شاہ عالم کیمپ دیاں روحاں اصغر وجاہت
شاہ عالم کیمپ وچ دن تاں کسے نہ کسے طرحاں گزر
جاندے ہن، پر راتاں قیامت دیاں ہندیاں ہن۔ اجیہی ہپھڑا دپھڑی
دا عالم ہوندا ہے کہ اﷲ بچاوے۔ انیاں آوازاں ہندیاں ہن کہ کن
پئی آواز وی سنائی نہیں دیندی۔ چیک پکار، رولا رپا، رونا
پٹنا، آہاں سسکیاں…۔
رات سمیں روحاں اپنے بال بچیاں نوں ملن آؤندیاں ہن۔
روحاں اپنے یتیم بچیاں دے سر ’تے ہتھ فیردیاں ہن، اوہناں
دیاں سنیاں اکھاں وچ اپنیاں سنیاں اکھاں پا کے کجھ کہندیاں ہن۔
بچیاں نوں گل نال لاؤندیاں ہن۔ جیوندے ساڑے جان توں پہلاں
اوہناں دیاں جیہڑیاں سینہ پاڑویاں چیکاں نکلیاں سن اوہ
پچھوکڑ وچ گونجدیاں رہندیاں ہن۔
سارا کیمپ جدوں سوں جاندا ہے تاں بچے جاگدے ہن۔
اوہناں نوں اڈیک رہندی ہے اپنی ماں نوں دیکھن دی… ابا نال
کھانا کھان دی۔
‘شاعرں ہو سراج؟’ امی دی روح نے سراج دے سر ’تے
ہتھ فیردے ہوئے کیہا۔
‘تسیں شاعرں ہو امی؟’
ماں خوش نظر آ رہی سی، کہن لگی، ‘سراج، ہن میں روح
ہاں، ہن مینوں کوئی جال نہیں سکدا۔’
‘امی، کیہ میں وی تہاڈی طرحاں ہو سکدا ہاں؟’
+++
شاہ عالم کیمپ وچ ادھی رات توں بعد اک عورت دی
گھبرائی، بکھلائی روح پہنچی جو اپنے بچے نوں لبھ رہی سی۔
اس دا بچہ نہ اس دنیاں وچ سی تے نہ ہی اوہ کیمپ وچ سی۔
بچے دی ماں دا کالجا پھٹیا جا رہیا سی۔ دوجیاں عورتاں دیاں
روحاں وی اس عورت نال بچے نوں ڈھونڈن لگیاں۔ اوہناں
ساریاں نے اکٹھیاں ہو کے سارا کیمپ چھان ماریا، محلے
گئیاں، گھر دھوآں دھوآں ہوئے سڑ رہے سن۔ کیونکہ اوہ
روحاں سن اس کرکے سڑدے ہوئے مکاناں دے اندر چلیاں
گئیاں۔ کونا کونا چھان ماریا، پر بچہ نہ ملیا۔ آخر سبھ عورتاں
دیاں روحاں دنگاکاریاں کول گئیاں۔ اوہ کل واسطے پیٹرول بمب
بنا رہے سن۔ بندوقاں صاف کر رہے سن۔ ہتھیار چمکا رہے
سن۔ بچے دی ماں نے اوہناں توں اپنے بچے بارے پچھیا تاں
اوہ ہسن لگے تے بولے: ‘سن پاگل عورت، جدوں دس دس،
ویہہ ویہہ لوکاں نوں اکٹھیاں جلایا جاندا ہے تاں اک بچے دا
حساب کون رکھدا ہے؟ پیا ہونے کسے سواہ دے ڈھیر وچ۔’ ماں
نے کیہا، ‘نہیں نہیں، میں تاں ہر تھاویں دیکھ لیا ہے، کدھرے
نہیں ملیا۔’ ادوں کسے دنگاکاری نے کیہا، ‘اوئے، ایہہ کدھرے
اس بچے دی ماں تاں نہیں جہنوں اسیں ونھ آئے ساں۔’
+++
شاہ عالم کیمپ وچ ادھی رات توں بعد روحاں آؤندیاں ہن۔
روحاں اپنے بچیاں واسطے سورگ توں کھانا لیاؤندیاں ہن،
پانی لیاؤندیاں ہن، دوائیاں لیاؤندیاں ہن اتے بچیاں نوں دے
دیندیاں ہن۔ ایہی کارن ہے کہ شاہ عالم کیمپ وچ نہ تاں کوئی
بچہ بھکھا، ننگا رہندا ہے تے نہ ہی بیمار۔ ایہی کارن ہے کہ
شاہ عالم کیمپ مشہور ہو گیا ہے۔ دور دور تک ملکاں وچ اسدا
نام ہے۔ دلی توں اک وڈا نیتا جدوں شاہ عالم کیمپ دے دورے
’تے گیا سی تاں بہت خوش ہویا تے کہن لگا، ‘ایہہ تاں بہت
ودھیا تھاں ہے۔ اتھے تاں دیش دے سارے مسلمان بچیاں نوں
پہنچا دینا چاہیدا ہے۔’
+++
شاہ عالم کیمپ وچ ادھی رات توں بعد روحاں آؤندیاں ہن۔
رات بھر بچیاں نال رہندیاں ہن، اوہناں نوں روح نال دیکھدیاں
ہن، اوہناں دے بھوکھ بارے سوچدیاں ہن۔ اوہناں نال گل بات
کردیاں ہن۔ ‘سراج، ہن توں گھر چلا جا۔’ ماں دی روح نے
سراج نوں کیہا۔
‘گھر؟’ سراج سہم گیا۔ اس دے چہرے ’تے موت دے
پرچھاویں نچن لگے۔
‘ہاں، اتھے کدوں تک رہیں گا؟ میں ہر روز رات نوں
تیرے کول آیا کرانگی۔’
‘نہیں، میں گھر نہیں جاواںگا، کدے نہیں، کدے…’
دھوآں، اگ، چیکاں، رولا۔
‘امی، میں تیرے اتے ابو دے نال رہاں گا۔’
‘توں ساڈے نال شاعرں رہِ سکدا ایں سکو…؟’
‘بھائی جان تے بھین وی رہندے ہن نہ تہاڈے نال!’
‘اوہناں نوں وی ساڈے نال ہی جلا دتا گیا سی نہ۔’
‘فیر… فیر تاں میں گھر چلا جاواںگا امی۔’
+++
شاہ عالم کیمپ وچ ادھی رات توں بعد اک بچے دی روح
آؤندی ہے…۔ بچہ رات ویلے چمکدے ہوئے ٹٹہنے ورگا لگدا
ہے۔ ادھر ادھر اڈدا پھردا ہے، پورے کیمپ وچ دوڑیا پھردا
ہے، اچھلدا کددا ہے، شرارتاں کردا ہے، تتلاؤندا نہیں، صاف
صاف بولدا ہے، ماں دے کپڑیاں نال لپٹیا رہندا ہے، باپ دی
انگل پھڑی رکھدا ہے۔
شاہ عالم کیمپ دے دوجے بچیاں توں وکھرا ایہہ بچہ بہت
خوش رہندا ہے۔
‘توں انا خوش کیوں رہندا ایں بچے؟’
‘تہانوں نہیں پتہ، ایہہ تاں سبھ جاندے ہن۔’
‘کی؟’
‘ایہہ ہی کہ میں ثبوت ہاں۔’
‘ثبوت؟ کاہدا ثبوت؟’
‘بہادری دا ثبوت ہاں۔’
‘کہدی بہادری دا ثبوت ایں؟’
‘اوہناں دی جنہاں نے میری ماں دا پیٹ چیر کے مینوں
کڈھیا سی اتے میرے دو ٹکڑے کر دتے سن۔’
+++
شاہ عالم کیمپ وچ ادھی رات توں بعد روحاں آؤندیاں ہن۔
اک لڑکے کول اوہدی ماں دی روح آئی۔ لڑکا دیکھ کے حیران
ہو گیا۔
‘ماں توں اج انی خوش کیوں ایں؟’
‘سراج، میں اج تیرے دادے نوں ملی سی۔ اوہناں نے مینوں
اپنے ابا نال ملایا۔ اوہناں نے اپنے دادے نال… نکڑدادا…
تیرے نکڑدادے نوں میں ملی۔’ ماں دی آواز وچوں خوشی فٹ
رہی سی۔ ‘سراج، تیرے نکڑدادا ہندو سن… ہندو… سمجھیا؟
سراج ایہہ گل ساریاں نوں دس دیویں۔’
+++
شاہ عالم کیمپ وچ ادھی رات توں بعد روحاں آؤندیاں ہن۔
اک بھین دی روح آئی۔ روح اپنے بھرا نوں لبھ رہی سی۔ لبھدے
ہوئے اس دا بھرا اس نوں پوڑیاں ’تے بیٹھا دکھائی دتا۔ بھین
دی روح خوش ہوئی۔ اوہ نٹھ کے بھرا دے کول پہنچی اتے
بولی ‘ویرا’۔ بھرا نے سن کے وی انسنیا کر دتا۔ اوہ پتھر دی
مورتی بنیا بیٹھا رہیا۔ بھین نے پھر کیہا ‘سن ویریا’۔ بھرا نے
پھر نہیں سنیا تے نہ ہی بھین ول دیکھیا۔ ‘توں میری گل کیوں
نہیں سن رہیا، ویریا؟’ بھین نے زور نال کیہا تاں بھرا دا چہرہ
اگ دی طرحاں لال سرخ ہو گیا۔ اس دیاں اکھاں ابلن لگیاں۔ اوہ
اک دم اٹھیا تے بھین نوں بری طرحاں کٹن لگ پیا۔ لوک اکٹھے
ہو گئے۔ کسے نے کڑی توں پچھیا کہ اس نے اجیہا کیہ کہہ دتا
کہ بھرا اس نوں کٹن ہی لگ پیا؟ ‘میں تاں صرف اس نوں ویرا
کہہ کے بلایا ہی ہے۔’ اک بزرگ کہن لگا، ‘نہیں سلیمہ نہیں،
توں انی وڈی غلطی کیوں کیتی؟’ بزرگ فٹ فٹ کے رون لگیا
اتے بھرا اپنا سر پٹن لگیا۔
+++
شاہ عالم کیمپ وچ ادھی رات توں بعد روحاں آؤندیاں ہن۔
اک دن ہور روحاں دے نال اک بڈھے آدمی دی روح وی شاہ
عالم کیمپ وچ آ گئی۔ بڈھا آدمی ننگے پنڈے سی، اچی دھوتی
بنہی ہوئی سی۔ پیراں وچ چپلاں سن اتے ہتھ وچ اک بانس دا
ڈنڈا سی۔ دھوتی وچ اوہنے کدھرے گھڑی بنہی ہوئی سی۔
روحاں نے بڈھے آدمی نوں پچھیا، ‘کی تہاڈا وی کوئی
رشتے دار کیمپ وچ ہے؟’
بڈھے نے کیہا، ‘نہیں اتے ہاں۔’
روحاں نے بڈھے آدمی نوں پاگل سمجھ کے چھڈ دتا اتے
اوہ کیمپ دا گیڑا لاؤن لگیاں۔
کسے نے بڈھے آدمی نوں پچھیا، ‘بابا، تسیں کس نوں لبھ
رہے ہو؟’
بڈھے نے کیہا، ‘اجیہے لوکاں نوں جو میری ہتیا کر
سکن۔’
‘کیوں؟’
‘مینوں اج توں پنجاہ سال پہلاں گولی مار کے مار دتا گیا
سی، ہن میں چاہندا ہاں کہ دنگاکاری مینوں جیوندے نوں ساڑ
کے مار دین۔’
‘ایہہ تسیں کیوں کرنا چاہندے ہو بابا؟’ ‘صرف ایہہ دسن
لئی کہ نہ تاں اوہناں ولوں گولی ماریاں ہی میں مریا سی اتے
نہ ہی اوہناں ولوں جیوندے ساڑ دین نال میں مراں گا۔’
+++
شاہ عالم کیمپ وچ اک روح توں کسے نے پچھیا، ‘تیرے
ماں باپ ہن؟’
‘مار دتا ساریاں نوں۔’
‘بھین بھرا؟’
‘نہیں ہے۔’
‘کوئی ہے؟’
‘نہیں۔’
‘اتھے آرام نال ہو؟’
‘ہاں، ہاں۔’
‘کھانا پینا ملدا ہے؟’
‘ہاں ملدا ہے۔’
‘کپڑے لتے ہن؟’
‘ہاں، ہین۔’
‘کجھ چاہیدا تاں نہیں؟’
‘کجھ نہیں۔’
‘کجھ نہیں؟’
‘کجھ نہیں۔’
نیتا جی خوش ہو گئے۔ سوچیا کہ لڑکا سمجھدار ہے۔
سنتدھاریاں ورگا نہیں ہے۔
+++
شاہ عالم کیمپ وچ ادھی رات توں بعد روحاں آؤندیاں ہن۔
اک دن روحاں دے نال شیطان دی روح وی آ گئی۔ ادھر ادھر
دیکھ کے بڑا شرمندہ اتے پریشان ہویا۔ لوکاں نال اکھاں نہیں
ملا رہیا سی۔ کنی قطرہ رہیا سی۔ رستہ بدل لیندا سی۔ گردن
جھکا کے تیزی نال ادھر مڑ جاندا سی جدھر لوک نہیں ہندے
سن۔ آخر وچ لوکاں نے اس نوں پھڑ ہی لیا۔ اوہ اصلوں شرمندہ
ہو کے کہن لگیا، ‘ہن جو کجھ ہویا ہے اس وچ میرا کوئی ہتھ
نہیں۔ اﷲ دی قسم میرا کوئی ہتھ نہیں۔’ لوکاں نے کیہا، ‘ہاں ہاں،
اسیں جاندے ہاں کہ توں تاں ایوں کر ہی نہیں سکدا۔ آخر تہاڈا
وی کوئی سٹینڈرڈ ہے۔’ شیطان ٹھنڈھا ساہ لے کے کہن لگا،
‘چلو، پارٹی توں اک بوجھ اتر گیا… تسیں لوک سچائی جاندے
ہو۔’ لوکاں نے کیہا، ‘کجھ دن پہلاں اﷲ میاں وی آئے سن اتے
ایہی کہہ رہے سن۔’
(پنجابی روپ: کیہر شریف)
