اُوہ ارشد سیماب ملک
شہر ے نے اس نکے جئے علاقے آں ہن لوک نویں ا بادی آکھن لگ پئے ہن کیوں جے لوکاں کول اللہ جانے کِتھوں پیسا آیاجے اس نے آچھپیرے رنگ رنگ نیاں کوٹھیاں بن گئیاں ون،تے اُتوں لش پش کرنیاں موٹراں،پر اوہ لوک تاں چنگی طرحاں جاننے ون جنہاں نی جم پل اِتھے نی ہئی، ہنیراپینیاں ہی گِدُڑ تے کُتے بھونکنے ہئے،تے لوک اِدھروں لنگھنے نا ناں بی نئیں چانے ہئے۔
ویلے نی گل اے ادھے توں ودھ گھار ہندوآں نے وقتاں نے ہئے۔ جِنہاں نا والی وارُث کوئی نئیں بچا اُوہ تاں ایہجوں ہی ڈھے گُڑگئے تے لوکاں نی موج بن گئی۔کُجھ اجے بی مندی حالتاں چ کھلوتے ہئے جیہڑے مالکاں مجبور لوکاں اگے کرائے تے چاھڑے وئے ہئے، ایہناں چ ہک اُو بی ہئے۔ اس توں پہلوں اس گھرے چ کوئی بی اتنا چِر نئیں رہیا ہیا۔ کوئی تاں اس نی مندی حالتاں نے ہتھوں نس وینے ہیا تے کوئی جناں بھُوتاں نے خوفے چ چار دیہاڑے بی نئیں ٹکنا ہیا۔ اُس نیاں چنے تے سونے جہیاں دو نِکیاں نِکیاں جاکتیاں تے ہک جاکت بھی ہیا۔ زنانیاں گلاں کرنیان بئی اس نی زنانی جِتھے بہہ ونجے اوہ جاہ بی سو ہنیٍ لگُن لگ پینی ہئی تے اس ناں مو نہہ اگی وانگن بھکھنا ہیا،اوہ جدوں گل کرنی ہئی تے ایہجوں لگنا جیوں اس نے مونہیں چوں پھُل پے ڈھینیں ہون۔
مینڈی اس نال کو ئی میل مُلقات تے نئیں ہئی پر ہک دیہاڑے میں اُساں ڈاکٹر نی دُکاناں تے ویکھا ہیا۔اس نی کُڑی نی اَنگلی چ کچ کُھب گیاہیا تے لہو رکنے نا ناں نیٗں گھنناہیا۔اوہ دردے نال چیکنی ہئی تے اس کولوں اپنی جاکتی آں ایہجوں ویکھانئیں ونجنا ہیا۔ اوہ کُڑی آں دلے نال لائیاں بے سُرت ڈاکٹُر پچھے کدے ہدرنسے تے کدے ُدر۔۔۔ایہجوں لگنا ہیاجیوں اس نا ساہ جاکتی پِچھے نکُل ویسی۔۔۔۔
اس دیہاڑے توں پِچھے میں اس نیں مونہہ مہاندرے تو ں کجھ واقف جیہا ہویاہیاں۔اس توں پچھے اوہ کئی واری نظری چ آیاپر اس نال کدے سلاماں لیکم نئیں ہوئی ہئی۔ اس نی جاکتیاں مینڈی مِنی نال کھیڈنے آسے گھار آ وڑن تے مینڈھی اماں اوہناں نال بہوں لاڈ کرے مینڈھی جاکتی نے لتھے وے چیڑے تے جیہڑی ودھی گھٹی شے ہووے ایہناں چاہ دیوے، کیں ویلے مینڈھی گھرے آلی ہُسڑ کے اوہناں جِھڑک چھوڑے۔ ”کی ہر ویلے کھپ پائی وئی ہونی نیں“۔ اماں ای گل سن کے اُساں ٹوک دیوے۔۔
”کُڑیے ایہجوں ناں کیتا کر۔ تینڈا کی گمایا نے۔غریب ون تے کی وے۔۔۔ ای تے پھُلاں وانگن ہُن کیہڑی جاہ ایہناں نی کوہجی اے اوہناں کوٹھیاں آلے نے جاکتاں کُڑیاں کولوں۔۔۔جے توں۔ایہناں۔۔“
اماں جاکتیاں ہور لاڈے نال کول بہا گھنیں تے آپ بی ایہناں نال کھیڈن لگ پیوے۔۔۔ پر ہک دیہاڑے مینڈھی گھرے آلی ایہناں بہوں ڈاڈھا جِھڑکا تے وت مُڑ کے ایہناں پیر نیئں پایا۔ہک دو وار اس نے گھرے چ رولا پیا پر لوکاں کوئی ایڈے کَن نئیں دھرے نہ اس نے گھرے تے کینڈی نظُر سڑنی ہئی اوہ تے دیہاڑی دار مزدور ہیا۔
اس نے گھرے توں دو ترے گھار چھوڑ کے حافظ اوراں ناں گھار ہیا۔ او پنج وقُت نیں نمازی تے خدا تر ُس جئے لوک ہئے کِسے نی چنگی مندی چ نئیں ہئے نالے ایہجوں بی اوہ کُجھ ڈرپوک جئے ہئے، بھیڑ لڑائیاں کولوں ایہجوں چھاہڑکے لنگھ وینے ہئے جیہجوں کوئی اکھوں انھاہ تے کنوں ڈورا ہووے۔
جمیلو ماسی ناں اگ پچھ کوئی بی نئیں ہیا۔غریبی چ لوکاں نے کم کر کر کے جان گا ل چھوڑی ہئیس۔ مڑُد ٹی بی نے ہتھوں خون تُھک تُھک کے مو یاس، اتوں جوان دھیاں ویائے نی ہاڈاں چ ککھ چٹے کر چھوڑے ہئے تے اوہ غماں نی ماری شوہدی ہن بس وقتے آں پئی دِھکا دینی ہئی۔
اے ڈی خان نا ں سِدھا ناں تے ا للہ دتہ ہیا پر اوآپے آں اے ڈی خاں اکھوانا ہیا۔ اس ساری عمر ولایت چ کٹی ہئی تے اُتھوں بہوں کُج جوڑ آنداہیا س۔ اس نی کوٹھی چ پیر رکھوتے بندے ناں مونہہ کھلا ناں کھلا رہ وینا ہیا۔۔۔ ہر ہک شے باہرے نی جائی جائی سجی وئی جیہڑا کوئی اُسنے گھار ونجے اوہ ہر کیں آں وڈیائی نال دسناہیا، ای شے میں فلانے مُلکھ چوں آندی تے ای فلانے مُلکھے چوں۔۔ شکارے نی رج کے ٹھرک ہئیس۔۔۔اس نیں اگے بس کوئی چڑھے سہی اپنے شکارے نیاں لمیاں لمیاں چھوڑن لگ پیوے تے جدوں تک کوئی کن ناں پرتا گھِنے اس نیاں گلاں کِتھے مُکن۔۔۔پر ہک گل ہئی جے اس نے گھار کئی قِسماں نیاں بندوقاں نے
ڈھیر لگے ویئے ہئے تے چنگی چنگی نسلاں نے شکاری کتے بی پالے وئے ہئیس۔۔۔۔ اس نیں پُتربی اس کولوں کوئی گھٹ نئیں ہئے۔۔۔۔۔ کوئی بی نویں ماڈُل نی گڈی ایہجی نئیں ہئی جیہڑی اے ڈی خان نی دھیاں پُتراں نے پیراں تلے نہ ہووے۔۔۔
ابادی چ ہور بی امیراں نے گھار ہئے پر سیکٹری اے ڈی خان نی ٹکُر ناں بندا ہیا۔اس بی آپنے وقتاں چ چنگاں حلال حرام اکٹھا کیتا ہیاس،تے ہُن پچھلی عمراں چ اس تاں مسیت نپ گھِدی ہئی پر ایہناں دوہاں نی اولاداں نی آپے چوں لگُت باز ی رہنی ہئی۔کوئی نویں شے اے ڈی خان نے گھار آونجے تے اگلے دیہاڑے سیکٹری نے گھار بی آئی وئی ہووے۔ دویں گھار اس گلوں ہکی دوئی نی ٹوہ چ لگے رہنے ہئے کِدھرے کوئی ایہناں کولوں ود ھ کے کُجھ نہ چا ہ گِھنے۔
ا للہ بکشے دینے کُبھار ے آں اُساں کون نئیں جاننا ہیا۔شوہدے اپنی ساری عمر مٹی چ رول دتی ہئی جدوں تک جینا رہیا لوکاں اُساں پیراں چ ہِکا کھَلا دھروکنیاں تکا۔۔۔ اس نے جُسّے کدے کیں نواں چِیڑا نئیں تکا ہیا۔۔۔مویاں مرگیا بر بہوں اوکھی نبھِی وُس۔۔۔ہن تکو اس نیں پُترے آں تحصیلدارے تلے نوکرکی ہو یا، دیہاڑی لکھاں پیا اُڈانا تے پُچھن آلا کوئی نئیں۔۔۔۔جائی جائی زمی وکھری دبائی وئیس تے گھرے آں ایہجوں رکھا وہیاس جیوں وزیر تاں اِیہائی ہووے۔۔۔ زنانی تے دھیاں پُتر روز سوٹ بوٹ لا کے گڈیاں چ پئے پھرنے ہوون۔ آپ اوڈھول واجیاں تے سانگاں نا بہوں شونقی ہیا۔لوک اوساں دوروں دوروں اپنے ویائے نی وعوتاں دینے آں پوہنچے وئے ہونے ہئے۔ کیوں جے۔ او۔۔۔توں میں نے ویائے تے بی نوٹاں نا ں مینہہ وسا دینا ہیا۔پُچھ آلی جائی تے او نوٹاں نیاں دتھیاں کھول دینا ہیا تے پِڑے چے اس نی ٹکُر ناں کوئی رہنا نہیں ہیا۔
وڈی عید نیڑے پئی آنی ہئی تے مینڈھی گھرے آلی روز مینڈھے کنے چ پھوک چھوڑے:
”کڑیاں جاکتاں نے چِیڑیاں واسے کجھ پیسے تنخواہ چوں بچا کے رکھیؤ۔اُدھروں اماں کن کھا ونجے ”قربانی آسے جیہڑی کمیٹی پائی وئی اے اس نا کوئی پتہ نیواں۔۔۔۔ پُترتوں بقریدی نی فکر کریں۔۔۔“
دفتر چے بی ہر کسے ناں ایہا رولا ہیا۔تنخواہ دار بندے آسے عام دیہاڑے اوکھے ہووینے ون اُتوں عید ورھیناں آ ونجے تے کِتھے گزُر ہونی۔ بقریدی توں دو دیہاڑے پہلوں اوکھا سوکھامیں ہک ماڑا جیہا لیلہ گھن آندا تے اماں سکھے نا ں سا گھِدا جے قربانی نا حق ادا ہوونجے، اوہ سوہنا رب تے بس نیتاں ویکھنا۔!
باہر اے ڈی خان نے نوکر دودھاں مکھناں چے پَلّے تے ہاراں نال سجے وئیہک تکڑے جئے داندے آں قابو کیتیآں ابادی نی گلیاں چ پئے پھرانے ہئے جیہڑاکل ای اے ڈی خان پنج لکھ وچ آندا ہیا۔اگے اگے داند تے پچھے جاکتاں نا رولا رَپا تے کھیڈ تماشا۔۔۔۔۔۔
دوئے پاسے سیکٹری اوراں تے نالے دینے کُبھارے نے پُترے اے ڈی خان کولوں بی ود ھ کے تکڑا ڈنگر منڈیوں مُل آندا ہیا۔سیکٹری نے ڈنگر ے نے مالکے اس نا ں مُل پندہراں لکھ لائیاہیا،تے دینے کُبھارے نے جاکتے بی اوہناں کولوں کوئی گھٹ مُل نانئیں گِھدا ہیا۔ ہر پاسے بقریدی نی تیاری تے لوکاں نی ٹُر پھر لگی وئی ہئی،نماشاں پئیاں پینیاں ہئیاں اس نے گھرے چوں رولے نی وازآئی۔ اَساں بھی کوئی ایڈے کن نئیں دھرے کیوں جے ایہہ کوئی نویں گل نہیں ہئی،اماں دسنی ہئی جے ایہناں جناتریمتی نا تنگی پچھوں آنے دیہاڑے رولاہیا۔
میں جدوں جاکتاں نا چیڑا کپڑا تے ہور شئیاں گھِن کے چِرکاجیہاگھرے آں مُڑاں تے تاں اُس نے گھار چپ چڑنگ ہئی۔میں روٹی ٹکر کھا کے سونے آلی کیتی جے فزری مونہہ ہنیرے اٹھنا ہیا۔
فزر ہوئی تے نھا دھو کے نماز پڑھی تے اجی نی قبراں تے پھیرا پا کے جاکتے آں گھروں نال لایاتے عید گاہے آں ٹر گیاں۔ اَساں پیو پُترے عیدی نی نماز پڑھی تے ہک دوہاں بندیاں عید مل کے ترکھے نال قدم گھرے دئیں پٹے ون جے بقریدکرنی ہئی۔ ابادی چ اے ڈی خان،سیکٹری تے دینے کُبھارے نے تکڑے ڈنگر ہاراں سنگاراں نال سجے کوسینے آسے تیار کھلوتے وئے ہئے۔ اسی مسے گلی نے کونے تک پوہنچے ہی ہوساں جے گلی و چ مڑداں تریمتیاں نا رولاتے اکٹھ ویکھا۔میں تَرِکھے نال جاکتے آں بوہے واڑکے اس نے گھرے دائیں نس پیا،بندیاں نے اکٹھ آں چیر کے میں اگے پیا لگنا ہیاں جے کنے واز پئی:
”جاکتاں کنڈا بی چُبھے تے اوہناں تے دکھنا ہیا،سمجھ نئیں آنی ظالمے کیہجوں مشوماں کوہ کے آپ پھائی لا گد ِیس۔۔۔“
مینڈھی اکھیاں اگے سیت ہک ہنیرا جیہاآگیا تے مانہہ ایہجوں لگا جیوں اے ڈی خان،سیکٹری تے دینے کُبھارے ناں پُتر ٹوکے،مُڈھیاں تے چھُریاں چا ء کے کیں نے جاکتاں پئے ٹُکنین۔
