ٹیڈھی کھیر چرنجیت سنگھ پنو
پہلی سامی نوں بھگتا کے پٹواری بہت پرسنّ ہویا۔ اس دی پہلی بوہنی ہی بہت شبھ شگناں والی چنگی رہی، جس نے کسے حیل حجت توں بنا کھڑے متھے منہ منگے پنج سو روپے میز تے ڈھیری کر دتے۔ کم تاں چھوٹا جیہا سی اک منٹ دا، بسّ تصدیق ہی تاں کرنا سی کہ اس دی اک لڑکی جو ویاہن یوگ ہے، اجے ان-ویاہی ہی ہے۔ پنچاں سرپنچاں نے پہلاں ہی اس دی تصدیق کیتی ہوئی سی۔ بسّ اس نے اک گھگی جہی ہی تاں مارنی سی چھوٹی جہی۔ پٹواری نے انگل 'چ نویں-نویں پائے چمکدے پکھراج نگ نوں چمیا تے نہ-مکمل پئے گرداوری رجسٹر دی خانا-پوری کرن لگا، جس دا جنس گوشوارا تاں پہلاں ہی اوہ بھیج چکا سی بناں صفحہ-وار جوڑ کرن دے، تے سمیں سر گوشوارا بھیجن لئی اوہ تحصیلدار توں وی شاباش لے چکا سی۔
ویاہ والی گھوڑی وانگ لشکدی شنگاری ہوئی اک بڑی لمی چوڑی ودیشی لگدی کار پٹوار خانے ساہمنے آ کھڑی ہوئی ویکھ کے بھندے پٹواری دا متھا ٹھنکیا۔ اس دے ہتھ دی قلم رک گئی تے نال ہی ساہ سوت کے اس نے شکاری والی نظر دڑائی۔ اوہ کمب اٹھیا... ضرور کوئی وڈا افسر ہے... کوئی وجیلینس والا ہووے، ایس ڈی ایم ہووے... نہیں... نہیں... ڈی سینہیں! اوہناں کول تاں اجیہی کار کتھوں آ سکدی ہے۔ اوہناں دے تاں سرکاری چھکڑے ہی ہن جو مساں ہی کھڑ کھڑ کردے کھچّ دھوہ کے اپنی کارگزاری پوری کردے ہن۔ چوکسی وبھاگ دا چھاپا وی اج کلّ ہر سرکاری دفتر وچ ہؤآ بنیا پیا ہے۔ اوہ بھیس بدل کے آؤندے ہن تے اوہناں نے غیرحاضر پھڑ کے کئی ملازم معطل کرائے تے کئیاں نوں رشوت، غبن تے ہور معاملیاں وچّ پھڑیا ہے تے چلان پیش کیتا ہے۔ سرکاری مشینری ساری نہیں تاں کجھ کجھ ایہناں دے ڈر توں اپنے کماں وچ چست چوکنی ہوئی ہے۔ سرکاری کرمچاری کم کرن لگے ہن۔
اک لمی پھرکی اس دے دماغ وچ گھم گئی۔ اس نوں ہتھاں پیراں دی پے گئی۔ اس نے ٹیبل توں گھڑ دگڑے نوٹ چکّ کے پچھے چلھے دی چمنی وچ تنّ دتے۔ پتہ نہیں کی بلاء سی جو ہنے گیا، کسے دے دلاں دی بدنیتی دا کی پتہ! پنج سو دے کے جا گھلیا وجیلینس والیاں نوں! اوہناں کٹّ کٹّ ہڈّ بھنّ سٹنے نے تے ایہہ پرانے پرزے دوبارہ پینے وی نہیں۔
اس دے ساہ وچ ساہ آیا۔ کار دی طاقی کھلھدے اک بابو جی تے اک میڈم ہتھ وچ تکونا جیہا پرس لٹکائی باہر نکلی۔ اسنے اپنے پروڑھ تجربے نال اوہناں نوں سر تو پیراں تکّ منیا۔ اوہناں دی اوقات دی قیمت لگائی، چنگی چوکھی سی خوب بھرویں رجویں۔ اوہ اندرے اندر بہت خوش ہویا۔
'نمسکار... پٹواری صاحب!' دوہاں نے اکو آواز وچ دوویں ہتھ جوڑ کے پرنام کیتا۔
'نمسکار! ...۔' پٹواری نے وی اتنے سلیقے نال ہی اٹھ کے اوہناں نوں ہتھ جوڑ کے جی آیاں کیہا۔ پٹیاں والی، خوشبواں نال لدی میم اپنے کمرے وچ ویکھ کے اوہ پیر دے پوٹے توں سر دے گنج تکّ نشیا گیا۔
پٹواری نے اک دم انگلی باہر کڈھی۔ پکھراج نگ اس دی مندی وچ جڑیا ہویا 'نوں ندھاں باراں سدھاں۔' اسنوں جوتشی نے نگ وچلی لمی انگلی والی مندی وچّ پاؤن لئی کیہا سی۔
'ایہنوں وچکارلی انگلی 'چ پائیں تے پھر دیکھیں ایہدے چمتکار! جو آئیگا کجھ دے کے ہی جائیگا... ہاء... ہاء... ہاء۔' ایہہ تاں بڑا چنگا مہورت کیتا ہے، اس نے اج...۔ پٹواری جوتشی دے جوتش توں قایل ہو گیا۔
اوہ اٹھیا، آپے ہی نقر 'چ پئی ٹھنڈے پانی والی جھجر وچوں انھے گلاس بھر کے چنگے میزباناں والا ثبوت دندے نگھے آدر نال پیش کیتے۔ اوہناں نے گلاس چکّ کے اکو ساہے خالی کر کے واپس موڑ دتے۔
'تھینک یو ...۔' میڈم نے کیہا۔
'شکریہ... بہت دھنواد۔' بابو جی دی آواز سی۔ میم صاحب پانی پی کے ٹھنڈھی ٹھار ہو گئی۔ شاید پنجابی گھٹّ جاندی سی جاں باہرلی بھاشا بول کے پٹواری تے دھونس جماؤناں چاہندی سی۔ 'بینک یو پلیز'... اس نے پھر دوہرا کے پٹواری نوں خوش کر دتا۔
'میں صاحب جی! درستی کراؤنی ہے... اپنی جمھابندی دی...۔' بابو نے اپنا آؤن دا کارن دسیا۔ نال ہی میم صاحب نے گلے سڑے پرانے کاغذ کڈھ کے میز تے رکھ دتے۔
'کوئی نہ! لیاؤ جی! ہنے ہی کردے ہاں...۔' پٹواری نے کاغذاں دی تہہ کھولھدے سدھے کیتے۔
'ہاں جی ٹھیک ہے... کی کرنا ایہناں دا؟' پٹواری ہن کجھ کجھ اپنے پٹوار لہجے وچ آ گیا۔
'ایہہ جناب تہاڈے پٹواری دی ہی مہربانی ہوئی ہے کہ میری ویپھ دا نام اجیت کور دی تھاں ہرجیت کور لکھ دتا۔ ایہہ تاں اجیت کور ہے تے ہن تسیں مہربانی کرکے ایہنوں ٹھیک کر دیؤ۔' بابو نے نہورے بھرے شبداں 'چ پٹواری نوں ہلونیا۔
'جناب ایہہ کم اینا چھوٹا نہیں! اتنا سوکھا وی نہیں! ایہدے واسطے تہانوں تصیلدار کول جانا پویگا۔ ایس ڈی ایم دے پیش ہونا پویگا تے ہور اپر ڈی سی تکّ وی پہنچناں پویگا۔ اوہ جو حکم کرنگے میں اوہی کراں گا۔'
پٹواری نے کرسی توں ذرا کو اپر اٹھ کے کاغذاں نوں الٹے سدھے کردے ہتھ دے اشارے نال گلاں کردے اوہناں نوں چکراں وچ پا دتا۔
پٹواری ہووے سفارشی، اپنی مرضی دی سیٹ، دھناڈھ لوک اس دی رایا، تے اس دے بچیاں دی ریجھ پوری ناں ہووے! لعنت ہے۔ اس نے بچیا دی کمپیوٹر دی لوڑ محسوس کردے ہوئے پہلی طریق توں ساری آمدن اکٹھی کرن دی ٹھان لئی، جنا چر تیہہ ہزار نہیں بن جاندا، اناں چر اوہ دراز وچوں نہیں کڈھے گا۔
پہلاں تاں محاورہ سی، 'توں کاہدا پٹواری منڈا میرا روئے امب نوں، پر ہن امب نال نہیں سرنا۔ اج دے جوآک اس توں اگے نکل گئے نے... اوہ چن لین دے منصوبے بنا رہے نے۔' اس نے من ہی من وچّ گھوڑ دوڑ کیتی۔
'او چھڈو جناب ایسی باتیں... میں لنڈن توں آیا ہاں... تسیں آپ ہی مہربانی کر دیؤ۔'
'سر جی میری گلّ سمجھوچنگی طرحاں! ایہہ میرے وسوں باہر دی گلّ ہے۔ میں تہاڈے تے مہربانی کرکے اپنی نوکری گواؤنی؟' پٹواری دے بولاں 'چ رکھا-پن بھارو ہو گیا۔
'بھائی صاحب! جے پٹواری دی غلطی نال اجیت کور ہرجیت کور بن سکدی ہے تاں ہرجیت کور اجیت کور وی تاں بن ہی سکدی ہے۔ پٹواری دی مرضی نال جاں غلطی نال سمجھ لؤ۔' بابو نے اپنے ہنڈھے ورتے تے گیان وان سگھڑ ہون دا ثبوت دندے ہسدے ہوئے پٹواری نوں ٹھبی مارن دی کوشش کیتی۔
'ایہہ تاں تہاڈی گلّ ٹھیک ہے جناب! پر اوہ زمانہ ہور سی، ہن ہور ہے، بڑا خطرناک زمانہ ہے اج کلّ... ۔ اپروں بڑی سختی ہے... بڑی چیکنگ ہے...۔'
'تہاڈے محکمے دی کیتی ہوئی اس بجر غلطی نے ساتھوں کنے انچاہے جرم کرائے، کنے گناہ کرائے۔ اوہناں دناں وچ کجھ سوکے دی مار تے پھر اک سال ہڑھاں دی تباہی نے کسانی آرتھکتا دا لکّ توڑ دتا۔ سرکار دے من مہر پے گئی۔ خرابے دے آرڈر ہو گئے۔ پٹواری دے پچھے پے کے سو روپے کلے دے حساب اوہنوں دے کے خرابہ لکھایا تے کئی پاپڑ ویل ویل کے اک چیکّ ملیا پندراں سو روپے دا۔ اوہ وی ویکھ کے میں حقہ-بکا رہِ گیا۔ چیکّ اجیت کور دا ناں ہو کے ہرجیت کور دا سی۔ میں پٹواری نوں موڑیا تے ٹھیک کرن دی بینتی کیتی۔
'سردار جی پی جاؤ ایہہ سبھ کجھ... جے ہور بولے تاں پھر کؤآ کاٹے...۔' اوہ شیطاناں والی ہاسی ہسیا سی۔ میں سمجھ گیا کہ ایہہ جادوگری ساڈے پٹواری دی ہی ہے۔
'ایہہ کھیتاں دی مالک ہرجیت کور ہے، اجیت کور نہیں...تے جے تسیں درستی دے چکر 'چ پے گئے تاں پتہ نہیں گلّ کتھے جا کے نبڑے ... تے پھر ایہہ چیکّ وی نہیں ملنا..پتہ نیں کنی ویہیں سو ہوؤُ پھر.۔'
خوراک انسپیکٹر نوں اصلیت دسّ کے اس دی مٹھی گرم کرکے نقلی راشن کارڈ بنایا۔ بینک 'چ کھاتہ کھلھوایا تے ہرجیت کور خرابے والے چیکّ دی مالک بنی۔ اس ہرجیت کور دے دسخطاں نال سو پندراں روپے، خرابہ وصول کیتا سرکار توں۔'
'بہت خوب .. بہت چنگا... سردار جی ... پھر تاں بن گیا کم.. سمجھو اوہ پندراں سو تہانوں ناں ہی ملے سمجھ لؤ۔ اسے وچّ ہور ہنگال پا کے باہرے باہر خرچ کے اج تہاڈا ایہہ کم ٹھیک ہو جاؤ... نائب صاحب بہت چنگے ہن۔'
پٹواری نے اپنی اوقات دا معیاری حد ستے سدھ سپشٹ کر دتی۔
'تے بھاجی پٹواری صاحب! جہڑا ساڈے من دا کھوٕ، بھے، دھڑکو، جیل دی سزا دا ڈر، ایہہ سارے پندراں سال سانوں وڈھّ وڈھّ کھاندا رہا ہے... اس دا کون ذمیوار ہے؟' اوہ تلخ ہوئی آواز نال منھا- منھا مسکراؤندا ہے۔
پٹواری خچری جہی ہاسی ہسیا۔ اس نے وی پان لبڑے دند باہر کڈھ کے ہسن وچّ اوہناں دا ساتھ دتا۔
'ٹھیک آ... ٹھیک آ... چلو جے تسیں کہندے ہو تاں نائب صاحب نوں پچھ ویکھدے ہاں۔ تسیں باہر جا کے اینی محنت کردے ہو... اپنے دیش دی سیوا کردے او... اپنے لوکاں دا ڈھڈّ بھردے او، اتھے مندراں ڈیریاں واسطے لکھاں روپئے ڈونیشن دندے ہو... ساڈا وی تاں فرض بندا ہے کہ اسیں وی تہاڈی سیوا کریئیتہاڈے کسے کم آ سکیئے۔
'
'ایسے لئی ہی تاں باہرلیاں دی مٹی پلیت ہندی ہے اتھے! دلی ایئر پورٹ دے کرمچاریاں توں لے کے رستے دی پولیس تے ہور محکمے سبھ ودیشیاں دے کھیسے ٹوہن لئی منہ اڈی کھڑے ہن۔'بیبی نے پٹواری نوں چھتھا جیہا کر دتا'
موبائیل کڈھ کے نمبر ملاؤندا ہے۔
'نائب صاحب! ...
سر ... اک سجن آئے بیٹھے نے میرے کول ولایت توں... اوہ کجھ سودھ کراؤنی چاہندے نے جمھابندی دی... ہاں ... ہاں... ٹھیک ہے جناب! ہنے حاضر ہندے ہاں...۔'
پٹواری نے تولیا کہ اس دی قیمت محنتانہ شکرانہ گھٹو گھٹّ دو سو پونڈ تاں ہوویگی ہی۔ اس دا مطلب ستاراں ہزار رپیا... بسّ! غلطی تاں بھاویں ساڈی ہی ہے۔ نالے ساڈی غلطی دی درستی ہو جائیگی نالے میری جیب وچ رونق ہو جائیگی۔ ٹیلیفون، بجلی، پانی دے لکّ توڑویں بلّ بھگت جانگے تے نالے نائب صاحب وی خوش ہو جانگے۔
'تہاڈے تاں جناب جی! دو سو پونڈاں دی کوئی قیمت نہیں ادھر، کہندے اک دن دی مار ہے، پر اسیں تاں ایہناں نوں بڑا پیار کردے ہاں، بڑی برکت ہو جاندی ہے ایہناں دی۔ باہرلا جو وی آؤندا ہے، دو سو تاں ہسّ کے دے جاندا۔ اسیں وی زیادہ کسے نوں تنگ نہیں کردے ناں ہی بہتا لالچ کردے ہاں۔'
'نو پلیز نو... ایسا نہیں بنتا...۔ رات دن محنت کرکے جان کو بہت کشٹ دینا پڑتا ہے۔' میڈم نے ٹٹی پھٹی ہندی 'چ اچارن کرکے دسّ دتا کہ اوہ ساری گل بات سمجھ رہی ہے۔
'ہم آپ کی سیوا کریگا.. پوری فیس دے گا سرکاری فیس نقد! جانجہاں کہو بینک میں جماں کرا دیں گے۔'پٹوار خانے دی کندھ تے لکھی فیساں دی لسٹ ولّ اشارہ کردے اس نے سر ہلایا۔
کندھاں تے فیساں دی فرست چپکا کے وی سرکار نے نواں قضیہ کھڑاں کر دتا۔ پٹواری من ہی من وچّ کلپ اٹھیا۔
'چلو میڈم! ابھی نائب صاحب توں صلاحَ پچھ لیندے ہاں...اصلی تاں اوہی مالک ہن، اسیں تاں نوکر ہاں۔' اوہ رجسٹر جمھابندی تے ہور کاغذ پتر لے کے اوہناں دے نال کار وچ جا بیٹھا۔
'تہاڈے ڈی سی صاحب نے نہ.. پریم صاحب۔'
'ہاں جی ہاں ...۔' پٹواری نے بڑیاں حلیمی بھریاں نگاہاں نال ہنگارا بھریا۔
'اوہ میرے کلاس پھیلو سن! میں کیہا اوہناں نوں کی زحمت دینی آ... پہلاں تہانوں ہی پچھ لیندے ہاں ۔ تے دوسرا تہاڈا مال منتری وی میری بھوآ دا پتر بھرا ہے...۔' کار وچ بیٹھدے ہی ایہہ چھوھیاں ورگے بول پٹواری دے سپنیاں دی ہکّ بوٹی بوٹی چھلنی کر گئے۔ اس دا جی کیتا کوئی بہانہ لا کے ٹرکائی کیتی جائے جاں اجیہی گدیدار اے سی کار وچوں باہر چھال مار دیوے.جس وچّ بیٹھ کے کنڈیاں ورگے بول سننے پئے۔
'ایہہ تاں ٹیڈھی کھیر ٹکر گئی...۔' اس دے سپنے اسمانی تاریاں وانگ ٹٹن لگے۔
'ہائے ہن کی بنوں! اوہ نائب صاحب دے کداں متھے لگیگا، اسنوں کی منہ دکھائیگا۔ اس نوں تاں گجھے شبداں وچ دسیا سی، پئی چنگی موٹی برائلر مرغی اے باہرلی۔' اوہ سوچاں وچ ڈبّ گیا۔
'ایہہ وی کی سمجھیگا... وڈا آیا بھرا منسٹر دا! میں تاں سوچیا سی، اس دا کم کر دیانگے پہلے ہلے ہی باہرے باہر... پر ایہہ کھیر سدھی انگلی نال نہیں نکلن والی...۔' اس دے من نے نویں سکیم سوچی۔
'بہت چنگا ہے سر! تسیں ساڈے بہت ہی ستکار یوگ مہمان ہو، نالے ساڈے ڈی سی تے منسٹر دے قریبی خاص بندے ہو۔ بسّ تہاڈا کم تاں ہویا ہی پیا...۔' نکھریلی جہی ہاسی ہسدے اسنے اوہناں نوں تسلی دوا دتی۔
'پر بھاء جی چنگا ہویا تسیں ویلے سر ٹکر گئے... میری چنگی قسمت نوں ... میری بدلی دے آرڈر ہوئے پئے نے۔ چنگا ہووے بدلی رکوا دیؤ... اتھے دا جلوایو میری صحتَ نوں چنگا خوشگوار ہو کے لگا ہے...۔' پٹواری نے ایہہ سوال کرکے اوہناں دی وزیر جاں ڈی سی نال سانجھ دی تند ناپنی چاہی۔
'ہاں ہاں کیوں نہیں! پچھ ویکھانگے... پر اوہناں نوں کئی سال ہو گئے ملے ورتے ہی نہیں۔ ساک تاں ملے ورتے دے ہی ہندے نے... پر ہاں، تہاڈے بہانیں اوہناں نوں ملیا جا سکدا ہے...۔'
'واہ جی واہ سرکار جی! میں اوہناں نوں تہاڈے بہانیں ملنا سوچیا سی تے تسیں میرا بہانہ بھالدے ہو...۔' پٹواری کھلھ کے ہسیا۔ اوہ دونیں تیویں آدمی جھیپ گئے۔
'بیٹھو میں ہنے اندر جا کے آیا...۔' اوہناں نوں باہر بینچ تے بٹھا کے اوہ نائب صاحب دے اندر گیا تے دو چار منٹ وچّ ہی اندروں بلاوہ آ گیا۔
'ٹرن ٹرن۔'
چھوٹی عمرے بنے نائب صاحب نے گھنٹی ٹنکا کے چپڑاسی نوں، 'پہلاں پانی تے پھر فسٹ کلاس چاہ'، کہہ کے دوہاں مہماناں نوں باگو-باغ کر دتا۔ اوہناں ولّ دیکھن توں بنا ہی کسے فائیل وچ سر گڈی قلم گھساؤندا رہا۔
'معاف کرنا دو منٹ..۔' اس نے چنگے سندر سرشٹاچار دا وکھاوا کیتا۔
'نو میٹر!' اوہناں گھڑی ولّ جھاتی ماری۔ نالے چاہ دی اڈیک تاں کرنی ہی سی۔ کجھ دیر اوہ دونوں جی اک دوجے دے کنّ وچ کانا پھوسی کردے رہے۔
'ہاں جی! فرماؤ! حکم کرو!' بڑی مٹھی بولی نال اوہ قلم چھڈّ کے اوہناں ولّ سدھا ہویا۔
'ایہ سودھ کراؤنی ہے جی... اسیں پچھلے پندراں سال توں بڑے پریشان ہوئے آں...ساڈے تے مہربانی کرو...۔'
پٹواری نے اوہی کاغذ کھولھ کے صاحب دے ساہمنے رکھ دتے۔
'ایہہ تاں بڑا گمبھیر معاملہ ہے جناب ! پر ویکھو ایہہ وی سجن بڑی آس امیداں نال آئے نے!' اس دے کنّ لاگے ہو کے کجھ چھپا کے، کجھ اوہناں نوں سنا کے پٹواری نے بھروٹے جھٹکائے۔
'ہاں...اچھا...ایہہ اوہ کیس ہے...؟ سمجھ گئے ۔' کاغذ ہتھاں چ مسلدے صاحب نے حیرانی جہی جتائی۔
نائب تصیلدار اکھاں میٹ کے متھے نوں پھڑ بیٹھا جویں کوئی بڑی گمبھیر سمسیا نوں سلجھاؤن دا طریقہ ڈھونڈ رہا ہووے۔
'تسیں ذرا باہر جاؤ بیٹھو!' اسنے پٹواری نوں اشارہ کیتا، جویں اوہ اوہناں اکلیاں نال ہی بھروسے وچ لے کے کوئی گپت گلّ کرنی چاہندا ہووے۔ پٹواری باہر چلا گیا۔
'ویر جی! بھین جی!' اوہ دوہاں نوں مخاتب سی۔
'ہاں جی! ہاں... ویر جی...!'
'تسیں پڑھے لکھے جاپدے او! تہانوں پتہ اپنے آپ دی غلط شناخت تے غلط بیانی کنا وڈا جرم ہے تے اس دی گھٹو گھٹّ پنج سال قید دی سجا ہے!' اس دے شہد لبڑے بولاں نے پہلی سٹے اوہناں دے کالجے دھوہ پا دتی۔
'سر! اسیں تہاڈی گلّ سمجھ گئے ہاں...پر ایہہ غلط کم اسیں مجبوری تحت کیتا...۔'
'تے سزا بھگتو پھر، کیتا تاں ہے ناں! بڑا وڈا غبن! فوجداری کیس ہے ایہہ!' نائب دیاں اکھاں 'چ لال ڈورے اتر آئے۔
'اسیں ایہو جہے کیساں دی پنر-پڑتال کر رہے ہاں۔ بہتے کیس وجیلینس محکمے کول جا چکے نے...تے چنگا! تہاڈی قسمت چنگی! تسیں آ گئے...نہیں تے ایہہ وی تاں جان ہی والا سی۔'
'نماز بخشاؤن گئے روضے گل پے گئے۔' اوہناں اک دوسرے ولّ دیکھیا۔ دوہاں دیاں ڈریاں ہوئیاں نظراں وچّ بھوتکال دی بھیانک بجر غلطی دے فلسروپ بھوکھ وچ ہون والا حشر حاوی ہو گیا۔
'جناب اسیں تاں آپ ہی آئے ہاں...پر سانوں پتے اسیں مجرم ہاں...بنے ہاں...پر سانوں اس گدھی-گیڑ چوں کڈھو۔ ساڈی تاں واپسی ٹکٹ وی اک ہفتے دی ہے...۔'
'نہیں! تسیں واپس کداں جا سکدے ہو! جد ایہہ غبن دا فوجداری کیس چلیا تاں پھر تہاڈے پاسپورٹ وی تاں ضبط ہو جانگے...۔'ادھیکاری دبکے تے اتر آیا۔
'پلیز! ایہہ پاپ نہ کریو! اسیں تاں اپنا کم چھڈّ کے آئے ہاں...اک ویک دی چھٹی اے صرف۔'
'بھاء جی تسیں سرکاری تکڑم بعضیاں توں انجان ہو۔ مینوں بھلے لوک لگدے ہو، اس لئی میں تہاڈی شرافت دی قدر کردا ہاں، نہیں تے ہن تکّ پولیس، بینک والے، خوراک سپلائی محکمہ تے وجیلینس والے تہاڈے پچھے پوا دندا، میں بلیک- میلنگ دے بڑا خلاف ہاں۔
ویر جی! ایہہ ریوالور کہڑا جے؟ کدوں لیا...؟ لائیسینس کتھوں لیا؟'
تنے سوال لگاتار اگن-بان وانگ اجنبی دے کپاٹ تے مسام چھلنی چھلنی کردے رہے۔
'مینوں پتے تہاڈی امیراں وزیراں تے وڈے وڈے ادھیکاریاں نال رشتے داری ہے تے یاری ہے...تے ایہہ لائیسینس وی تاں اےداں ہی ملے ہن...پھوکٹ وچّ ملاحظے داری نال ۔'
'ہاں جی ہاں...تسیں تاں جاندے ہی ہو...اپنا متر لگا سی کسے ویلے ڈی سی، کہندا جو مرضی کرا لؤ۔ اس دی ہی مہربانی ہوئی ہے کہ ایہہ ہتھیار میرے ہتھ لگا۔ چھتر نال سہیا...لائیسینس وی مفت تے ایہہ وی کوڈیاں دے بھاء، سرکاری نیلامی وچ...۔'
اس نے ڈبّ نوں ہتھ پاؤندیاں بڑے مان ہنکار نال دسیا۔
'میں وی تاں اسے کرکے تہانوں پچھیا؟ ویر جی کسے ہور کول نہ گلّ کر بیٹھیو! اس پچھے وی بڑی لمی چوڑی انکواری چل رہی ہے۔ کئی افسر پھسے ہن۔ کئی بینامے لائیسینس-دھاری اڑکے آ رہے ہن۔ اجیہے لوکاں نوں لائیسینس اشو ہوئے جنہاں دا کوئی ناں پتہ، تھاں ٹکانا نہیں ملدا۔ ظاہر ہے تہاڈا وی اجیہا ہی کیس ہووےگا...۔ تہانوں باہر بیٹھے بٹھائے ہی اتھوں لائیسینس وی مل گیا تے پرزہ وی...۔'
نائب صاحب دی اک اک مٹھی کاٹ جویں اوہناں دا پرزہ پرزہ بوٹی بوٹی قیمہ کر رہی سی۔ اوہ نسن دی تاک وچ سن...۔ پسینے نال گڑچّ دوہاں نے اک دوسرے دیاں ڈریاں گھبرائیاں اکھاں چوں حالات دی بھیانک گہرائی دی ہاتھ ناپی۔
'چلو جی! سر! اکیراں ساڈا چھٹکارا کرا دیؤ۔' اوہ دوویں جھکے پئے سن۔
'تسیں تاں مینوں وی پھسا لیا وچّ آ کے..میرے ساہمنے اینے وڈے گھناؤنے اپرادھی پچھوکڑ والے مجرم بیٹھے ہون۔ پٹواری نوں اس دی بھنک ہووے، میں تہانوں چھڈّ دیواں...تے پھر پتہ کنی ویہیں سو ہوؤُ؟ میری نوکری! پٹواری دی...تے میرے بال بچے دا بھوکھ ؟؟ ایہہ تاں سپّ دے منہ کوہڑ کرلی والی گلّ بن گئی....۔'
'چلو جویں آپ دی مرضی! آپ ہمیں ہتھکڑی لگائیے۔' اکھاں تے زبان دوناں چوں ترل ہوئی ہرجیت کور نے اپنیاں سونے بھریاں دونوں کلائیاں اس اگے کر دتیاں۔
'نہیں! نہیں! معاف کرنا بھین جی! آپ جیسے پہلے کہہ رہے تھے ناں! کہ انڈیا میں سبھ گھپلیبازی، رشوتخوری تے جنگلی راج چل رہا...اس پچھے اور اس کے ساتھ آپ کی بھی سانجھ ہے...آپ کا بھی حصہ ہے...آپ ذمہ وار ہیں اس کے۔'
'ہاں...ہاں...ہے...اس حمام میں سارے ننگے، ہم مانتے ہیں...آپ ہمیں جرمانہ کرو...ہم دینے کو تیار ہیں...پر آپ سیدھی بات کریں..ہمیں دھمکیاں اور ضلالت میں جلیل متّ کرو... پانی پلیز!'
سچ مچّ ہی پانی پانی ہوئی ہرجیت کور نے پانی دے گلاس دی طلب ظاہر کیتی تے پوری دی پوری نائب صاحب نوں ارپن ہو گئی۔
'ہمیں یہ وی پتہ ہے کہ آپ سدھے اسدھے طریقے سے نوں-جوان لڑکے لڑکیؤں کو ورغلا کے باہر بھیجن کے بہانے لاکھوں کروڑوں روپے بٹورے ہنا میں اور نواں چیپٹر نہیں کھولنا چاہتا۔ میں سچ کہندا ہاں...آپ کو سپشٹ کرتا ہوں کہ اگر آپ کہیں بھی کسے ایک کیس میں انٹریپ ہو گئے توں ساری عمر یہاں ہی کیس بھگتدے بھگتدے نکل جائیگی...آپ کی...۔' ہتھوڑے دی اک ہور سٹّ مار کے اوہناں دا رہندا-کھونہندا ساہ ستّ چتّ کر دتا۔
'ہم نے ایک بار بتا دیا...آپ جو کہے، جیسے کہیں ہم تیار ہیں۔'
'تاں پھر پلیز تسیں میرے کول نہ آؤ...پٹواری ہی سبھ کجھ ہے...اوہ ہی کھیتاں دا مالک ہے تے نال ساڈا وی...اسیں وی پٹواری توں چالو ہاں...۔ تسیں سنیا نہیں! پٹواری توں تاں ربّ وی ڈردا ہے کہ کتے اس دا سنگھاسن عرشوں لاہ کے فرش تے نہ پٹکّ دیوے جاں ایہہ خدا دے نام نہ کر دیوے جویں تہاڈا کیتا ہے۔ ایہہ تاں اسے دی ہی قلم دا کرشمہ اے...۔' نائب صاحب دی مسکراہٹ نال اوہناں دے بلھاں دی جمی پچھی کجھ کجھ مدھم ہوئی۔
'لؤ چاہ پیؤُ...۔' سیوادار چاہ رکھ گیا۔
'ایہہ چاہ سانوں کویں لنگھے گی؟ تسیں تاں سانوں نڑھنویں دے چکر 'چ پا دتاں...۔'
'کوئی نہ ایہہ تاں سرکاری پھارمیلٹی سی....تسیں پٹواری نال گلّ کر لؤ...ہو جائیگا...جویں کہو ہو جائیگا..۔ چنتاں نہ کرو..لو چاہ لؤ پلیج۔ باقی ساڈی کوئی منگ نہیں ہندی، صرف اپرلے افسراں وزیراں دی سیوا پانی لئی سانوں زہر پھکنا پیندا ہے، اوہ تسیں اپنی وت انوسار جو مرضی حصہ پا جاؤ۔'
'پٹواری صاحب! ایہہ ٹھیک بندے نے، ایہناں دا کم کر دیؤ، جے کر سکدے ہو تاں...۔' نائب صاحب نے پٹواری نوں سینت ماری۔
پٹواری جو اہلے بیٹھا سبھ کجھ سن رہا سی، ساہمنے آیا۔
'سر کمپیوٹر لیناں..! میرے تاں گھروالی نے گھر نیں وڑن دینا..۔'
'تے ہاں لؤ! ایہہ کہڑا نانہہ کردے نے! تسیں کمپیوٹر لؤ تے اک میرے واسطے وی..'.لیمپ-ٹاپ'.. پر ایہناں دا کم پورا تسلی بخش کر دیؤ...کوئی شکائت دی گنجائش نہ رہے۔' صاحب نے اکھ دا کونا نپیا۔
'کیوں جی ٹھیک ہے نہ...؟ نائب صاحب نے آدمی ولّ ہتھ ودھایا۔'
'ہاں جی ٹھیک! بالکل ٹھیک...۔' اسنے وی اگوں مسکراؤندے ہوئے تصیلدار نال ہتھ ملا دتا۔
('کھیڑے دا سرناواں' وچوں)
