شیرنیاں کلونت سنگھ ورک
ہور بچے تے سوں گئے سن پر سبھ توں چھوٹا اجے جاگدا سی، دنے چوکھا چر ستا رہا ہون کرکے۔ میری وہوٹی اس دے نال لمی پے کے اس نوں سوان دا چارہ کر رہی سی۔ ساڈی صلاحَ سی کہ سون توں پہلاں کجھ چر سیر کر آویئے۔ پر کاکے دے سون تیک کس طرحاں جا سکدے ساں؟ نال وی اس نوں چکنا اوکھا سی۔ اس لئی میں پہلاں اکلے ہی جان دا فیصلہ کیتا۔ میری وہوٹی مگروں آ کے میرے نال رل سکدی سی۔
‘‘چنگا، میں چلنا واں’’ میں منجی توں اٹھدے ہوئے کیہا، ‘‘جدوں سوں گیا توں وڈی پارک وچ آ جاویں، میں اتھے ہی ہووانگا۔’’
‘‘بسّ میں ہنے اس نوں سوا کے آ جانی آں۔ گلاں کردیاں کول نہیں سوندا۔ ذرا کو آپ جھوٹھی موٹھی دیاں اکھاں میٹیئے تاں جھٹ سوں جاندا اے۔’’ میری وہوٹی نے مینوں تے اپنے آپ نوں تسلی دتی۔ میں اکلا باہر ٹر پیا۔
ماڈل ٹاؤن دی اس سڑک دے دوہیں پاسیں مکاناں وچ بتیاں اجے جگ رہیاں سن۔ لوکیں ستے تے نہیں سن پر سون والے ہی جاپدے سن۔ موڑ دے گھر وچ پتلے پردیاں پچھے کوئی کپڑے بدلدا اس طرحاں لگدا سی جویں پرچھاویاں دا ناٹک ہو رہا ہووے۔ اس دے نال دے گھر وچ وی اک جوڑا اپنے کمرے دیاں مدھم نیلیاں بتیاں ہیٹھ سون دیاں تیاریاں کر رہا سی۔ مینوں کجھ سواد جیہا آ رہا سی جہڑا اس خیال تے آؤندا ہے کہ لوکیں اندریں وڑے سون دیاں تیاریاں کر رہے ہن تے تسیں باہر پھر رہے ہو۔ تسیں لوکاں نوں ویکھ رہے ہو پر اوہناں نوں پتہ نہیں کہ تسیں اوہناں نوں ویکھ رہے ہو۔
پارک بہت وڈی سی۔ ہیٹھاں صاف پدھری زمین تے گھاہ اگایا ہویا سی تے دوآلے تار لگی ہوئی سی۔ لنگھن آؤن لئی وچ وچ کتے کھپے چھڈے ہوئے سن۔ اک پاسے سڑک لنگھنی سی جس تے جگ رہیاں بتیاں پارک وچ چانن سٹدیاں سن۔ اس طرحاں پارک وچ اینا کو چانن سی جنا اٹھاں کو دناں دے چن دا ہندا اے۔ پر ایہہ چانن اکسار نہیں سی۔ سڑک دے کنڈھے اتلے درختاں دے لمے لمے پرچھاویں پارک وچ ڈگدے سن تے کئی تھاواں تے انھیرا کر رہے سن۔ رات چاننی نہیں سی۔ انھیری رات نے، جہڑی تاریاں دی متریئی ماں دسی جاندی ہے، سارے تاریاں نوں باہر کڈھیا ہویا سی، بھاویں کسے نوں نظر ہی لگ جاوے۔
کواریاں دا راہ پارک دے لمے پاسے دے اتوں دی لنگھدا سی۔
پارک دوآلے دی تار وچلے راہاں دا مینوں پتہ سی پر ایسے ویلے راہے راہ لنگھن دی تھاں میرا تار ٹپّ کے ہی جان نوں جی کیتا۔ انھیرا تے کویلا ہون کر کے من پٹھے کماں ول جاندا سی۔
تار لنگھ کے اک سرؤں میں دوجے سرے نوں ٹر پیا۔ پارک وچ اس ویلے میرے بناں ہور کوئی نہیں سی۔
دوجے سرے اپڑ کے جد میں پچھانہ نوں مڑیاں تاں اگلے سرے کول اک درخت دے پرچھاویں ہیٹھ کجھ ہور آدمی آ کھلوتے جاپدے سن۔ کجھ نیڑے آ کے مینوں دسیا کہ اوہ دو سن تے اوہناں کول سائیکل وی سن۔ میں اپنی سیدھے ٹری گیا تے اس طرحاں اوہناں دے ہور نیڑے ہندا گیا۔
ہیں! ایہہ تے کڑیاں سن، دپٹے ہیٹھاں لمک رہے سن۔
ایہہ اس ویلے سائیکل لے کے کھڑیاں ایتھے کی کر رہیاں نے؟
کدھرے جانا ہونیں۔
پر اس ویلے جدوں ماڈل ٹاؤن دے شقین تے بہتی دیر تک جاگن والے لوک وی سون نوں پھردے نے، ایہناں کتھے جانیں؟
کوئی خراب تھاں ای ہونی اے۔ ایتھے کسے دی اڈیک کر رہیاں ہونگیاں تے پھر اس دے نال کدھرے جانگیاں۔
اپنا سائیکل لے کے میں چوری چوری ایہناں کڑیاں دے پچھے نہ لگ جاواں؟ ہیٹھلی دنیاں دی کوئی جھاکی ویکھن نوں ملیگی۔
پر پھر میں سوچیا – ایویں لتاں مارن دا کی فائدہ؟ ایہہ جا کے کسے دے گھر جاں ہوٹل وچ وڑ جانگیاں تے میں باہر کھلوتا رہِ جاواںگا۔ اوہ گھر کسے دا وی ہو سکدا اے، میں کی کر سکدا ہاں؟
ہن پھر میں پارک دے دوجے پاسے جا رہا ساں، کڑیاں توں دور والے پاسے۔ تھوڑھی جہی دھون بھوا کے میں پچھانہ ویکھیا۔ کڑیاں اتھے ہی کھلوتیاں سن۔
کجھ پیر اگے جا کے میں پھر ویکھیا، کڑیاں اجے وی اتھے کھڑیاں سن۔ جدوں میں سرے تے اپڑ کے پچھانہ مڑیا تاں وی کڑیاں اتھے ہی کھڑوتیاں سن۔
ویکھن نوں تے اسیں دوویں دھراں آپو اپنے کم لگیاں ہوئیاں ساں، میں سیر وچ تے اوہ اڈیک وچ! پر میری سیر دا بھاوَ اوہناں دی اڈیک دا انت ویکھنا تے اوہ شاید سیر دا انت اڈیک رہیاں سن۔ عجیب ناٹک ہو رہا سی۔
ہن میں دوجی وار اوہناں ول نوں ٹریا آ رہا ساں۔ کجھ نیڑے آ کے مینوں لگا کہ اوہ گلاں کر رہیاں نے۔ جدوں میں ہور نیڑے آیا تاں اوہ گلاں کرنوں وی ہٹ گئیاں۔
ایہناں میرے پلے کجھ نہیں پانا، بھاویں میں کنا چر ایتھے پھردا روھاں۔ ایہہ سوچ کے میں پارک وچوں نکل کے گھر نوں ٹر پیا۔
تھوڑھی دور جا کے جد پکی سڑک دا موڑ مڑیا تاں اگوں میری وہوٹی آ رہی سی۔
‘‘کاکے نے بڑا چر لا دتا سوندیاں۔ ایس لئی مینوں دیر لگی اے۔ آؤ اک چکر ہور لا آئیے پارک دا’’ اس منگ کیتی۔
اسیں پھر پچھانہ ٹر پئے۔
جدوں اسیں اوہ مڑے تاں پارک وچ دو سائیکلاں پرھاں نوں جا رہیاں سن۔
‘‘اڈیک اڈیک کے اوہ کڑیاں آپے ہی ٹر چلیاں نے’’ میں سوچیا۔
اجے اسیں باہر سڑک تے ہی ساں کہ اوہ سائیکل پچھانہ نوں گھم پئے۔ پارک دے اس سرے دے نیڑے آ کے اوہ دوویں سائیکل پھر واپس ہو گئے۔ ایہہ کڑیاں تے خبرے سائیکل دی جاچ سکھ رہیاں سن۔
میری وہوٹی وی میرے وانگ سائیکلاں ول ہی ویکھ رہی سی۔ کہن لگی، ‘‘پتہ نہیں ایہہ کہڑیاں نے، سائیکل سکھدیاں۔’’ ماڈل ٹاؤن دیاں ڈھیر کڑیاں نوں اوہ جاندی سی۔
جدوں اسیں پارک وچ وڑے تاں کڑیاں سائیکلاں توں اتر گئیاں تے پہلاں وانگ اسے درخت دی چھاویں کھلو گئیاں، میری وہوٹی اوہناں کڑیاں نوں پچھاننا چاہندی سی۔ اسیں ٹہلدے ٹہلدے اوہناں دے نیڑے ہندے گئے۔ زنانی نال ہون کرکے مینوں اوہناں دے نیڑے جاندیاں کوئی ڈر نہیں سی۔
‘‘نی اتر کیوں گئیاں او؟ اسیں تہانوں نظر تے نہیں لا دیندے۔’’ اس نے اوہناں نوں پچھان کے کیہا۔ ‘‘ایہہ تے سروج تے وینا نے’’ اس اوہناں ول ہتھ کر کے مینوں دسیا تے پھر اوہناں نوں کیہا : ‘‘چلاؤ، چلاؤ، ذرا اسیں وی ویکھیئے۔’’
‘‘تھکّ گئیاں واں، ذرا ساہ لے کے چلاوانگیاں’’ جہڑی اوہناں وچوں سروج سی، اس نے بہانہ بنایا۔ ایہہ اپنے آپ نوں میری وہوٹی دے بہتا نیڑے سمجھدی سی۔
‘‘کدوں کو دیاں چلاندیاں پئیاں او’’ میری وہوٹی نے اوہناں دے تھکّ جان توں پچھیا۔
‘‘نہیں بھین جی، اجے تے اساں دو تنّ چکر ہی لائے نے، انج سانوں سنگ آؤندی ایں’’ وینا نے کیہا۔ شاید اس نے بجھ لیا سی کہ میں اتھوں ہی پھردا گیا ساں۔ تے اس لئی ٹھیک ٹھیک دس دتا۔
‘‘سنگ کر کے ای ایس ویلے آؤندیاں او؟’’
‘‘ہور کی کریئے؟ پارک وہلی ای اس ویلے ہندی اے’’ تکھے جواب دین لئی گلّ پھر سروج نے پھڑ لئی سی۔
‘‘تے اینا تہانوں کی چاء چڑھیا اے سائیکلاں دا ادھی راتیں لک لک کے سکھدیاں پھردیاں او؟’’
‘‘نہیں چاء کاہدا اے، بس لوڑ اے۔’’
‘‘لوڑ کی؟ ہن سائیکلاں تے پڑھان جایا کروگیاں؟’’
‘‘ہاں! ویکھو نہ بھین جی’’ وینا پھر سمجھاؤن لگی، ‘‘پہلاں گھروں ٹر کے اڈے تے جاؤ۔ پھر بس توں اتر کے ٹر کے پنڈ اپڑو۔ سڑک توں میل میل دور پنڈ نے، جتھے اسیں پڑھانیاں واں۔ ایہدا تے کوئی دو پیر گھٹّ ہووےگا پر میرا پورا میل اے۔ سارا پینڈا اجاڑ بیابان! دسو بھین جی، بھلا ساڈا اوتھے کون اے؟ سچیں اینا ڈر آؤندا اے! پتہ نہیں، پنڈ اپڑ کویں جانیاں واں؟’’
‘‘ہاں، ڈر تے بہت ہی آؤندا ہونا اے!’’ میری وہوٹی نے بگانے پنڈ دیاں جوہاں وچ جوان کڑیاں اکلیاں پھردیاں دا نقشہ اکھاں اگے لیا کے کیہا۔
‘‘بھین جی، ڈنڈی دے نال کدی کپاہ، کدی مکئیّ، کدی کماد تے کدی باجرہ۔ جنا چر پیلی مک نہ جائے، اتلا ساہ اتانہ تے ہیٹھلا ہیٹھاں ای رہندا اے۔ ہن کئی ہور کڑیاں نے سائیکل لئے نے۔ آنہدیاں نے سائیکل تے ڈر گھٹ آؤندا اے، نالے ٹرن توں بچ جائیدا ہے۔ بسّ سائیکل چلاندے چلاندے جھٹ بندے دے کولوں لنگھ جاؤ۔’’
‘‘پئی بڑا اوکھا کم اے، سائیکل نال وی۔ تسیں تے شیرنیاں او۔ خورے کڈا کو دل اے تہاڈا! لیا خاں بھلا ویکھاں’’ تے دل ویکھن دے بہانے میری وہوٹی نے سروج نوں اس دی بہادری دی شلاگھا وچ اپنی جپھی وچ گھٹ لیا۔ شلاگھا دے نال ایہہ ودائگی وی سی۔
اسیں سارے اٹھ کھلوتے۔
جدوں اوہناں توں وکھ ہو کے اسیں باہر سڑک تے آئے تاں میری وہوٹی نے کیہا، ‘‘ایہہ دوویں ماسٹرنیاں نے۔ اتھے شہر وچ کسے سکولے جگہ نہیں ملی۔ پنڈ وچ نوکریاں مل جاندیاں نے۔ ہن اتھے پڑھان جاندیاں نے۔ بڑیاں بہادر نے ایہہ کڑیاں۔ مینوں تے شہروں باہر پکی سڑک تے وی ڈر لگے۔’’ اس نے پھر شلاگھا کیتی۔
اس دی اس شلاگھا ساہمنے میری شرمندگی ہور ودھ گئی۔ اپنے آپ نوں ہولا کرن لئی میں کیہا :
‘‘اگے جدوں میں آیا تاں ایہہ اسے طرحاں درخت ہیٹھ لک کے کھلوتیاں سن۔ میں تے کجھ ہور ہی سمجھیا۔ چنگا ہویا اسیں پھر آ گئے، نہیں تے میں تے انھیرے وچ کھلوتیاں سائیکلاں نوں کسے مزیدار شرارت دا مڈھ ہی سمجھیا سی۔’’
‘‘کم کرن والیاں کڑیاں تے بڑیاں تہمتاں لگدیاں نے’’ میری وہوٹی نے کجھ کھجھ کے کیہا۔ ہر اک نوں بھلیکھا پے جاندا اے، میں تہانوں اک بڑی سوادلی گلّ دسنی آں :
‘‘اک واری میں تے میری بھین فیروزپر اپنی کوٹھی اگے سویرے گھس مسے جہے پھر رہیاں ساں۔ ساہمنیوں کاہلی کاہلی ٹردی اک کڑی آئی۔ کدی اوہ دو کو پیر بھجّ وی لیندی تے پھر کاہلی کاہلی ٹرن لگ جاندی۔
جدوں سانوں نیڑے آئی دا اوہدا منہ دسیا تاں گھبرائی ہوئی وی ڈاہڈھی جاپی۔ اسیں بڑیاں حیران ہوئیاں۔ سیر کرن والیاں تے اس طرحاں نہیں بھجدیاں۔ نہ ہی اودھر سٹیشن جاں موٹراں دا کوئی اڈا سی۔ اساں سمجھیا کہ ایہنوں رات کدھرے ستیاں ستیاں دیر ہو گئی اے تے ہن بھجی جا رہی ہے کہ گھردیاں دے جاگن توں پہلاں پہلاں گھر جا وڑاں۔
‘‘بھلا کتھے جاندی اے؟’’ ایہہ جانن لئی اسیں وی اوہدے پچھے ٹر پئیاں۔
اوہ اگے اگے تے اسیں مگر مگر۔
اوہ ٹیلیفون ایکسچینج نوں مڑ پئی۔ اسیں سمجھ لیا کہ اوہ ٹیلیفون اوپریٹر سی تے اس نوں کیول ڈیؤٹی توں دیر ہو گئی سی۔ اسیں سڑک تے کھڑیاں اس ول ویکھدیاں رہیاں۔ اندر جا کے اوہ اپنی کرسی اتے بیٹھ گئی تے اسیں شرمندیاں ہندیاں پچھانہ مڑ آئیاں۔
