا کھڑھا ہویا۔
سنتوکھ سنگھ نے ڈیوڈ نوں اجے پہلاں وانگ ‘ویری سیڈ’ کیہا سی کہ اچانک اس دی نظر ڈیوڈ دے چہرے ولّ گئی۔ اس دیاں اکھاں وچّ پانی بھریا ہویا سی۔ اجے اک ہنجھو باہر نکلن نوں ہویا سی کہ ماسٹر سنتوکھ سنگھ ایہہ سبھ ہون توں پہلاں ہی نمبر بیاسی ’چوں باہر نکل تیزی نال پتّ دے اگے-اگے گھر ولّ تر پیا۔
گھر ولّ جاندے سنتوکھ سنگھ سمجھ نہیں سی آ رہی کہ ڈیوڈ دیاں اکھاں وچّ اج ایہہ ہنجھو کجھ مہینے پہلاں مر گئے اس دے جوان پتّ لئی آئے سن جاں اس دے پیارے کتے سیمی لئی؟
