رنجکداس پرگٹ سنگھ ستوج
پچھلے دو سالاں توں میری موت بارے گدی کتیاں وانگوں 'ٹؤں-ٹؤں' جیہا کردیاں سن کے میری روح دی ضمیر جاگ ہی پئی ہے کہ تہانوں سچ آپ ہی دسّ دیواں۔ تسیں سوچدے ہوؤنگے، 'ایہہ دو سالاں توں مریا بوبنا کہڑے کھلّ-کھونجے 'چوں بول پیا ہے۔' حیران نہ ہوؤ بابیو! میں ڈیرے آلے بابے رنجکداس دی روح آپ آئی ہاں، تہاڈے بھرم جال توڑن لئی۔
ہیں؟ ہاں! ہاں! اوہی پوجنیک بابا رنجکداس جی۔
اج ہی میری برسی منائی جا رہی اے۔
ہیں؟ دیکھنا چاہندے ہوں؟
آؤ پھیر ڈیرے لے چلاں۔
اوں تاں میں جھنڈے عملی وانگوں ساری رام-لیلا آپ ای سنا دیوں۔ جے کچھ پچھنا وی ہووے تاں اچی بولیو۔ مینوں وی اج دے نیتاواں وانگ اچا ای سندے۔
آہ دیکھو! میری برسی دا رونق-میلہ۔ مرکے چیمیاں آلے میلے جنا 'کٹھّ اے۔ اتھے تہانوں منکھ دی ہر بریٹی ملجو۔ میری سیوا بھاونا 'چ اننھے ہوئے وی مل جانگے۔ کئی ہیر 'تے رانجھیاں دے عشقَ پیچے لڑاؤن لئی وی ایہہ ڈیرہ بیلے دا کم سار دندے۔ کئی بچارے ٹلی چھڑے ورگے وی لوکاں دیاں تیویناں 'تے اکھاں تتیاں کرکے سارن آ جاندے نے۔ جے موقع لگے تاں چونڈھی -چپا وی وڈھّ جاندے نے۔ تے.. .. ..۔
ہیں.. ..؟ ہیں؟ کی کیہا؟
اچھیا، اچھیا! سمجھ گیا۔ غصہ نہ منیوں! میں، سونوں دسئ وی 'اونا' وانگ گھٹّ ای سندے۔ اچھیا، تہاڈی مرضی۔ جے میری کہانی سننی ای اے تاں اوہ وی سنا دناں۔ ہن کہڑا اپنا آرتی دا ٹینم کھنجھدا جاندے۔ نہ ہی آپاں گجا نوں جانے۔ ہن تاں اپنا اشیرواد دین دا وی پکا ٹینم بنیا ہوئٔے۔ اوہ پھیر دسوں۔ ہاں سچ! میری کہانی۔ لے سنو۔
اسیں تاں میرے کنجر باپ دے تنّ پتندر جمے سی۔ میں وڈا، دو میتھوں چھوٹے۔ لے.. .اے.. .ہسن عالی جاں گمبھیر ہوکے سوچن عالی ایہدے 'چ کوئی گلّ نی۔ میرے باپو نوں سارا پنڈ ای کنجر کہندا سی۔ کنجر کہے وی کیوں نہ اوہنے کم ای کنجراں آلے کیتے سی۔ اوہ وی سن لؤ کیوں؟ میرے باپ دے نشے-پتے کرکے کسے نے ڈولا نہیں سی توریا۔ پھیر باپو نے 'مردی نے اکّ چبیا، ہار کے چھڑے جیٹھ نال لائیاں' والی گلّ کرکے ساڈے گوانڈھی پنڈوں ڈوماں دی کڑی کڈھ لیایا سی۔ باپو مرزے وانگو بدھو وی نہیں سی وی کسے جنڈ تھلے دم لین لئی بیٹھ جاندا۔ اوہ تاں پورا ستاں ندیاں دا تارو سی۔ راتے-رات ساڈی ماں ویہہ جوہاں ٹپا دتی۔ سویر نوں ڈومّ ادھا پنڈ لے کے ساڈے گھر آ وڑے۔ ہن باپو اوہناں نوں کتھوں ملنا سی جویں کہندے نے، 'اڈدی دھوڑ دسے، پیر نظر نی آؤندا' وانگ باپو تاں ہوا نوں گنڈھاں دے گیا سی۔ ڈومّ کنے ہی دن لاہواں دے پنڈاں وچّ باپو دیاں پیڑاں سنگھدے پھردے رہے۔ جد کچھ ہتھ پلے نہ پیا تاں موت دی جھگّ وانگ آپے بیٹھ گئے۔
اک منٹ.. ..اودھر دیکھو! او.. ..ہ.. .آؤندیاں نے سلفے دی لاٹ ورگیاں۔ اوہ دیکھدیوں، ساریاں توں موہرے لال چنی عالی۔
ہاں ہاں اوہی!
اوہ اج-کلّ بابے نونمی داس توں شام نوں 'اشیرواد' لین آؤندی ہندی اے۔ پہلاں کئی مہینے میتھوں وی بڑا اشیرواد لئ۔ کئیاں نوں تاں ساڈی بھووتی نے پتر پھل وی دتی۔
ہیں کی کیہا؟ پھسدیاں؟
لے پھسن نوں کی اے بسّ گدڑسنگی چاہیدی اے۔ ہریک بزنس نوں چلاؤن دی گدڑسنگی ہندی اے گرمکھو! جنی کوئی گدڑسنگی چنگی لاؤن جاندا ہوؤُ، اونا ای کامیاب ہوؤُ۔
اوہ دیکھدیں بامنی! اوہ ساڈی پکی اجینٹ اے۔ سارے پنڈ دی خبرسار ایسے دے ذریعے آؤندی اے۔ ربّ نوں ٹاکیاں لاؤنن تکّ جاندی اے۔ ایہہ جنھا نوں ڈیرے لے کے آؤندی اے، اناں توں سی. آئی. ڈی. آلیاں واگوں پہلاں ای سارا بھیت-سیت لے لیندی اے۔ جدوں اوہی گلاں اسیں.. ..۔
اوہ کھڑ وی جاہ.. ..۔ کئی مہینے باپو دی کسے نوں اگھّ-سگھّ ای نی لگی۔ تھونوں دسئ باپو وی پورا کنجر سی۔ دوواں پنڈاں دی کسے بندے وچوں دی وار-سار لیندا رہا۔ جد گلّ پوری ٹھنڈھی پے گئی تاں اک دن باپو نے سویرے ساجھرے ہی نونہہ توں ماں دے پیریں ہتھ لیا لوائے۔ پنڈ وچّ پہلاں-پہلاں تاں مرغیاں وچّ بلا آ وڑن وانگ 'کرر.. .قرق' جہی ہوئی۔ جد باپو نے دیسی دا ادھیا لا کے، ہتھ 'چ گنڈاسا لئیں بیہی وچّ جا للکارا ماریا، ''کہڑا میرا سالا کچھ کہدو۔ جاں تاں پرہنے نوں اپنیاں کڑیاں دا ساک دندے۔ جدوں ہن سوڈا جمائی، سوڈی چھوٹی نوں کڈھ لیایا، ہن کیوں بولدے اوں۔'' سارے ویہڑے 'چ سناٹا چھا گیا۔ سالے، سارے گدڑاں وانگ گھرنیاں 'چ جا وڑے۔ باپو نوں سارا پنڈ کنجر کہن لگّ پیا۔
پھیر اگے کنجر دے، کنجر پتّ اسیں جم پئے۔ اجھ وی میرے نام رنجکداس دے اکھراں نوں جے تسیں الٹا کرکے پڑو تاں کنجرداس ہی بندے۔ اوں وی سانوں ایہہ کنجر دی الّ ورثے وچّ ہی مل گئی سی۔
پہلاں تاں کنجراں اعلیٰ کم میں اپنے ویہڑے وچّ ہی کیتا سی۔ دوجا کم ٹرکاں.. .. .۔
اوہ کھڑ وی جاہ پتندرا! کیوں اوسر جھوٹی دے تھناں نوں ہتھ لاؤن وانگوں ٹپی جانیں۔ تینوں کہتا وی ساری سناؤں کہانی تینوں، وارث دی ہیر وانگوں..۔
ہاں اوہ ساڈے گانڈھیاں دی بہو سی۔ کنجر دی بڑے موشن کریا کرے۔ جدوں کدے موہر دی مغرائی وانگوں تردی لنگھ جاندی، دل دھیںء کرکے بیٹھ جاندا۔ پہلاں تاں میں دیکھیا کچھ چر۔ جد اوہ وتّ سر جے لگی، آپاں پا دتی پھیر سر 'چ بھووتی اوہدے۔ پھیر تاں بکری دے مینمنے وانگو 'میں-میں' کردی پھریا کرے۔ میں کیہا کاہنوں پچھدیں، ایسی لائی چاٹ 'تے، ساڈے گھر دے کولے ای چٹدی پھری جایا کرے سارا دن۔
اک دن آپاں جانی چور وانگوں دیکھ کے آلا-دوالا دوپیہرے ای جا دھکھائی دھونی۔ اجے منتر پڑن ای لگے سی 'پہلی چوری، پہلا چھاپا' وانگو اوہدے گھر آلے دی پے گئی ریڈ۔ پتہ نی پتندر کتھوں کتے وانگو پیڑ سنگھدا آیا سی۔ ہتھ 'چ سالے دے ڈانگ۔ دو نال چاچے دے منڈے۔ آپاں تاں بلیکیاں دے بھکی دی بوری چھڈّ کے بھجن آلیاں وانگو اوتھی سارا کجھ چھڈّ کے چتڑ-اڈیاں لا گئے۔ اپنے بھجے جاندے دے اک ڈانگ تاں ضرور وجی پر آپاں ہاکی دی گیند وانگوں تناں نوں جھکانی جی دے کے وچکار دی لنگھے آئے۔
کی کیہا؟ ڈانگ؟
لے اک ڈانگ نال آپاں نوں کی ہندے۔ ایہہ تاں اپنی خوراک اے۔ نالے کنجراں دے ڈانگاں ای پیندیاں نے، ہور اپنے کہڑا بھین دی نوٹاں آلے ہار پینگے؟ ہیں!
لے اگے سنو پھیر کہانی۔ اوتھوں پھیر میں جیوں بھجیا، آپاں ٹرکّ ڈرائیوری نوں متھا آ ٹیکیا.. .. .۔
کی..؟
لے پنڈ چھڈن نوں کہڑا اپنا جھونے چوں پانی سکدا سی ننگاں دا..ٹرکاں 'تے کیتی پھیر آپاں تنّ-چارن سال ڈریوری ڈٹ کے۔ نالے تاں تیویناں نال وادھو سرکس کھیڈدے۔ نالے نشہ-پتہ کھلا.. .. .۔
اک منٹ، اک منٹ۔ اودھر دیکھو۔
اے.. ..او.. .ہ دے..کھ۔ اوہ چٹے سوٹ عالی سنگھنی۔ گاترا دیکھ کویں لمکائی۔ تسیں حیران ہونگے۔ کہونگے بوبنا سالا اونئی 'اگھّ دیاں پتال' ماری جاندے۔ ایہہ گلّ ہے سچی، تسیں چاہے جھوٹھ منو۔ آہ گاترے دی تاں قلعہ کندھ اہنے اونئی کڈھ چھڈی اے، وچوں ایہدے وی سو پاڑ کھلے نے۔ اک دن میرے کول آئی 'کلی۔ ٹیک کے دس روپئے متھا موہرے بیٹھ گئی، فوٹو کھچاؤن آلیاں وانگو۔ میں کیہا، ''دسّ بیبا کی دکھ اے۔'' پہلاں تاں بولی نی۔ پندراں سال دی کڑی وانگو نخرے 'چ وٹ جے کریں جاوے۔ جدوں میں ہسّ کے کیہا، '' بیبا کھلھ کے دسّ کی دکھ اے، سنتاں کولے ہر مرض دی دارو اے۔'' تاں اوہ وی بلّ جے مروڑدی، پھوکا جا ہسدی کہندی، ''بچے دا دان بخشو جی۔''
میں کیہا، ''گھر اعلیٰ؟''
کہندی، ''اوہ تاں جی مسّ بھڑاکے۔''
پھیر آپاں جھوٹے، ڈھٹھیاں وانگو منظور سدا داغ دے کے چھڈے ای ہنے آں۔ سال بعد اوہناں دے گھر دی دیہلی ودھ 'گی۔
ہن ادھر سنو! بریٹیاں توں میں رات نوں پدھر لاہ کے مڑیا سی۔ میننوں پوری کاہل۔ اپروں مینہہ ہنیری زوراں دی۔ اودھروں میں رستے 'چوں کسے پنڈوں ٹینم چکنا۔ اک ٹٹی جہی مروتی اعلیٰ سائڈ نہ دیوے۔ میں پہلاں تاں گڈی تھوڑھا جا پچھے کرلی۔ پھیر میں دولّ تی۔ دوروں ای دے ہارن تے ہارن، دے ہارن تے ہارن۔ جدوں اوہنے ماڑی جی اک پاسے کیتی، آپاں ماریا ایسا کٹّ، گڈی رجائی وانگو 'کٹھی کرتی۔ آپاں نے دولّ تی پھیر گڈی۔ رات نوں اوس پنڈوں ٹینم چکیا 'تے سویرے چار وجدے نوں پھیر نکلگے۔
کی مریا؟
لے مرن کہڑا! اوہدا تاں اے کچومر نکل گیا سی جویں گنڈھے اتوں دی ٹرالی دا ٹیر لنگھیا ہندے۔ آپاں سوچیا، 'بھین مراوے لڈے اعلیٰ بانیا۔ اپنی کہڑا گڈی اے۔ آپے مالک سالا پھسے، چاہے چھٹے، آپاں نوں کی! آپاں چھڈکے رستے 'چ گڈی 'ہیرے نی رانجھا جوگی ہو گیا' ڈیرے آ بیٹھے۔ ڈیرے آلے سادھ نال اپنی چنگی ستھری پیندی سی۔ آؤندے-جاندے اوہدے کولے کھڑھدے، سادھ نوں چنگا اصلی مال کھواؤندے۔ سادھ نوں دسی ساری گلّ۔ سادھ کہندا، ''کوئی گلّ نی پترا۔ ڈیرے اہے جے لنگ-لانے لئی ای ہندے نے۔ نالے توں ٹرکاں 'چوں کی کڈھینگا۔ ایمیں دن رات کھپا خون ہویا رہنے۔ کسے ڈیرے 'چ بیٹھ کے 'سانھپنا' کر۔ جد میں اوہدے سانھپنا کہن 'تے حیرانی نال ویکھیا تاں اوہنے رمز سمجھائی، سادھپنا اصل 'چ سانھپنا ای ہندے۔
کی کہے بابیو؟
سونوں دسئ وی.. .ہاں.. ..! لے سادھ تاں آپ ساڈی وریٹی دا ای سی۔ تیویں مگر ایں بھجدا سی جویں کبڈی دا جافی دھاوی نوں پھڑن بھجدے۔ گھروں وی اپنی وڈی بھابی نال کھیہہ کھاندا چھتر کھا کے ای بھجیا سی۔ اوہ.. .دیکھدیوں میرا چیلا، جہڑا ہن مہنت بنیا بیٹھے۔ اوہناں دے گھر وی سالے دے چوہے بھکھے مردے سی۔ بھکھا مردا چرھی دے سکے ٹانڈے وانگو ہویا پیا سی۔ ہن دیکھدیوں کویں نور جھلکدے چہرے توں۔ جے قبیلداری دے گدھی-گیڑ 'چ پیا رہندا، نیرھا ڈھوندا چھڑا ای تر جاندا جگّ توں۔ اج اہنے کلے نے ای دیکھلے.. ..ہاں....۔
اوہ! ہاں! چل کوئی نہ۔ گلّ سالی اونئی مینہہ 'چ تلکدے عملی دے سائیکل مانگوں ہور ای پاسے تلک جاندی اے۔
ہاں! استاد کہندا، ''من-مرجی کرن دی پکی منظوری این موہر لا کے۔ تینوں کسے چیز دے مگر بھجن دی لوڑ نی۔ جہڑی چیز نوں جی کرو بسّ مونہوں بچن کڈھنے نے۔ اک دیاں دو-دو آؤنگیاں بھجیاں۔''
کی کیہا ماڑا جا اچی بول۔ سونوں کہے وی مینوں ہاں..ا.... ہیتھے آ!
گدڑسنگی؟ گدڑسنگی کیہا، بڑی کیہا۔ اہی جی دسی استاد نے گدڑسنگی، مرکے رنگل-منگل ہو گئے۔ جہڑی مائی کیراں ساڈے بھرم-جال 'چ پھس جے، اوہدے تاں اسیں اہیا جا پاؤننیاں ناگول، بسّ ساڈے کلے دے ای آلے-دوالے گیڑے کڈھدی رہندی اے۔
دیکھو! دیکھو! ادھر دیکھو۔ او....ہ اوہی سنگھنی۔ کیوں؟ مندیوں نہ بابے رنجکداس نوں۔ رگڑدی اے نہ میری سمادھ 'تے متھا۔ نالے سوڈیاں سیہریاں نال ویاہ کے لیاندیاں پرکھلیو، جے نہ پنج دناں 'چ سونوں ددھوں ہٹی مجھّ دے کٹے وانگوں بھلّ جان۔
اک گلّ ہور اے پردے عالی۔ بامنی وانگوں ایہہ وی ساڈی ایجنٹ اے، دوجے نمبر دی۔ اوں اہنے کم پہلے نمبر آلے کیتے نے۔ اہنے تاں اپنیاں رشتے داریاں 'چ وی ساڈی ایسی مہما گائی، ہور پنڈاں دے لوک وی ساڈے پیراں نوں آ ڈگے۔ آہ دیکھدیوں دو کمرے۔ اوہ آہ.. یار، جہڑے ادھر نمیں پئے نے۔ ہاں، ہاں ایہی۔ ایہہ ایسے دی مہربانی دے نے۔
کی پیسے؟
لے ایہہ کیوں پیسے دیؤ۔ ایہدے کی پٹھے دن آئے نے۔ ساڈی اصلیت دا تاں ایہنوں پتہ ای اے۔ سمگاں ایہنوں تاں اسیں ہتھ جھاڑدے رہے آں، جویں بھاڑا پا کے مجھّ دی دھار کڈھ لئیں دی اے۔ اہنے تاں سانوں مرغے پھسائے سی۔
کی کیہا؟
ہاں ہاں ایہی دسن لگیاں۔ ایہہ تنّ کیس لیائی منڈے دی دات لین آلے۔ آپاں نے تناں نوں ای منڈا ہون دے بچن کرتے۔ اپنے نکلن لئی موریاں پہلاں ای رکھ لئیاں......۔
کی کیہا؟ اچا بول۔
اچھیا موریاں! موریاں نی سمجھدا توں۔ موریاں ایہہ تی، وی بچہ ہون عالی تیویں کسے شرابی نال زبان سانجھی نہ کرے۔ سویرے اٹھ کے روز سورج نوں متھا ٹیکے۔ بانجھ تیویں دے ہتھ دا نہ کھاوے۔
کاہنوں پچھدیں پھیر! ایسا ہویا چمتکار، تناں 'چوں اک دے منڈا ہو گیا۔ آیا پھیر اوہ ڈھول وجاؤندا جویں دلی اعلیٰ لال قلعہ فتح کر لیا ہووے۔ کہندا، ''دسو بابا جی سیوا؟'' آپاں کہتا پھیر، ''بھگتا سنگتاں لئی اک کمرہ پوا دے۔'' اوہ کھبا کمرہ اوسے نے پوائی پھیر۔ وٹ کڈھتے۔
ہاں ہاں اوہ وی آئے سی منہ جا لٹکائیں جویں سالیاں نوں منڈی 'چ مرچاں دا بھاء گھٹّ ملیا ہووے۔ آ کے الانبھا جا دین آلیاں مانگوں کہندے، ''ساڈے تاں جی کڑی ہو گی۔''
آپاں نے پھسا لئے پھیر اوہناں گھنڈیاں 'چ ای۔ اک تاں پہلاں ای منّ گئی سی۔ کہندی، ''فلانا آیا سی شراب پی کے، میں تاں غلطی نال اوہدے نال بول پئی۔''
دوجی لیہ 'تے ای نہ لگے۔ کوئی گلّ ای نہ منے۔ پھیر آپاں وی گدڑسنگی جاندے سی۔ پھیر منّ گی۔ کہندی، اک دن سورج نوں پانی دین دی بھلّ تاں ہو گئی ہووے کہہ نی سکدی۔''
بسّ اپنے لئی تاں پھیر عینی او آنٹ وادھو سی۔ کرا تی تسلی۔
اوئے آہو یار صبر تاں کر۔ اونئی سون عالی مجھّ مانگوں مٹی جی پٹی جانے۔
اک منٹ، دکھائی دناں پہلاں سونوں۔ اے....او....ہ، جہڑی لنگر دیاں روٹیاں لاہن لگی اے، چٹی جی چنی عالی گلاب کور۔ جیہدے اپرلے بلھ تے کالا جا تن اے۔
ہاں ہاں اوہی۔ ایہہ ساتھوں دوئے تیئے دن نظر دا پانی کرواؤن آؤندی ہندی سی۔ ہولی-ہولی اہنے اپنے چاچے دی نونہہ نوں وی بھاڑا پا لیا سی۔ پھیر واری-واری پانی کرواؤن آؤندیاں۔ پہلاں اک گلّ سونوں ہور دساں۔ حیران کرن عالی۔ اک ایہدی کڑی سی چوداں پندراں سالاں دی۔ ایہدی بکل اوہدے نال وی کھلھی ہوئی سی۔ جدوں آؤندی، نال کڑی نوں لے کے آؤندی۔ کڑی کرکے ایہدے گھر اعلیٰ وی شکّ نی کردا سی۔ ایہدی کڑی دا ٹانکا وی آپاں نے ای فٹّ کروایا سی، نمبرداراں دے منڈے گرمکھ نال۔ گرمکھ وی پھیر اپنا وشواس یوگ چیلا بن گیا سی۔
ہاں سچ! اک دن ایہہ پانی کراؤن آئی سکھر دوپیہرے۔ ایہدی کڑی باہر برانڈے 'چ گرمکھ نال گلیں پے گئی۔ اسیں اندر بار اڑا کے منتر پڑن لگّ گئے۔
ایہدے گھر آلے نوں پتیورے نوں پتہ نی کتھوں سی. آئی. ڈی. مل گئی، ڈانگ چکّ کے آ گیا۔ مینوں تاں نی اوہنے کچھ کیہا پر دوہاں ماواں دھیاں نوں اتھوں کٹدا ای لے کے گیا۔
کتے دی سنگھنی آلیاں نے پتہ نی کویں سنگھی۔ گلّ تاں ہنیری دے ریتے مانگوں پنڈ دے ہریک گھر دے ویہڑے 'چ جا کھلری۔ پھیر ہولی-ہولی آپے ٹھنڈی ہو گئی۔
کیراں ماگھ دا مہینہ۔ پھیر پالا! کاہنوں پچھدیں! ترے پھردے بندیاں دا خون جمدا سی۔ اودیں چیلا میرا پنڈ گیا ہویا سی۔ رات وی سالی گاموں جھیوری ورگی۔ اے.. .ن کالی کلوٹی۔ کوئی چن نہ تارہ۔ میں اوہ کمرے 'چ پیا سی۔ رات دا وجیا ہونے اودوں مینوں لگدی باراں-اک۔ میرے کمرے دا بار کھڑکیا۔ جدوں کئی واری کھڑکیا پھیر میں سوچیا، وی 'عینی رات نوں کون ہو سکدے؟' من 'چ آئی وی 'کتے کوئی بھگتنی نہ ہووے؟' اوں بھگتنیاں وی کئی وار میرے کول رات نوں آ جاندیاں سی۔ دماغ سالا پھیر گلّ کٹّ گیا، وی 'اوہ تاں مینوں پہلاں دسدیاں نے۔ نالے ڈیرے دا بار کھلا رکھن نوں کہندیاں نے۔' من کہے، 'نانہہ، اوہ تاں نی ہو سکدیاں۔' سالی سوچ، تھال 'چ پائے پانی مانگوں کدے ادھر، کدے اودھر۔ پھیر سوچیا، 'مناں کسے بھگتنی نوں ہتھولا کرواؤن دی ایمرزیسی وی ہو سکدی اے۔ سنگتاں دے 'کم' آؤننا تاں اپنا کم اے، چل بار کھولھ۔
جدوں میں کھولھیا بار! میرے تاں خانیوں گئیاں۔ سالے ماگھ دے مہینے 'چ وی پسینے آؤنن۔ میرے تاں منہ 'چوں بول ای نہ نکلے۔ بار 'چ کھڑا گلاب کور دا گھر اعلیٰ 'تے اوہدے چاچے دا منڈا، میرے کنی سالے بھیسرے سانو مانگوں جھاکی جان۔ سوچیا، 'مناں ہن نی خیر، بھجلے۔' جدوں لگیا بھجن، اک نے مینوں مار کے جپھا اوتھی سٹّ لیا۔ کہندا، ''بوبنیا سادھا، سارے پنڈ دیاں تیمیناں خراب کرتیاں، ہن دے دین ساریاں دا۔ لیکھے اتھی ہونگے۔'' میں وتھیرے ڈراوے وی دتے، ہتھ وی جوڑے۔ کاہنوں مندے نے سالے۔ اک نے مینوں دبیں رکھیا، دوجے نے گلگوٹھا دیتا۔ آپاں نوں پہنچا دتا پھیر بناں ٹکٹوں پرلوک 'چ۔
کی کیہا؟ چولا؟
اوہ کاہنوں۔ چولا چھڈن نوں کہڑا آپاں بابے نانک ہوریں سی۔ ایہہ تاں ساری مہربانی ایہناں دیؤ اے۔ ایہناں نے مینوں چکیا اوتھوں، لیا کے منجے 'تے پا تا۔ اپر دے دتی رجائی۔ وڈی ساری دھوف سرہانے جگاتی۔ اک دو آہ جنتریاں جیاں رکھ تیاں سرہانے۔ چلو ایہہ کم داں ایہناں نے بڑا کم دا کیتا۔ چاہے اپنی بچت لئی او کیتا ہووے۔ میری بیزتی ہونوں ضرور بچ گی۔ لوکاں نے سمجھ لیا سادھ چولا چھڈّ گیا۔ ہن تسیں آپ دیکھلو، بنیا پیا نہ مرکے چیمیاں اعلیٰ میلہ۔ آہ ہن جہڑے پنج-ستّ کمرے پائے نے، انگریزی جوڑیاں آلے، ایہہ وی میری سمادھ 'تے سکھنا سکھن آلیاں نے ای پائے نے۔ ہن تاں میرا ناں ربڑ مانگوں لوکاں نے ہور وی ودھا دتا، 'جتی-ستی سنت بابا رنجک داس جی۔' لوکاں نوں ایں پتہ نی وی بابا تاں ساڈیاں تیویناں نوں اشیرواد دندا مرئ۔ ہا....ہا....ہا....۔
کی کیہا؟
سوڈے توں ڈر؟
لے سوڈے توں مینوں کاہدا ڈر اے بئی؟ جنیاں گلاں میں دسیاں نے، تسیں اک وی کہہ کے دیکھو میرے بھگتاں نوں، جے نہ سونوں پنڈوں کڈھ دین۔ ایہہ گدڑسنگیاں کوئی ایسیاں-ویسیاں نی لائیاں ہندیاں ساڈیاں۔ اسیں تاں وڈیاں-وڈیاں دی گھیسی کرا دنیاں۔ تسیں دو ٹوٹرو تاں کی میرا پھرمانہ پٹّ دونگے۔
اوں اک گلّ ضرور اے۔ جے ایہہ لوک میرا ناں پٹھا کرکے پڑ لین تاں ایہناں نوں سمجھ ضرور لگّ جے۔ پر اسیں لوکاں نوں ایسی پٹھی بھمائی دنیاں، ایہہ نام پٹھا کرکے پڑنا تاں کی، پٹھے پاسیوں دیکھدے وی نی۔
چلو چھڈو انا گلاں نوں ہن میرا اودھر سورگاں 'چ وی اشیرواد دین دا ٹینم ہویا پئی۔ اودھر وی میں جا کے.......۔
کی کیہا؟
اوہ نہیں! تسیں کی کرونگے مٹی دے بھونڈو۔
او اشکے! اوہ دیکھو! اوہ سوڈے آلیاں وی آؤندیاں نے پرانتاں 'چ دانے پائیں۔
اوہناں نوں روک کے دیکھو پہلاں تاں۔ ارھاں نوں ہو سونوں پردے عالی گلّ دساں۔ ہن ایہہ وی بابے توں اشیرواد لین آؤندیاں ہندیاں نے۔
چنگا بھگتو! ہن میں چلیا۔ او. کے. بائے-بائے!
کی......؟
نہیں ہور ٹینم نی۔ میں اودھر وی جا کے 'اشیرواد'...... ہری او.....م......!!
