پرچھاویں جرنیل سنگھ
پلے دی رسم ادا کر رہے جنمیت سنگھ دیاں اکھاں وچلا
پانی ڈلوں ڈلوں کر رہیا سی۔ اوس دے ہتھاں وچ کمبنی سی تے
متھے اتے ہلکی ہلکی تریلی۔ پر پھیر وی چہرے اتے دھپ
ورگی کوئی چمک سی۔
تِلے گوٹیے نال شنگاری جھلمل جھلمل کردی گلابی
پوشاک اتے نک، کن، گل تے ہتھاں 'چ پئے گہنیاں سنگ سجیا
سنوریا اندو دا رنگ روپ ویکھ کے اوہ مان نال بھر گیا۔ اندو
دے نال بیٹھے جس نوں کیہڑا گھٹ روپ چڑھیا سی۔ ٹھوک
کے بنھی ہوئی پگ، کریم رنگ دی اچکن تے سفید چوڑیدار
پجامے وچ اوس دی پھب وی جنمیت نوں پربھاوشالی لگی۔
مڑ کے اپنی تھاں تے بیٹھدیاں جنمیت نے کجھ دیر نیویں
پائی رکھی۔ تے پھیر اوس نے حال دے چفیرے نظر گھمائی۔
انند کارج 'چ شامل ہون لئی پہنچے تے پہنچ رہیے لوکاں نال
گردوارے دا حال بھردا جا رہیا سی۔ چہرے جنمیت دے پہچانے
ہوئے وی سن تے انپہچانے وی...عورتاں ول دے پاسے،
موہرے بیٹھی ہوئی بلبیر کور دا چہرہ جنمیت نوں نکھرواں
نکھرواں لگا۔ تے پھیر جنمیت دا دھیان آدمیاں دے موہرے
بیٹھے بلبیر دے باپو ول چلا گیا پٹھی چاڑھی ہوئی سفید
داڑھی، چہرہ کجھ اداس۔ اوس دے نال ہی تیز بیٹھا سی سر
تے چٹا رومال، چٹی قمیض نال کالی ٹائی...۔
فوٹو کیمرے دی فلیش جنمیت دے دھیان نوں پھیر بلبیر
کور ول لے گئی۔ اوس نوں انج لگا جیویں بلبیر دی چنی دا ہلکا
گلابی رنگ گوڑھا ہوندا ہوندا اوس دے نزدیک آ رہیا
ہووے...گورو گرنتھ صاحب دی حضوری وچ بلبیر، جنمیت
دے کول بیٹھی سی...بلبیر دا باپو جنمیت دے پلے دا لڑ بلبیر
نوں پھڑا رہیا سی۔
...سوہرے گھررے وچ بلبیر نیم نال، سویرے ویلے سر
اٹھدی، اندر باہر سنبھردی، نہا کے پاٹھ کردی تے کماں وچ
رُجھ جاندی۔
“میں تاں کہنی آں ایداں دی سچجی نونہہ گھر گھر ہووے۔
دھن بھاگ ساڈے۔” جنمیت دی ماں حب حب لوکاں نال گلاں
کردی۔
سوہنے نین نقشاں اتے سڈول سریر والی بلبیر نوں پا کے
جنمیت وی خوش سی۔
ایہہ بلبیر دا ٹبر وچ اسر رہیا مان ہی تاں سی کہ اوہ پولے
جہے ہتھ نال، ستے پئے جنمیت دا موڈھا ہلوندی کہندی، “اٹھو
جی! اٹھ کے کوئی کم کرو۔”
“کیہ کم کراں؟” جنمیت نوں کھجھ چڑھ جاندی۔
“لئو، کم وی کدی مکے آ۔ اوہ توت دے نال والا تھاں ای
گڈ دندے۔ سبزی لا لاں گے۔” گھر جو کھیتاں وچ سی توں
تھوڑا ہٹویں دس کو مرلے تھاں ول ہتھ کردی اوہ آکھدی۔
“کوئی وت لنگھی جاندی آ۔ گڈ دؤں گا تکالاں نوں۔ ہن پے
لین دے گھڑی۔” پاسہ بدلدا ہویا اوہ اپر لئی کھیسی نوں ہور
گھٹ لیندا۔
جنمیت دن چڑھے اٹھن دا عادی سی۔ اپنے پنڈ دے
کارخانیدار دی ٹوکا فیکٹری 'چ تھوڑے کو پیسیاں والی نوکری
سی اوس دی۔ مالک نالے تاں اس توں دفتری کم کرواؤندے
اتے نالے بلٹیاں، بینکاں آدی دے کماں 'چ اوس نوں شہر دیاں
سڑکاں تے نٹھائی رکھدے۔ جنمیت دا دل کردا کہ اوہ حساب
کتاب والے رجسٹر اتے ٹٹا جیہا سائیکل اوہناں دے متھے چ
مار کے کارخانے توں باہر ہو جاوے۔ پر کتھے؟ ...اپنی کھجھ
اوہ کویتاواں راہیں کڈھ لیندا۔
دسویں توں بعد جنمیت نے گھردیاں تے زور پا کے مساں
ہی کالج 'چ داخلہ لیا سی...کالج دے کلچرل پروگراماں تے
شعرو شاعری دیاں محفلاں وچ اوہ ودھ چڑھ کے حصہ لیندا۔
اپنے نال دے منڈیاں کڑیانں نال گھل مل کے وچردا۔
...دو کو سال ہی بیتے سن کہ اوس دے بھرا بھرجائی الگ
ہو گئے۔ اک تاں زمین تھوڑی رہ گئی تے دوجا دمے دی
بیماری دے ہلائے جنمیت دے بھاپے کولوں ہن کم نال پگ نہیں
سی ہندا۔ جنمیت نے شروع توں ہی کھیتی دے کم نوں گھٹ ہتھ
لایا سی...تنگیاں ترشیاں ودھن لگیاں۔ مگھر سنگھ نے پت نوں
کہہ دتا سی کہ اوہ پڑھائی چھڈ کے نوکری لبھے۔ پر سفارش
توں بناں کون پچھدا سی...مگھر سنگھ نے ٹوکا فیکٹری والے
سرداراں اگے ترلا کیتا۔ اوہناں جنمیت نوں رکھ لیا سی۔
گھاٹا پاؤندی کھیتی اوہناں چھڈ دتی سی۔
جدوں بلبیر ایس گھر 'چ آئی تاں اوس نوں اباسیاں جہیاں
لئی جاندا ٹبر بڑا ازیب لگا۔ ...جنمیت دا نوکری توں باہرے کم
نال جیویں کوئی سروکار ہی نہیں سی۔ گھر وچ جے اوہ کوئی
کم کردا وی تاں صرف اوہی جو اینھ سر تے آن ڈگیا ہندا...تے
توت نال دے تھاں دا گھاہ اوس نوں کیہ کہندا سی؟
...اک دن تڑکسار بلبیر نوں بستر تے نہ ویکھ کے جدوں
جنمیت اٹھ کے باہر آیا تاں ویکھیا کہ چنی نوں لک دوالے بنھی
بلبیر کہی واہ رہی سی۔ “ایہ سارا ہنے ایں گڈیائے؟” گھاہ چگ
چگ کے پدھرے تے پولے کیتے گئے تھاں دا نریکھن جیہا
کردیاں اوس نے پچھیا سی۔
“نہیں، کل تڑکے وی گھڑی لائی سی۔” لالی 'چ مگھ رہے
چہرے توں چنی نال پسینہ پونجھدی بلبیر بولی سی۔
“بیریئے! من گئے بئی تینوں۔ اپنی دھن دی توں بڑی پکی
ایں۔” کہندیاں جنمیت نے اس ہتھوں کہی پھڑ لئی سی۔
دوناں راہیں گڈے سنوارے تھاں وچ مولیاں، گاجراں،
گوبھی، پالک وغیرہ دی فصل اینی بھری کہ آنڈھ گوانڈھ وی
رج گیا۔
...تے پھیر اوہناں دی سبزی دی فصل کیاریاں توں کنالاں
اتے کنالاں توں گھماواں تک ودھن لگی۔ زمین اوہ پیسیاں تے
واہ لیندے تے پیسیاں تے ہی لاگلے ٹیوبویلاں توں پانی لا
لیندے۔
ستھ اتے گلی محلے وچ اوہناں دیاں گلاں چل پئیاں سن:
“لے بئی! فوجی دی دھی نے مگھر سیہوں دے گھر 'چوں
آلس کڈھ دتی۔”
“پچھو نہ، ہُن تاں کم نوں وکھت پائی رکھدے آ۔”
“سارے جیاں دا بہن اٹھن ہی بدل گیائے۔ چہریاں تے وی
ہن تاں رونق دسدی آ۔”
...تے جدوں بلبیر نے اندو نوں جنم دتا تاں اوہناں دے گھر
وچ اک نویں ہی رونق آ گئی سی۔
اندو تے جس دیاں لاواں ہو چکیاں سن۔ راگی سنگھ 'ویاہُ
ہوآ میرے بابلا' شبد دا گائن کر رہے سن...جنمیت دا بھر آیا من
گڈیاں پٹولیاں کھیڈ رہی اندو نوں ویکھ رہیا سی...اپنے ویر تیز
نوں کھیلے پاؤن لئی اوہ ویڑھے 'چ پئیاں ٹٹیاں بھجیانں چیزاں
نوں کھڈاؤنیاں وانگ ورت رہی سی...جنمیت جدوں نیانیاں دا
چاء پورا کرن جاں گھر واسطے کوئی من لگدی چیز خریدنی
چاہندا تاں اوس دی جیب اسدا ہتھ گھٹن لگ پیندی۔ جنمیت دی
تنخواہ اتے ڈیڈھ دوڈھ گھماواں دی سبزی 'چوں آؤندی آمدن،
دنو دن ودھ رہیاں لوڑاں دے مقابلے سنگڑدی جا رہی سی۔
...تے اپنے واقف اک ٹریول ایجنٹ دے کہن تے جنمیت
کنیڈا بارے سکیماں بناؤن لگ پیا۔
ہوائی ٹکٹ لئی رقم پوری نہیں سی ہو رہی۔ بلبیر نے اپنے
گہنے جنمیت موہرے ڈھیری کر دتے سن۔
“نہیں بیریئے...۔” جنمیت گہنیاں نوں بھاویں کوئی مہتتا
نہیں سی دیندا پر سوہردتا دی مورت بنی بلبیر ول ویکھدیاں اوہ
متاثر ہونو نہ رہ سکیا۔
“تسیں پرواہ نہ کرو جی۔ جدوں ہمت ہوئی پھیر بن جان
گے۔ آپاں قرضہ نہیں چکنا۔” بلبیر دے بولاں وچ ٹھرھما اتے
بلھاں تے مسکراہٹ سی۔
بلبیر دے بھیجے ہوئے سنیہے تے اڑی تھڑی رقم اسدا
باپو آ کے پھڑا گیا سی۔
گرودوارہ ہالدوارا وچ ویڈیو کیمرے تے فوٹو کیمرے ویاہ
دا اتہاس انکت کری جا رہے سن۔ جنمیت دے من وچ اتیت دا
اتہاس درشمئی ہو رہیا سی...اوہ اجے ہور بہنا چاہندا سی۔ پر
اس ول جھاکدیاں لوکاں دیاں نظراں اس اندرلی بے چینی نوں
ہور ودھاؤن لگ پئیاں...اوہ اٹھ پیا۔ وارنے کرکے اوس نے اندو
تے جس دے سراں تے ہتھ رکھدیاں “سکھی وسو” دی اسیس
دتی تے حال توں باہر آ گیا۔ اوس دی کار گردوارے دی
پارکنگ چھڈ رہی سی۔ پر کار نے پہنچنا کتھے سی ایس
بارے اوس نوں کجھ نہیں سی پتہ۔ اوہ سڑک توں 'پھور او ون'
ہائی ویئی تے پے گیا...اوس دے ذہن 'چ اوس دی ایہہ کویتا
گھم رہی سی:
من توں من تک جاوے جیہڑی
سڑک اوہی ہے منزل میری...۔
'سڑک منزل کویں ہو سکدی اے؟ ایہہ سچ نہیں جاپدا'۔
اوس دے اک من نے کنتو کیتا۔
'زندگی دے سچ ہمیشہ بدلدے رہندے نے۔ شاید ایہہ ادوں دا
سچ سی جدوں کویتا لکھی سی۔' اوس دے دوجے من نے جواب
دتا۔
اسے دوران اسدا دھیان نیڑے پیندی سجی سجائی ہریاول
ول چلا گیا۔ ایگزٹ لے کے اوس نے کار، اک وشال پارک ول
موڑ لئی۔
عجب رنگاں والے پھلاں دیاں کیاریاں وچ گھم رہے
جنمیت دا من خوش سی۔ پر کجھ دیر بعد اپنے اندر اک اکل
جیہی محسوس کردیاں اوہ اداس ہو گیا۔
ایہہ اکل تے اداسی اوس نے ادوں انڈیا توں کنیڈا آ کے وی
ہنڈھائی سی۔ پر اوہ اکل شاید کجھ ہور طرحاں دی سی...مہینے
کو دے وقفے پچھوں جدوں بلبیر دی چٹھی پہنچدی تاں اوس
دیاں اڈیکوان اکھاں نوں اپنے میل بوکس وچ کوئی لوء جگدی
محسوس ہوندی۔
اپنے ہراک پیار سندیسڑے وچ بلبیر، جنمیت نوں پچھے
بارے کوئی فکر نہ کرن اتے اپنا خیال رکھن لئی کہندی۔ سمیں
دے کسویں کھاتے وچوں نیند دے گھنٹے منفی کرکے جنمیت
لمبیاں لمبیاں چٹھیاں وچ بلبیر، اندو، تیز تے بیبی بھاپے لئی
موہ بھردا۔ اپنی بے آرام، اداس اتے رکھی زندگی بارے لکھدا۔
جواب وچ بلبیر اوس نوں چنگے سمیں دی آس وچ اوکھے
سمیں نال نجٹھن لئی حوصلہ دیندی۔
پر سمیں دی گردش وچوں جنمیت نوں چنگے دناں دی
کوئی جھلک نظر نہیں سی آ رہی...مائینس پچی تیہہ ڈگری
سینٹی گریڈ والیاں برفانی ہواواں وچ گیس سٹیشناں تے جوب
کردیاں ڈھائی تن سال بیت گئے سن...اجے تک امیگریشن کیس
دی کوئی اگھ سگھ نہیں سی نکلی۔
تے پھیر جدوں بھاپے دی موت ہوئی تاں اسدا مونہہ
دیکھن لئی ترسدا کنا رویا سی اوہ۔ کیس دا فیصلہ ہوئے بغیر
اسدا کنیڈا توں باہر جانا ممکن نہیں سی۔
اک فیکٹری وچ کجھ سکھالی جوب ملن تے اوہ شام نوں
انگریزی دیاں کلاساں وچ جان لگ پیا...۔
آخر واری آ ہی گئی۔ اوس دے کیس نوں سن رہی
امیگریشن آفیسر، اوس دی انگریزی 'چ کیتی گل بات توں اینی
متاثر ہوئی کہ جنمیت نوں امیگریشن دیندیاں، اوس نے اسے دن
ہی اوس دی پتنی تے بچیاں دا 'سپانسرشپ کیس' وی تور دتا۔
...تے پھیر جدوں جنمیت نوں ڈاکخانے دی چنگے ڈالراں
والی جوب ملی تاں اوس نوں اپنے اندر سک چکی کویتا دی
ندی، اک لمبے عرصے بعد، سم رہی محسوس ہوئی۔ اوس نوں
خوشی ہوئی سی کہ اوہ بھیڑ وچ گواچدا گواچدا بچ گیا سی۔
پارک وچ جنمیت میپل دے درختاں ہیٹھ وگدی اک نکی
جیہی ندی دے نال نال ہو تریا۔ اگانہہ جا کے ندی دے دو وہن
بن گئے۔ جنمیت نوں انج لگا جیویں اک دوجے توں اڈ ہویا پانی
تھکا تھکا جیہا وگ رہیا ہووے۔ پر تھوڑی دوری تے جا کے
مڑ اکٹھا ہون مگروں، آپس 'چ گھل مل رہیا پانی انج روانگی
پھڑ رہیا سی جیویں کدی وچھڑیا ہی نہ ہووے۔...ٹرانٹو
انٹرنیشنل ایئرپورٹ تے جنمیت نے اندو تے تیز نوں پتہ نہیں
کنی وار باہاں 'چ لیا تے چمیاں سی۔ بلبیر دوالے بانہہ ولدیاں،
اوس دے ہنجو ویکھ کے، جنمیت دیاں اکھاں وی ڈبڈبا آئیاں
سن۔
گرمیاں دے اوہناں مہینیاں دوران جنمیت پریوار نوں لے
کے نیاگرا فالز، سی. این. ٹاور، اونٹیریؤ پلیس آدی تھاواں تے
خوب گھمیاں سی۔
ستمبر 'چ جدوں سکول کُھلے تاں اندو نوں تیجے اتے تیز
نوں پہلے گریڈ 'چ داخلہ مل گیا۔
بلبیر گھر بار سانبھدی۔ نیانے سکول چلے جاندے تے
جنمیت اپنی جوب 'تے۔
...تے پھیر جدوں اندو، تیز نوں تیار کرکے سکول لجان
لگ پئی تاں بلبیر نے وی جوب کر لئی۔ جنمیت دا کم سویرے
لیٹ شروع ہوندا سی۔ بلبیر ساجھرے شروع کرکے نیانیاں دے
سکولوں مڑن تک گھر پرت آؤندی۔
کنیڈا دے جیون انوبھو نوں نویں بمباں 'چ سرجدیاں جنمیت
دیاں کویتاواں دا ساہتک ہلکیاں وچ ذکر چھڑ پیا سی۔ کوی
درباراں وچ لوکیں اوس دی شاعری دی پرشنسا کردے۔ اک
ویراں ٹرانٹو 'چ ہوئے وشال کوی دربار وچ اک مٹیار نے اس
کول آ کے کیہا سی، “کمال دی شاعری اے تہاڈی...۔”
کئی مہینیاں بعد ساہت سبھا ٹرانٹو دی اکترتا وچ جنمیت
نوں اوہ شربتی اکھاں والی مٹیار پھیر نظر آ گئی سی۔ اوس نے
اپنا سنکھیپ جیہا پریچے انج دتا سی، “میرا ناں نیلو اے۔ کنیڈا
آیاں چار کو سال ہو گئے آ۔ انڈیا 'چ پنجابی دی پی.ایچ.ڈی.
شروع کیتی سی پر گھردیاں نوں کنیڈا دا منڈا مل گیا۔ ویاہ توں
بعد چھیتی ہی ایدھر آ گئی...ساہت پڑھن دا کافی شوق اے۔ کدی
کدی نظم لکھدی وی آں”۔
نیلو دی اپنی رچنا اتے باقی لکھاریاں دیاں رچناواں تے
کیتیاں اوس دیاں تنقیداں سن کے سبھا دے ممبر کہہ اٹھے سن،
“تسیں اینا چر چھپے کیوں رہے؟”
“ٹائم ہی نہیں ملیا۔” کہندیاں نیلو نے گل مکا دتی سی۔
تے پھیر جدوں جنمیت نے انڈیا توں آئے اک شاعر نال
اپنے گھر اک شام دا پروگرام رکھیا تاں ستھانک شاعراں نال
اوس نے نیلو نوں وی سدا دتا۔ شعرو شاعری دے دور وچ نیلو
نے نجھک ہو کے حصہ لیا۔ وچے ہی اوہ بلبیر نال رسوئی 'چ
مدد کرواؤندی تے شاعراں نوں کھان پین نوں پھڑاؤندی رہی۔
“کافی رل ملی کڑی آ نیلو۔ ہے وی اپنے علاقے دی۔”
ساریاں دے چلے جان بعد رسوئی توں وہلی ہو کے بلبیر نے
کیہا سی۔
“کیہڑے پنڈوں آں؟” جنمیت نے پچھیا سی۔
“دکوہا، میری ماسی دا پنڈ۔”
“پھر تاں میری سالی لگی۔”
“ تسیں مرد لوک سالی دا رشتہ بناؤن نوں بڑے کاہلے
رہندے آں۔” مسکراؤندیاں بلبیر نے ٹکور ماری سی۔
بلبیر تے نیلو وچکار فون ہونے آرنبھ ہو گئے۔ نیلو اپنی
سال کو دی دھی پنکی نوں لے کے کدے کدے بلبیر ہراں دے
گھر وی آؤن لگی۔ اندو اتے تیز پنکی نوں کھڈاؤن 'چ مست ہو
جاندے تے اوہ گلیں پے جاندے:
“نیلو! پھیر کوشش کر کے دیکھ لے، شاید تیرا ہسبینڈ
سدھر ہی جائے۔” بلبیر آکھدی۔
“بھین جی! بہت کوششاں کیتیاں۔ پیار نال تے ترک نال وی
سمجھایا۔ 'ڈرگ ایڈکشن' والیاں کول وی لے کے جاندی رہی۔ پر
اوہ بندہ سدھر نہیں سکدا۔ نالے ہن تاں جے میں کجھ کہندی سی
تاں موہریوں اُلر اُلر پیندا سی۔”
“ماں پیو لئی وی اوکھا ای آ۔ اکو اک اولاد آ اوہناں دی۔”
ہوکا جیہا بھردی بلبیر آکھدی۔
“قصور ہی ماں دا آ۔ لاڈ لاڈ 'چ وگاڑ لئی۔ ڈیڈی چنگے آ۔
اوہناں نے کیہا کہ ایہنوں گھروں پیسے نہ دیؤ۔ جد جیب 'چ
پیسے ہی نہ ہونگے تاں ڈرگ کتھوں خریدو؟ پر ماں 'پچ پچ'
کرکے پھڑا دیندی آ...میں رو رو کھپدی رہنا۔ ہار کے سیپریشن
لے لئی۔ ہور کجھ مہینیاں تائیں طلاق ہو جائے گا۔” اپنا درد بیان
کردی نیلو دا لشکدا چہرہ دھندلمئی ہو جاندا۔
جنمیت تے نیلو اپنیاں رچناواں اک دوجے نال سانجھیاں
کردے۔ جدوں نیلو اٹھ کے ترن لگدی تاں بلبیر اوس دی بانہہ
پھڑدی آکھدی، “بہہ جا، روٹی کھا کے جائیں۔”
بلبیر دا نیلو نوں روٹی کھا کے جان جاں ہور اٹکن لئی
کہنا جنمیت نوں چنگا لگدا۔ نیلو دی موجودگی وچ اوس نوں انج
لگدا جیویں اوس دے کمرے دی کھڑکی وچلا آکاش دو رنگا
ہوندا جا رہیا ہووے۔ بلبیر دے کنکونے تے نیلو دے گورے
گلابی رنگ دی بھنتا وچوں جنمیت نوں اوہ دوویں اک دوجی
توں ودھ منموہک لگدیاں...اکٹھے گھمدیاں جاں شوپنگ کردیاں
جیکر کدی اوہ نیلو نال چھوہ جاندا تاں اوس دی رمانچک کلپنا
اوس نوں نیلو دے ہور قریب لے جاندی...اک وار اک سٹور
'چ، اجیہے ہی پلاں وچیں گزردیاں، جنمیت نوں پتہ ہی نہیں
سی لگا کہ کیہڑے سمیں اوس نے نیلو دا ہتھ پھڑ کے گھٹ دتا
سی۔
“ایہہ کیہ؟” نیلو نے ہڑبڑا کے ہتھ چھڈا لیا سی۔
نیلو دیاں اکھاں وچلا کرودھ ویکھ کے جنمیت ڈر گیا
سی...پر کجھ عرصے بعد اوس نوں انج لگا جیویں نیلو دا اوہ
غصہ اتوں اتوں دا سی...۔
...نیلو نال اپنیاں کالپنک نزدیکیاں نوں ساکار کرن لئی اوہ
ویونتاں بناؤندا رہندا۔ پر سماں نہیں سی مل رہیا...پہلاں جنمیت
دی ماں اتے کجھ مہینیاں بعد بلبیر دے ماں پیو تے بھین بھرا
کنیڈا آؤن تے اوہناں دی کائی بائی بھلی ہوئی سی۔
“نیلو پتہ نہیں کدھر گم ہو گئی آ...کی تہاڈی سبھا دی
میٹنگ 'چ آؤندی ہوندی آ؟” راتاں نوں جوب اتے دنے گھر دے
کماں 'چ مشین بنی ہوئی بلبیر جنمیت توں پچھدی۔ پہلی فیکٹری
بند ہو جان تے بلبیر نوں اک ہور فیکٹری وچ رات دی شفٹ
والی جوب کرنی پے گئی سی۔
“ہریک مہینے نہیں آؤندی۔ پچھلی وار میں پچھیا تاں کہن
لگی ستے دن جوب تے جانا پیندے۔ کش اوہ ایہہ وی سمجھدی آ
پئی آپاں ایدھر بزی آں۔” اپنے سوہرے، سالیاں تے سالے لئی
اخباراں وچوں جوباں لبھدا جنمیت جواب دیندا۔
جوباں دا مند پیا ہون کرکے گل کسے سوت نہیں سی بیٹھ
رہی۔ کئی مہینے لنگھ جان تے وی بلبیر دی اک بھین نوں ہی
جوب ملی سی...کیلگری رہندے اپنے اک فوجی دوست ولوں
آس ملن تے بلبیر دا باپو ٹبر لے کے کیلگری موو ہو گیا۔
تے پھیر چھیتی ہی بعد جنمیت دی بھرجائی دی اچانک
موت ہو جان تے جنمیت ہریں سارا ٹبر ماں نال انڈیا چلے گئے۔
بھرا دا دکھ مندیاں جنمیت نے اپنی زمین اوس نوں واہن کھان
نوں دے دتی...جنمیت دی ماں دا اپنے پت دے 'نیانے ٹبر' نوں
چھڈ کے کنیڈا مڑن دا ہیا نہ پیا۔
شاید انڈیا 'چ سنی اپنی شاعری دی صفت سی جاں کافی
عرصے بعد ملی فرصت کہ جنمیت ادھروں مڑدیاں ہی پڑھن
لکھن 'چ رجھ گیا۔ نیلو اوس نوں پرانے تے اجوکے انگریزی
ساہت دیاں کتاباں لیا لیا دیندی۔ اوہ پڑھدا تے نیلو نال وچار
وٹاندرا کردا۔
اوہ اپنی ہریک نویں رچنا سبھ توں پہلاں نیلو نوں
پڑھاؤندا...اوس نوں انج لگدا جیویں نیلو اوس دیاں رچناواں
وچوں سہج دے موتی لبھ لبھ اوس نوں پیش کر رہی ہووے۔
اسے دوران اسدا دھیان کسے ہور ہی پاسے چلا جاندا...جویں
ہلکے ہلکے میک اپ 'چ نکھرے نیلو دے روپ دی دھپ
وچوں اوہ اپنے لئی چھاں لبھن دی کوشش کر رہیا ہووے۔
پارک وچ بہتے لوکیں میپل دے درختاں دی سنگھنی چھاں
ہیٹھ آرام کر رہے سن۔ جنمیت ویکھ رہیا سی کہ جولائی مہینے
دی ایس ہمھ بھری گرمی وچ وی بھورے رنگ دے پنچھیاں دا
اک جوڑا آرام نہیں سی کر رہیا۔ چنجھاں وچ تیلے اٹھائی اوہ
اپنا آلھنا بناؤن وچ رجھے ہوئے سن...جنمیت اتے بلبیر نے وی
چنگے ماڑے ہر موسم وچ کم کردیاں ڈالر اکٹھے کیتے
سن...تے گھر لیا سی۔
نویں گھر دی سیٹنگ بارے صلاح اتے مدد لین لئی جنمیت
نے بلبیر کول جدوں نیلو دا ناں لیا تاں بلبیر نے جھٹ کہہ دتا
سی، “تہاڈا خیال ٹھیک اے، میں ہنے اوہنوں فون کردی آں۔”
نیلو اوہناں دناں وچ لیء اؤپھء تے سی۔ جنمیت نے کجھ
ہفتیاں دی چھٹی لے لئی۔ ...رگ، پردیاں آدی توں لے کے
لونگ رومگ اتے بیڈ روماں تک نیلو تے جنمیت راہیں ہوئی
ودھیا سیٹنگ نے بلبیر نوں حیران کر دتا۔ اوہ نیلو دیاں صفتاں
کردی نہ تھکدی۔
پارک وچ خالی پئے اک پکنک ٹیبل تے بیٹھا جنمیت اپنے
'سیلولر فون' راہیں کجھ دیر اک شاعر دوست نال گلاں کردا
رہیا تے پھیر اوس دی نگاہ سپنجی گھاہ تے لیٹے اک گورے
گوری ول چلی گئی۔ ایویں ناں ماتر کپڑے پہنی اوہ اک دوجے
دیاں باہاں وچ سمٹے پئے سن۔
'ایہہ پتی پتنی وی ہو سکدے نے تے پریمی پریمکا وی،'
خیالیں پیا جنمیت سوچ رہیا سی، 'پر ایہہ کون جاندے کہ ایس
سمیں ایہناں دے مناں وچ کون اے؟ دسدے سچ، جھوٹھ اتے
دسدے جھوٹھ، سچ وی ہو سکدے نے...تے من دا سچ وی تاں
پورن سچ نہیں ہندا۔'
جنمیت اپنے بارے وی تاں کئی وار اسپشٹ ہو جاندا سی
کہ اوس نے نیلو نال سچ ہنڈھایا سی جاں جھوٹھ جاں سچ جھوٹھ
توں پرے دی کوئی چیز۔
جنمیت اتے نیلو بلبیر دیاں راتاں دیاں شفٹاں اوہلے ملدے
رہے سن۔ جنمیت دی روح نوں اک ازیب جیہی امیری دا
صرور چڑھیا رہندا۔ پر نال دی نال اوس نوں انج وی لگدا
جیویں ایہہ سرُور اوس دی روح نوں بھر نہیں، خالی کری جا
رہیا ہووے۔ روح دے آباد، اجاڑ دی سوکھم کشمکش وچوں
اوس نوں کاو کلا دیاں سکھراں چھنہدے اجیہے شعر پھردے
کہ اوہ خود حیران رہ جاندا۔
انسانی من دے سچ نوں کھوجدیاں جنمیت دیاں کویتاواں
بارے ساہت دے پرسدھ رسالیاں وچ لیکھ لکھے جان لگے۔
پر جدوں بلبیر نے جنمیت تے نیلو دی چوری پھڑی تاں
جنمیت نوں انج لگا جیویں اوہ بلندیاں توں پاتال 'چ جا ڈگیا
ہووے۔ ...ادھر پتی دی ہستی وچوں منفی ہوئے آپے دی پیڑ،
بلبیر دیاں اکھاں وچیں وہن دی بجائے اوس دے دماغ نوں چڑھ
گئی۔ اوس دی گمبھیر چپ نوں توڑن لئی جنمیت اپنے ولوں
کوئی گل چھیڑدا پر بلبیر دی 'ہوں ہاں' اوس نوں ہور وی ہینا
جیہا کر جاندی۔ بستر تے کجھ انچاں دی وتھ تے پئی بلبیر اوس
نوں اپنے توں کتے اتانہ پئی ہوئی لگدی۔
بلبیر دی سپروائیزر نے جدوں اوس دے چپ چپ رہن دا
کارن، زور پا کے پچھیا تاں اوہ پھس پئی...تے سپروائیزر دے
کہن تے کاؤنسلنگ لینی پروان کر لئی۔
کاؤنسلر نے بلبیر نوں، پتی نوں ٹھیک راہ تے لیاؤن لئی
ہر یتن کرن، ساریاں سنبھاوناواں رد ہو جان تے ہی طلاق
بارے سوچن...تے طلاق تک نوبت آ جان تے گھر جائداد
وچوں برابر دا حصہ لین بارے، سارا کجھ وستھار نال دسیا
سی۔
جنمیت، بلبیر دے کھریپن اگے پیش ہون لئی اپنے آپ نوں
طلب کردا۔ پر بلبیر دے من دے پیچ کے بند کیتے دراں نوں
ویکھ کے اپنے مردپنے 'چ آ پرتدا۔
تے پھیر جدوں بلبیر دے ماں پیو، دھی جوائی کول کجھ
دن رہ کے اتے اوہناں نوں سمجھا بجھا کے گئے تاں گھر دا
ماحول کجھ سکھاواں ہون لگا۔ اوہ نیانیاں دا خیال کرن لگے۔
جدوں نیانے اداس ہندے تاں جنمیت اوہناں نوں گھماؤن پھراؤن
لے جاندا۔ اوہناں دے کھان لئی بلبیر نویاں نویاں چیزاں بنا کے
دیندی۔ ویک اینڈ تے اوہ نیانیاں 'چ بہندے وی۔
پر جدوں پنڈوں ماں دی چٹھی آئی تاں اپنے ورودھ ماں
دے کوسویں شبد پڑھدیاں جنمیت بلبیر نال اوکھا ہو پیا، “ایہہ
سارا کجھ بیبی نوں لکھن دی کیہ لوڑ سی؟”
“ایہہ وی کوئی پابندی آ پئی میں کسے کول اپنا دکھ نہیں
پھول سکدی؟”
“پر بیبی کیہ سوچدی ہووے گی؟”
“جے بیبی دا اینا ہی خیال سی تاں ایہہ کارا کیتا ہی کیوں؟”
'کارا' شبد نے جنمیت دے جیویں ڈنگ ماریا ہووے۔ اوہ
بھبک اٹھیا، “توں میرے تے کوئی جج بن کے بیٹھی آں کہ
تیرے موہرے میں بیان دیواں۔”
“میں جج تاں نہیں پر مینوں اپنی گولی وی نہ سمجھ
رکھیو۔ تہاڈے برابر دا درجہ رکھدی آں۔ تے تہانوں پچھن دا
حق وی...کی تہانوں میرا تے نیانیاں دا خیال نہ آیا؟” بلبیر اندر
جمع ہویا روس باہر آؤن لگا۔
“پتی پتنی دا رشتہ حقاں دی دھونس دے کے نہیں پگ
سکدا۔” نرم پیندا ہویا جنمیت بولیا۔
“تسیں دس دیؤ، کداں پگدا آ؟”
“میں کیہ دساں؟ توں تاں اوہی پرانے زمانے دیاں گلاں لئی
بیٹھی آں۔ بندے وچ 'پھلیکسیبلٹی' ہونی چاہیدی آ۔ پر تیری سوچ
تاں ٹس توں مس نہیں ہو رہی۔ تے جے میں ہن نرمائی 'چ آ
گیاں تاں توں مینوں برابرتا تے حقاں دیاں گلاں سناؤن لگ پئی
آں۔”
“ایہہ برابرتا دیاں گلاں، لوکاں لئی تاں تسیں وی اپنیاں
کویتاواں وچ بتھیریاں کردے آں۔ پر اپنے گھر وچ ایہہ کیوں
کوڑیاں لگدیئیں؟”
“دیکھ، جے توں چوبھویاں گلاں ہی کرنیاں آں تاں کری
جاہ۔ پر جے میں اپنی آئی تے آ گیا تاں...۔” جنمیت دا چہرہ
غصے 'چ بھکھن لگ پیا۔
“ایہو جہیاں دھمکیاں دین دی لوڑ نہیں،” کرودھ 'چ مچدی
بلبیر پتی دی گل نوں وچوں ہی کھوہ کے لے گئی، “جو وی
بنوں جاں وگڑو میرا 'کلی دا نہیں، تہاڈا وی نال ہی۔”
“ایداں آں تاں ایداں ہی صحیح...مینوں نہیں پرواہ۔” کہن
نوں تاں جنمیت کہہ گیا پر اندروں اوہ ہل گیا سی۔
اس توں بعد کجھ کو وار جنمیت نے ٹھنڈے رؤں 'چ گل
کردیاں بلبیر دی سوچ نوں اپنے نال تورن دی کوشش کیتی سی۔
پر بلبیر وچ اوس نوں پہلاں والی پتنی نظر نہیں سی آ
رہی...نکی نکی گل تے اوہ اک دوجے نال تلخ ہو پیندے۔
گھر وچ پسرے تناء کارن اندو اتے تیز دے چہریاں دی
ٹہک گواچن لگ پئی۔ جدوں ممی ڈیڈی آپس وچ سدھی گل کرن
دی بجائے، اوہناں وچیں کردے تاں اوہ دوویں اپسیٹ ہو
جاندے۔ تیز تاں چپ کر رہندا۔ پر تیراں سالاں دی کومل چت
اندو پچھن بہہ جاندی، “...تسیں پہلاں وانگ ہسدے نہیں...کوئی
صلاح وی نہیں کردے۔”
“ایداں دی تاں کوئی گل نہیں۔” کہہ کے ممی ڈیڈی ٹال
دیندے۔
پر اپنے مناں وچ اوہ جاندے سن...بلبیر دے ماں پیو راہیں
کروائی گنڈھ تپ چل نہیں سی رہی...جنمیت نوں بلبیر برف بن
گئے دریا ورگی لگدی تے اپنا آپا برف دے امباراں ہیٹھ نگونی
جیہی چالے وگدے پانی ورگا...اسدا من کردا کہ دھپاں تے
ہواواں نوں مانن لئی اوہ کھلیاں وادیاں 'چ وگدے دریا وانگ
وگے۔ پر نیانیاں دا خیال آؤندیاں ہی اسدا دل کمب جاندا۔ اوہ
دیکھ رہیا سی کہ گمبھیر ہوندا جا رہیا تیز ہن اوس دے اونا
نیڑے نہیں سی رہ گیا۔ پر اندو اس نال پہلاں جنا ہی موہ کردی
سی۔ انج وی اوس نوں کنیڈا دا کوئی پاہ ہی نہیں سی لگا۔
تے کدی کدائیں جدوں جنمیت اندرلا شاعر اپنی اصل
اوستھا وچ ہوندا تاں اوس دی، پتنی ول نوں اٹھ رہی انگل اپنے
ول نوں اٹھ پیندی...اسدا دل کردا کہ اوہ بلبیر نوں 'بیریئے' کہہ
کے بلاوے۔ جیون سپھرن 'چ اپنے نال تردے آ رہے اوس دے
ادمی قدماں 'چ وچھ جاوے...بستر تے اگ آئی کندھ نوں ڈھاہ
دیوے...تے کندھ دیاں نیہاں پھرولدا پھرولدا اوہ دور پہنچ
جاندا...ادوں جنمیت دے نیلو نال اجے سریرک سنبندھ نہیں سن
بنے۔ پر بستر تے بلبیر دے جسم وچوں اوہ نیلو دے انگاں تک
پہنچیا ہندا...۔
پارک وچ میپل دے درختاں تھلیوں اٹھ کے جنمیت
پھہاریاں کول آ کھلویا سی۔ پھہاریاں دوالے بنے وشال حوض دا
رنگ نیلا ہون کرکے سارا پانی نیلی بھاہ مار رہیا سی۔ اپنے
اتے پے رہی پانی دی ہلکی ہلکی بھور نوں ماندیاں جنمیت
نوں، سبھا دی اک اکترتا وچ سنائی، نیلو دی اوہ کویتا یاد آ گئی
جس وچ اوس نے وگدے پانیاں دے ورودھ 'چ ترن دی گل کیتی
سی۔
سبھا دی میٹنگ توں بعد جنمیت تے نیلو 'کوفی ٹائم' 'چ جا
بیٹھے سن۔
“لئو سجن جی! تہاڈی کویتا دے ستکار وچ۔” ٹیبل تے بیٹھی
نیلو نوں گلابی پھلاں دا گلدستہ پھڑاؤندیاں جنمیت بولیا سی۔
“او تھینکس میت جی! پر ایہہ کتھوں؟” پھلاں نوں پیار نال
ویکھدیاں نیلو خوش ہو کے بولی سی۔
“اوہ ساہمنیوں۔” کہندیاں جنمیت نے 'کوفی ٹائم' دے دراں
کول پھل ویچ رہے بندے ول اشارہ کیتا سی۔
“پھر کویں بیت رہی آ؟” کوفی دے گھٹ بھردیاں نیلو نے
پچھیا سی۔
“نیلو! زندگی اک کھنڈر بنی پئی آ۔ اپنے دوالے پسرے
کھلاء وچوں مینوں پتجھڑی پتیاں توں سوائے کجھ وی نظر
نہیں آؤندا۔”
“تہانوں اپنے ہی درد دا پتے، دوجیاں دے دا نہیں۔” نیلو
دے بولاں وچ ہرکھ سی۔
“پر تیتھوں بناں میں سناواں کہنوں؟”
“دیکھو میت جی! جے تسیں ایہہ سوچی بیٹھے آں کہ میں
تہاڈے ہؤکیاں نوں اپنے من تے چکی پھراں تاں تہاڈا بھلیکھا
اے۔”
“نیلو! توں تاں گل ہی ہور پاسے نوں لے تری آں۔ تینوں
اپنی وی تے میری وی حالت دا پتہ ای آ۔”
“ایہی کہ تسیں ٹبردار ہو تے میں طلاق شدہ۔ پر ایس حالت
وچ میں فالتو عورت بن کے نہیں رہ سکدی۔ ایہہ رون دھون
تے ستھتیاں نال بجھ کے جیونا میرے وس دی گل نہیں...تے
تسیں وی کوئی اک راہ...۔”
لمی گردن پچھے بجھے تے کھلرے ہوئے کالے والاں 'چ
سجے نیلو دے روپ ساہمنے جنمیت نوں گلدستے دے گلابی
پھل پھکے پھکے جہے لگے...بھرویاں نظراں نال نیلو نوں
ویکھدیاں، اوس نوں اپنے اندر، اگ ترنگی نرت محسوس ہویا
سی۔ 'ایہو جیہی سندرتا دا وگوچا...نہیں نہیں۔' اوہ بڑبڑایا سی۔
ادیب ساتھی جدوں جنمیت کول نیلو دا ذکر کردے تاں اوہ
کہہ دیندا، “اوہ رشتہ تاں کدوں دا ختم ہو چکے۔”
“کجھ وی ہووے، وجدی تاں تیری ہی آ۔” اوہ آکھدے۔
تے جدوں نیلو دا ناں انڈیا توں آئے نوجوان شاعر ہرپال
نال جڑن لگا تاں جنمیت نوں انج محسوس ہویا جیویں کوئی
اوس دے آکاش دا اک رنگ چرا رہیا ہووے۔ ساہت اتے کینیڈین
جیون وچ ستھاپت ہو چکے جنمیت لئی ہرپال اک ایویں جیہا
ویکتی سی۔ پر جنمیت اوس نوں پیار نال ہی پیش آیا۔ اوس نے
ہرپال دی شاعری دی پرشنسا کیتی۔ “میرے لایق کوئی کم
ہووے تاں دسیں۔” وی کیہا۔
تے دو کو ملاقاتاں بعد ہرپال، جنمیت کول اپنا دکھ پھولن
لگ پیا سی۔ اوس نے دسیا سی کہ رشتے دار جیہناں کول اوہ
ٹھہریا ہویا سی اوس نوں بوجھ سمجھن لگ پئے سن۔
'رفیوجی کیس' لڑن لئی وکیل دیاں فیساں اتے ہور خرچیاں لئی
ڈالر چاہیدے سن۔ پچھے انڈیا توں وی قرضہ چک کے ایتھے
پہنچا سی۔ لک چھپ کے کم کرن لئی ہتھ پلا مار رہیا سی۔ پر
ہتھ اڑ نہیں سی رہیا۔
جنمیت نے مانٹریال رہندے اپنے اک دوست دے گروسری
سٹورری وچ ہرپال لئی تھوڑے کو ڈالراں دی جوب دا بندوبست
کر دتا۔ دھنواد کردیاں ہرپال نے کیہا سی، “بھا جی! جے تسیں
نہ مدد کردے تاں میریاں سوچاں نے مینوں پاگل کر دینا سی۔”
“پال! سمجھ لے ہن گڈی لیہ تے آ گئی اے،” اپنے بولاں
وچ اپنت بھردیاں جنمیت بولیا سی، “مانٹریال ایتھے نالوں نرمی
آں۔ اوہناں تیرا کیس من ہی لینا آں...اوں بہتا دور وی نہیں۔ چھ
ست گھنٹے دا سفر آ بس دا۔ جدوں جی کیتا ایدھر گیڑا مار گیا۔
پر کیہ پتہ تیرا؟ شاید اتھے جا کے سانوں بھلا ہی دیویں۔”
“نہ نہ، بھا جی! میں تہانوں نہیں بھل سکدا۔”
“ایہنے تاں وچارے نے کیہ بھلنا آں، تسیں بھاویں چاہندے
ہوووں کہ بھل جاوے۔” کول بیٹھی نیلو نے ٹکور ماری سی۔
“اوئے نیلو! ساڈے ورگے فقیراں دے دامن نوں شک نال
نہیں ویکھیدا۔” کہندیاں جنمیت نے گل ہاسے 'چ پا دتی سی۔
پھہاریاں لاگے کجھ سماں گزار کے جنمیت پارک دے
ساہمنلی بار 'چ جا بیٹھا سی۔ بیئر پیندیاں اوس نوں اوہ سماں یاد
آ رہیا سی جدوں اوس دے دوند 'چ رڑک ہو رہے من وچوں
پھٹدیاں نظماں سارے پاسیں سلاہیاں جا رہیاں سن...اوہناں دناں
وچ ساہت سبھا ٹرانٹو ولوں اک کانفرنس کروائی گئی، جس وچ
امریکہ، انگلینڈ اتے بھارت دے ساہتکاراں نے شرکت کیتی
سی۔ اجوکی پنجابی کویتا تے پرچے پڑھدیاں ودواناں نے
جنمیت دی کویتا نوں نواں کاوک سنواد رچاؤن والی کویتا کیہا
سی۔ ...اپنے اندرلی خوشی وچوں جنمیت دے من 'چ بلبیر لئی
وی موہ تے مان جاگیا سی...پریتی بھوجیتی والی شام نوں اوس
نے بلبیر نوں، نال چلن لئی کیہا۔ بلبیر نے کیہا کہ اوہ بعد 'چ
پہنچ جائے گی۔ پر پہنچی نہیں سی۔
بیئر وسکی دے دور دوران جنمیت توں پچھیا گیا کہ اوس
دی کاو پرتبھا نوں سکھراں ول لجان وچ اوس دی سادھنا توں
بناں کیہ کسے ہور دا ہتھ وی سی؟ اوس نے کیہا، “ہاں، میرے
سارے متراں دا۔” پر من وچ عکس صرف نیلو دا ہی ابھریا
سی...تے پارٹی توں بعد پتہ نہیں ایہہ شراب دا نشہ سی جاں
کجھ ہور کہ اوس دی کار نیلو دے گھر ول نوں مڑ گئی سی۔
اگلے دن اندو اتے تیز نال رات دی پارٹی دیاں گلاں
کردیاں جنمیت نے چپ وٹی بیٹھی بلبیر نوں بلا ہی لیا، “توں
کاہتے نہ پہنچی؟”
“موڈ ٹھیک نہیں سی۔”
“موڈ دا تاں ایویں بہانہ آں۔...تینوں آؤنا چاہیدا سی۔ لوکیں
جان جان کے پچھ رہے سی کہ آئی کیوں نہیں؟” جنمیت نے گلہ
کیتا۔
“لوکیں تاں مینوں وی بہت کجھ پچھدے آ تے دسدے وی
آ۔”
“توں گل نوں ول پا رہی ایں۔ میں تاں صرف ایہہ کہہ رہیا
سی کہ میری کلا نوں جو مان مل رہے، ایہہ میرے لئی ہی
نہیں تیرے لئی وی مان والی گل اے...پر تینوں ایداں دیاں گلاں
بارے کجھ پتہ ہی نہیں۔”
بلبیر نوں انج لگا جیویں اپنے اخیرلے واک نال جنمیت نے
اوس دی شخصیت نوں نگونی جیہی بنا دتا ہووے۔ روہ 'چ آ کے
اوہ بولی، “جھوٹھ تے پکھنڈ آ تہاڈی ایہہ کلا۔ میں اوس نوں
نفرت کردی آں۔ مینوں نہیں لوڑ ایہدے بارے پتہ رکھن
دی...پتہ رکھن آلی تہاڈے کول ہیگی جو آں۔ راتیں اصلی پارٹی
تاں اوہدے گھر ہی...۔”
بلبیر دی گل نے جنمیت نوں پیراں توں کڈھ دتا۔ اوہ حیران
رہ گیا کہ اس نال خار کھاندے لکھاری اوس دی رین رین گل
نوٹ کرکے کویں بلبیر تک پہنچا رہے سن۔ حالات نوں
سادھارنتا وچ لیاؤن لئی اوہ نرم پے کے بولیا، “تیرے دماغ 'چ
تاں بس ہاء ای گل وڑی ہوئی آ۔ میں تینوں کنی وار سمجھائی
کہ اوہ میری دوست اے تے توں میری پتنی۔”
“نہیں سبھ کش اوہی آ، میں تہاڈی کجھ نہیں لگدی۔”
“شرم نہیں آؤندی نیانیاں ساہمنے ایداں دیاں گلاں کردیاں۔”
جنمیت تلخ ہو کے بولیا سی۔
“جے تہانوں کردیاں شرم نہیں آؤندی تاں مینوں دسن 'چ
کاہدی آ؟ نالے نیانیاں نوں کیہڑا نہیں پتہ کہ تسیں کیہ چج
گھولدے آں۔ ایداں نہیں گھر وسدے ہندے۔” بلبیر دی آواز
غصے 'چ کمب رہی سی۔
“نہیں وسدے تے نہ وسن، میں کوئی ٹھیکہ نہیں لیا ہویا۔”
جنمیت گرجیا۔
“گھر پریواراں دے سلسلے ٹھیکے تے نہیں اصولاں تے
چلدے آ۔ اوہ اصول جے تہانوں نہیں منظور تاں پاسے ہووو۔”
بلبیر دا غصہ بے قابو ہوندا جا رہیا سی۔
جنمیت نوں انج لگا سی جیویں بلبیر نے دھکہ مار کے
اوس نوں سردلوں باہر کر دتا ہووے۔ اوہ روہ 'چ کڑکیا،
“تیتھوں پاسے ہون لئی تاں میں ہنے ہی، اسے پل تیار ہاں۔ پر
تینوں پتہ ہونا چاہیدے کہ گھر اتے ہور سبھ کاسے دی پائی
پائی دا حساب کرنا پئے گا۔”
“جدوں مرضی آ کر لئو۔ میرے لئی تاں ایہہ گھر نرک
نالوں وی بھیڑا آ۔” کرودھ 'چ بھج رہی بلبیر نے کیہا سی۔
...کیلگری توں پہنچے بلبیر دے ماں پیو نے سمجھوتہ
کرواؤن لئی کجھ نیڑلے بندے اکٹھے کیتے...بلبیر طلاق توں
ارے گل ہی نہیں سی کر رہی۔ پتنی دا رخ ڈھنگ ویکھ کے
جنمیت دا پارا وی چڑھ گیا...کافی گھینس گھینس توں بعد وی
گل کسے سرے نہ لگی۔
تے صلح کرواؤن لئی جڑے بندے، دوناں دھراں نوں
سویکاری طلاقنامے دیاں شرطاں بنھن لگے...ہنجو کیردی اندو
اتے گھرنت نظراں نال ڈیڈی نوں تکدے تیز نے وکیل اتے ہور
ساریاں دے ساہمنے کہہ دتا سی کہ اوہ ممی نال رہن گے۔
نیانیاں نوں ملن دی شرط ہیٹھ جنمیت نے مینٹنینس خرچہ بھرنا
پروان کر لیا۔
گھر اتے ہور سامان دو حصیاں 'چ ونڈ دتا گیا۔ بینک
کھاتے اوہناں نے پہلاں ہی اڈ اڈ کیتے ہوئے سن۔
گھر وکن مگروں اپنے حصے آئی رقم نال بلبیر نے اپنے
لئی اک چھوٹا جیہا گھر خرید لیا۔
نیلو نال رہ رہیا جنمیت اپنے آلے دوالے اک تازگی جیہی
محسوس کردا۔ نیلو دے مسکرا کے گل کرن، گھر دے کم
کردیاں جنمیت دے شعرگنگناؤن، اپنے نال کم کردیاں گوریاں
عورتاں دے جنسی قصے سناؤن، جنمیت نوں بیئر پا کے دین
تے کدی کدی آپ وی پی لین ورگے کارج جنمیت اندر ہلاس
جیہا بھری رکھدے۔
ویک اینڈز تے نیلو، جنمیت نوں نویاں انگریزی، ہندی
فلماں ویکھن جاں شوپنگ کرن لے ٹردی۔ پر جس ویک اینڈ
تے جنمیت دا لکھن دا موڈ ہندا، اوہ کتے نہ جاندے۔ نیلو جنمیت
لئی شانت ماحول بناؤندی۔ اوس نوں پتہ ہوندا کہ لکھن بیٹھے
جنمیت نوں کس سمیں جوس، کسے سمیں کوفی، کس سمیں
کوئی مٹھی جاں نمکین چیز چاہیدی ہندی۔ تے جنمیت دے بند
کمرے وچوں ماڑی جیہی آواز پین تے ہی، “دسو میت جی...۔”
کہندیاں اوہ جھک کے انج حاضر ہوندی جیویں جنمیت دے
کویتا لکھن دے کارج توں وارے وارے جا رہی ہووے۔
پر جدوں تیجے چوتھے ہفتے جنمیت نے اندو نوں ملنا
ہوندا تاں تناء پیدا ہو جاندا۔ نیلو چاہندی سی کہ ہوٹل 'چ جا کے
رہن دی بجائے جنمیت اندو نوں گھر لے کے آیا کرے۔ اوس
دے وار وار روس جگاؤن تے اک ویراں جنمیت اندو تے زور
پا کے اوس نوں گھر لے آیا۔ نیلو نے اسدا بڑا چاء کیتا۔ پر اندو
نہ کُھلی...غصے 'چ آئی نے اوس نے نیلو نوں کہہ دتا، “تسیں
میرا ڈیڈی کھوہ لئی۔”
نیلو دے جیویں دہتھڑ وجا ہووے۔ اپنے اندر اٹھ رہے
کرودھ اتے اوس نے مساں ہی قابو پایا...تے پھیر پتہ نہیں
کیوں اوس دیاں اکھاں وہ تریاں...ہنجو پونجھدیاں اوہ بولی،
“اندو! زندگی کھوہن کھہاؤن دا نہیں، لبھن لبھاؤن دا عمل اے۔
خیر توں اپنا غصہ کڈھ لے۔ جو وی تیرے دل 'چ آ کہہ
چھڈ...پر توں آیا ضرور کر۔ رات ایتھے ساڈے کول رہیا کر۔”
جنمیت نوں آس سی کہ تیز وی اندو وانگ اس نال ملن گلن
لگ پئے گا۔ پر اوس نے جنی واری وی پچھیا تیز دی نانہہ ہور
پکی ہندی گئی سی۔
جدوں اک لیکھک نے جنمیت نوں ایہہ گل رڑکائی کہ
لوکیں جنمیت نال گھمدیاں نیلو تے اندو نوں 'بھیناں ہی لگدیاں'
کہندے آ تے نالے ہور وی بھانت بھانت دیاں گلاں کردے آ تاں
جنمیت نوں انج لگا سی جیویں اس لیکھک نے جنمیت اندر ستی
پئی ایداں دی ہی کسے گل نوں جگا دتا ہووے۔
اوس نے ایہہ گل نیلو کول کیتی سی۔ “کون پرواہ کردے
ایہناں تنگ دل لوکاں دی۔” نیلو نے لاپرواہی نال کیہا سی۔
'کنی دلیر آ نیلو۔' جنمیت نے من ہی من کیہا سی...جنمیت
دے من 'چ آؤندا کہ اوہ وی نیلو وانگ دلیر بن جاوے پر استوں
اجیہا ہو نہیں سی رہیا۔
اوہ اندو نوں نیلو جاں نیلو نوں اندو نال لے کے گھمن توں
کتراؤن لگا۔
...تے پھیر جیویں اوس نوں نیلو نال ترنا پھرنا وی چنگا
لگنوں ہٹ گیا۔ اسدا من چاہندا کہ نیلو اکلی ہی سٹوراں نوں جا
آیا کرے...جویں بلبیر جاندی ہندی سی، نیانیاں نوں لے کے
لوڑیندی شوپنگ وی کر آؤنی تے آ کے حساب وی کرنا۔ پیسہ
سانبھنا اوس نوں آؤندا سی۔ پر نیلو تاں اپنی وی تے جنمیت دی
تنخواہ وی نال دی نال ہی مکائی جا رہی سی۔
پر جس انداز نال نیلو کپڑا لیڑاا پہندی، گھر نوں سجاؤںدی
تے گروسری خریدن سمیں رسوئی دی ہر چیز نوں صحت دے
سنبندھ وچ دیکھدی، اس وچوں جنمیت نوں اوہ زندگی نوں جیو
نہیں بلکہ مان رہی لگدی۔
نیلو دیاں کہیاں ایہہ گلاں، “میت جی! دالاں گھٹا دیؤ، ایہناں
وچ ماڑے موٹے پروٹین تاں ہندے آ پر وائیٹامن کوئی نہیں ہندا۔
ایہناں نالوں چکن تے سبزیاں ٹھیک نے۔ ایہ دہیں تے بٹر وی
گھٹا دیؤ۔ ایہناں نال مٹاپا آ جاندے۔ تسیں دیکھیا ہونے، گورے
لوک 'ڈیئری پروڈٹکس' بہت گھٹ ورتدے آ۔ سیلڈ تے جوس
وغیرہ ٹھیک نے...۔” جنمیت ہس کے ٹال دیا کردا سی۔ پر نیلو
ولوں صحت رسالیاں دے ورقے کھول کھول اس اگے رکھن
تے اوس نوں تھوڑا بہت مننا ہی پیندا۔
پر نیلو دا ہرپال نوں فون کرنا جنمیت نوں چنگا نہ لگدا۔
بار 'چ بیٹھے جنمیت نوں بیئر دا ہلکہ جیہا نشہ ہو چکا
سی...شاید ایہہ اوس دے من دی اداسی سی کہ دیوار تے لٹک
رہی اک بچی دی ہسوں ہسوں کردی تصویر وچوں اوس نوں
کجھ ہور طرحاں دے چہرے نظر آؤن لگے...ڈولی 'چ بیٹھ رہی
اندو دا ہنجوآں 'چ بھجا چہرہ، بلبیر دا خاموش چہرہ...تے ایس
دنیاں 'چوں جا چکی اوس دی ماں دا جھرڑیاں والا
چہرہ...ادوں ماں دے زیادہ ڈھلی ہون دی خبر سن کے اوہ
اداس ہو گیا سی۔ “جاؤ دیکھ آؤ۔ سیانا سریر آ، کیہ پتہ ہوندا...۔”
نیلو نے صلاح دتی سی۔
ہسپتال 'چ پئی ماں دا ہاریا ہویا چہرہ ویکھدیاں جنمیت نوں
بیڈ لاگلی کھڑکی پچھے کھلوتے درخت دی چھاں کمبدی ہوئی
پرتیت ہوئی سی۔ اک دوجے دے گل لگ کے ماں پت کنی ہی
دیر ہنجو وہاؤندے رہے...ماں دی مدھم آواز اوس دے کناں 'چ
پے رہی سی، “وے پت!...وے پت! توں ایہہ کیہ کیتا؟ بلبیر تاں
ساڈے گھر دا تھمھ سی...کیہ ہو گیا تیری عقل نوں؟”
بھرا نے جنمیت نوں دسیا سی کہ اوہناں نے جنمیت تے
بلبیر دے طلاق دی گل ماں کولوں لکائی رکھی سی۔ پر جدوں
کسے پاسیوں اوس دے کنیں پے گئی تاں اوہ غم 'چ منجے نال
لگ گئی سی۔
جنمیت ماں کول اپنیاں ساہتک پراپتیاں دیاں خوشگوار
گلاں کردا۔ پر ماں کردی ہی گئی۔ تے کجھ ہفتیاں بعد چل وسی۔
افسوس کرن آئے لوک ول جیہا پا کے ایہہ گل وی پچھ
لیندے، “جنمیت سیاں! سنیائیں پئی توں اپنا ٹبر چھڈ دتی؟”
پردے نال ملن آیا نیلو دا ڈیڈی جسدا اپنا بزنس سی
جنمیت نوں باہلا ہی غریبڑا جیہا لگا سی۔ ہٹکورے جہے لیندیاں
اوہ بولیا سی، “جنمیت سیاں! ساڈے جین دا کوئی حج نہیں۔ میں
منداں غلطی ساڈی سی۔ نیلو نوں ویاہن توں پہلاں سانوں منڈے
بارے پوری پچھ گچھ کرنی چاہیدی سی۔ ...ہن ادھرلی 'کلی
'کلی گل ایتھے پہنچدی آ۔ توں تاں بڑا سمجھدار سی...چلو اوہ
جانے جاں تاں ویاہ ہی کر لیندا۔”
فوناں تے نیلو نے جنمیت نال درد سانجھا کیتا سی، اندو
نے دادی دے چلے جان دا دکھ منیاں سی تے بلبیر نے اینی کو
گل ہی کیتی سی، “ماں دی یاد 'چ سکولے اک کمرے لئی پیسے
دے آئیو۔ مڑ کے آؤگے تاں دے دیاں گی۔”
چھٹی ہور منگا کے جنمیت، پٹیالے یونیورسٹی 'چ
پڑہاؤندے، اپنے متر سریندر نوں لے کے کشمیر نوں چلا گیا۔
جالندھر، چنڈی گڑھ تے دلی دے لیکھکاں نوں وی ملیا۔
جنمیت دے کنیڈا مڑن تے نیلو نے ہرپال بارے گل چھیڑی
سی، “پچھلے ہفتے پال دا فون آیا سی۔ اسدا کیس ریجیکٹ ہو
گیئے۔ بڑا نراش ہویا پئی۔”
“اپیل نہیں کیتی؟”
“تہاڈے نال صلاح کرنی چاہندے۔ کہندا سی وکیل تکڑا ہونا
چاہیدے۔”
“ہاں، وکیل تاں تکڑا ہی ہونا چاہیدے۔” جنمیت نے نیلو دی
ہاں وچ ہاں ملائی سی۔
“رفیوجی کیساں بابت ایتھوں دے دو کو وکیل کافی مشہور
نے۔ میرا خیال اے اوہدی اپیل ایتھوں کروائیے۔”
“مشہور وکیل تاں مانٹریال وی ہون گے۔” نیلو نوں
گھوکھویں نظر نال ویکھدیاں جنمیت بولیا سی۔
“پر پال نوں ڈر اے کہ اتھے اوہدی اپیل وی کتے...۔”
کجھ دناں بعد ہرپال اوہناں کول آ گیا سی۔
شام نوں ٹی.وی. دیکھدیاں جدوں نیلو تے ہرپال نویاں
انگریزی فلماں اتے ٹی.وی. شوآں دے ایکٹراں، آئیس ہاکی،
بیس بال تے باسکٹبال دے کھڈاریاں بابت اماہ نال گلاں کردے
تاں جنمیت نوں اوہ اپنے نالوں کسے وکھری دھرت تے
کھلوتے نظر آؤندے... اس نالوں ودھ ہشیار۔ ...اوہناں دی نیڑتا
جنمیت نوں چبھن لگی...جنمیت اتے نیلو وچکار جھڑپاں شروع
ہو گئیاں...دو وار تاں معاملہ پولیس کول جاندا جاندا بچیا۔
جنمیت دی اتر وچ یلونائف وکھے بدلی ہو جان دی خبر
نے نیلو تے ہرپال نوں حیران کر دتا...۔
شروع شروع وچ جنمیت نوں انج لگا جیویں چپ چپیتے
اتے ہل چل رہت ییلونائیف شہر وچ اوس دے تیز رپھتاری
جیون گیئر اکھڑ اکھڑ پے رہے ہون۔ پر اتھوں دے پردوشن
رہتشن ماحول وچ وچردے لوکاں دے دلاں وچلی سادگی تے
سچائی اوس نوں چنگی لگن لگی۔ ڈاکخانے دے اندر تے باہر
ملدے لوک جدوں 'ہائ میٹ' کہندیاں اس نال گلاں کردے تاں
اوس نوں، سال 'چ اٹھ مہینے برف نال کجیا رہن والا اوہ علاقہ
کافی نگھا لگدا۔ ...نیٹو انڈیئنز تے گورے کینیڈیناں دے اس
بھائی چارے دا انگ بنیاں جنمیت پنجابی رسالیاں اتے اخباراں
راہیں ساہت نال پوری طرحاں جڑیا رہیا...تے بڑیاں معیاری
کویتاواں دی رچنا کیتی۔
...دو سال بعد ٹرانٹو پرتن تے ستھانک لیکھکاں اتے ہور
دوستاں نے اسدا بڑا چاء کیتا۔ اسدا گھر ساہت دا کیندر بن گیا۔
انڈیا، انگلینڈ، امریکہ تے ہور دوروں نیڑیوں آؤندے لیکھک
اوس نوں موہ نال ملدے۔ بہتے تاں اس کول ہی ٹھہردے۔
نیلو تے ہرپال دی واہوا نبھ رہی سی۔ اوہ جنمیت نوں ملدے
رہندے۔ اندو وی ہفتے دو ہفتے بعد گیڑا مار جاندی۔ اندو توں
جنمیت نوں پتہ لگدا رہندا...تیز اپنی ممی تے اندو دا کافی خیال
کردا سی۔ پڑھائی دے نال، اوہ پارٹ ٹائم جوب وی کر رہیا
سی۔
...تے پھیر جدوں بلبیر دے ماپیاں نے اندو لئی کیلگری
وچ اک چنگا منڈا لبھیا تاں بلبیر نے دھی نال وچار کر کے ویاہ
دے دن بنھ دتے۔ اندو دے جنمیت نوں ویاہ 'چ شامل ہون لئی
کہن تے جنمیت نے کیہا سی، “بیٹی! مینوں توں رہن ہی دے۔”
“او نو ڈیڈی، تہانوں آؤنا ہی پئے گا۔ تہاڈے کرن والیاں
ساریاں رسماں صرف تسیں ہی کروگے۔” اندو غصے 'چ آ گئی
سی۔
“ٹھیک اے بیٹی! میں آواں گا۔ پر رشتے داراں 'چ نہیں
بیٹھاگاں۔ تے اک گل ہور، کیلگری توں اک دن پہلاں پہنچے
باراتیاں دے ہوٹل اتے سیوا پانی دا خرچ میں کراں گا۔” اندو
نوں گل کردے ڈیڈی دے چہرے تے سدھراں نظر آئیاں سن۔
اوس نے ایس بابت ممی تے تیز نوں منا لیا سی۔
بار 'چوں اٹھ کے پارک وچلے 'پارکنگ لوٹ' ول نوں
آؤندیاں جنمیت نوں اپنے 'سیلولر فون' دی گھنٹی سنائی دتی۔
نکا جیہا اےریال باہر کھچدیاں اوس نے “ہیلو” کیہا۔
“ڈیڈی! کتھے اوں تسیں؟” اندو بول رہی سی۔
“بیٹی! میں ایتھے اک پارک 'چ آں۔ بولو کیہ گل اے؟”
“تہانوں چیتا وی آ، ساڈی کیلگری دی پھلائیٹ شام اٹھ
وجے دی آ؟”
“ہاں بیٹی! مینوں چیتے۔ توں فکر نہ کر...۔”
'ہاں اندو، دو ڈھائی گھنٹیاں تک توں ٹر جانے۔'
بڑبڑاؤندیاں جنمیت اداسی 'چ ڈب گیا...اوس نوں انج لگا جیویں
اس توں اگے اگے جا رہیا اسدا پرچھاواں 'پارکنگ لوٹ' دے
نال لگدی اک سنگھنی جھڑی وچ پہنچ کے اوس دے من 'چ آ
اتریا ہووے...کئی سال پہلاں اوہ ایس پارک وچ گھمن آئے سن۔
ایس جھڑی کول آ کے جنمیت نے کیہا سی، “چلو بئی! ایتھے
آپاں 'کلے 'کلے ہو کے گواچ جائیے تے پھیر اک دوجے نوں
لبھیئے۔” ...کئی چر لا کے اوہ مڑ اکٹھے ہوئے سن۔ “ایہو
جیہی کھیڈ مڑ کے نہیں کھیڈنی۔ میرا تاں 'کلی دا ساہ ہی نکل
چلا سی۔” تھکی جیہی بلبیر گھاہ تے ڈھیری ہندیاں بولی سی۔
ایہناں ہی سوچاں وچ گواچے جنمیت دے من وچ اسدا متر
سریندر آ کھلویا، جو کجھ مہینے پہلاں کنیڈا گیڑا مار کے گیا
سی۔ پروارک سنبندھ ہون کرکے اوہ بلبیر تے نیلو نوں وی ملیا
سی۔ تے اوہناں بارے جنمیت دے من دی گل جانن لئی اوس نے
جنمیت توں پچھیا سی، “میت! کیہ توں بلبیر بھابی تے نیلو نوں
وسار چکیں؟”
“ہاں وی تے نہیں وی۔”
“کیہ مطلب؟”
“سریندر! زندگی وچ ختم کجھ وی نہیں ہندا۔ من اندرلے
پرچھاویاں اوہلے بڑا کجھ لکیا پئی۔ ٹٹ چکے رشتیاں دے
چہرے ورھیاں بعد تہاڈے من 'چ انج آ ابھردے نے جیویں
تہاڈے کول کھلوتے مسکرا رہے ہون، گلے شکوے کر رہے
ہون۔”
“پر توں اونا محسوس نہیں کردا۔ شاید ساہتک پرسدھی...۔”
“ہاں، اسدا وی اک عجیب نشہ ہندے۔ پر سریندر! توں جاندا
ای آں کنی جٹل اے ایہہ زندگی،” سوچاں 'چ ڈبی نظر نوں
سریندر ول کری جنمیت کہہ رہیا سی، “جدوں کدی میریاں
پروارک ذمہ واریاں میتھوں حساب منگدیاں نے تاں مینوں اپنا
کھاتہ بالکل خالی نظر آؤندے...پچھے جہے پتہ نہیں میرے من
'چ کیہ آیا کہ میں اپنے اک دوست دے منڈے نوں کیہا کہ مینوں
تیز نال ملا۔ اوس نے ملا دتا۔ پر تیز نے مینوں ایداں لاہ لاہ
سٹیا کہ میں کئی دن اندر ہی اندر مدھ ہوندا رہا، ٹٹدا رہیا۔”
“میت! توں ہن پہلاں وانگ اپنے آپ نوں 'جسٹیفائی' نہیں
کردا، جیویں پنج کو سال پہلاں جدوں توں انڈیا گئیں تاں کافی
دوش بلبیر بھابی دے سر وی مڑھدا سیں۔”
“ہاں، اپنے 'چ ایہہ تبدیلی تاں میں محسوس کرداں۔”
“اسدا کوئی کارن؟”
“کارن، مینوں میرے تے میری کویتا دے رشتے 'چ نظر
آؤندے۔ پہلاں کویتا میرے انگ سنگ ہی وسدی سی۔ ہن ایہہ
میرے ساہیں رچ گئی اے تے کوتا دا ایہہ سچ، مینوں سچائی
توں منکر نہیں ہون دیندا...اپنی چیتنا دے وکاس دیاں میں جنیاں
مرضی پھڑھاں ماری جاواں پر سچ ایہہ اے کہ میرے اندر
بیٹھیاں سنسکرتک دھارناواں نے مینوں میری چیتنا دے ہان دا
نہیں ہون دتا...بلبیر دے رویئے وچ تبدیلی مینوں صاف نظر
آؤندی سی۔ پر میری بھارتی مرداویں ہؤمیں مینوں ایہی
درڑھاؤندی رہی کہ بلبیر کدی وی مینوں چھڈ نہیں سکے گی۔
رولا رپا پا کے صبر کر لئےگی...دراصل میں خود وی بلبیر
نالوں ٹٹنا نہیں سی چاہندا کیونکہ اوس نے گھر بار دیاں ذمہ
واریاں توں مینوں مکت کیتا ہویا سی۔”
“پر میت! جدوں تہاڈا طلاق ہو ای گیا تاں پھیر توں نیلو نال
ویاہ کیوں نہ کیتا؟”
“میں شروع توں ہی نیلو نوں پتنی دے طور تے تصور
نہیں سی کیتا۔ میری سنسکرتک سوچ وچ اوہ میری پریمکا سی،
میری کلا دی اپاشک...ہاں جدوں بلبیر نال میرا طلاق ہو گیا
تاں میں نیلو نوں ویاہ لئی کیہا سی۔ پر اسدا جواب سی کہ جے
پچھم دے بہو گنتی جوڑے ویاہ توں بناں ہی خوشیاں بھری
زندگی جیو رہے آ تاں آپاں نوں ویاہ دیاں رسماں 'چ بجھن دی
کاہدی کاہل اے...تے جدوں نیلو ہرپال ول جھک گئی تاں میں
بری طرحاں پنجیا گیا۔ بڑے تناء والا سماں سی اوہ...جے میں
نیلو نوں اپنے نال نرڑ کے رکھدا سی تاں زندگی وچ ہور کڑتن
گھولن والی گل سی۔ جے چھڈدا سی تاں پلے کجھ نہیں سی
رہندا...پھر میرا دھیان بلبیر ول چلے جانا۔ پر اتھے وی اوہی
دبدھا...تے تناء دے جھمبے ہوئے نے میں ییلونائیپھ دی بدلی
لئی آپ ہی ولنٹیئر کر دتا۔
گھڑی تے نظر پیندیاں، 'پارکنگ لوٹ' 'چ کھلوتا جنمیت
سوچاں وچوں باہر نکل آیا۔ اوس نے کار سٹارٹ کیتی تے چل
پیا۔
جدوں اوہ ایئرپورٹ تے پجا تاں اندو دور نیڑے دے کجھ
رشتے داراں نوں ملن مگروں تیز نوں مل رہی سی۔ اپنے
گمبھیر چہرے تے مسکراہٹ لیا رہیا تیز اندو دے پرل پرل
کردے ہنجوآں نوں پونجھدا ہویا اوس نوں خوش رہن لئی کہہ
رہیا سی۔
اندو جدوں ممی دے گل لگی تاں اس دیاں دھاہاں نکل
گئیاں۔ تے پھیر اسے طرحاں روندی اوہ جنمیت دے گل لگ
کے کہن لگی، “ڈیڈی! ممی بہت تھک گئی اے...۔”
کول کھڑی بلبیر ول ویکھدیاں جنمیت نوں اوس دیاں اکھاں
وچ وگدے ہنجو اپنے ہنجوآں ورگے ہی نظر آئے سن۔ پھیر
اوس نے، بلبیر نوں پاسپورٹ تے ہوائی ٹکٹ پھڑاؤندے تیز
دے، ایہہ بول سنے، “لئو ممی! تہاڈا سامان چیک انک کروا
دتی۔”
“ڈیڈی! ممی کجھ سمیں لئی انڈیا جا رہی اے۔ دو کو دن
پہلاں ہی پروگرام بنیاایں۔” ہنجو بھریا چہرہ اتانہ کردیاں اندو
بولی سی۔
جنمیت تے بلبیر نے جس نوں وی باہاں 'چ لے کے وارو
واری پیار دتا۔ جس دے ماتا پتا تے رشتے داراں نوں ست
سری اکال بلائی۔
تیز نے وی ساریاں نوں وداع کہی۔
اندو تے بلبیر اپنے وکھ وکھ بورڈنگ گیٹانگ ول نوں ٹر
پئیاں۔ چھلکدیاں اکھاں نال جنمیت اتے پرے کھڑے تیز نوں
'بائ' کردیاں اندو نظروں اوہلے ہو گئی۔...پل دی پل جنمیت
نوں انج لگا جیویں اندو تے جس نوں 'بائے' کردا اسدا ہتھ بلبیر
ول نوں وی اٹھ گیا ہووے تے موہریوں بلبیر نے وی
ہاں...نہیں...شاید جنمیت نوں دھچکا لگا سی۔ تے پھیر اوہدی
نظر جاندے آؤندے مسافراں وچ گواچ گئی۔ اگلے ہی پل اوہ
جیویں اپنی سرت وچ آ پرتیا ہووے۔...ٹرمینل دے جس تھاں تے
اوہ کھلوتا سی، اتھوں مسافر جا ہی رہے سن، آ نہیں سن رہے۔
(اُلتھا:
ایم آصف)
