Francis Bacon ਫ਼ਰਾਂਸਿਸ ਬੇਕਨ

ਫ਼ਰਾਂਸਿਸ ਬੇਕਨ (1561 - 1626) ਅੰਗਰੇਜ਼ ਰਾਜਨੇਤਾ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸਨ। ਰਾਣੀ ਅਲਿਜਬੇਥ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। 1577 ਵਿੱਚ ਉਹ ਫ਼ਰਾਂਸ ਸਥਿਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੂਤਾਵਾਸ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਪਿਤਾ ਸਰ ਨਿਕੋਲਸ ਬੇਕਨ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ 1579 ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਆਇਆ। ਉਸਨੇ ਵਕਾਲਤ ਦਾ ਪੇਸ਼ਾ ਅਪਨਾਉਣ ਲਈ ਕਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਅਰੰਭ ਤੋਂ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਰੁਚੀ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸੀ। 1584 ਵਿੱਚ ਉਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੋਕਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਸੰਸਦ ਦੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ 1614 ਤੱਕ ਰਿਹਾ, ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਅਤਿਅੰਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਿਹਾ। ਸਮੇਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਉਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਉੱਤੇ ਅਲਿਜਬੇਥ ਨੂੰ ਨਿਰਪੱਖ ਸੰਮਤੀਆਂ ਦਿੰਦਾ ਰਿਹਾ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੇਕਰ ਉਸ ਦੀ ਸੰਮਤੀਆਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੰਨ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਤਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਸੰਸਦੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਵਾਦ ਉੱਠੇ ਹੀ ਨਾ ਹੁੰਦੇ। ਸਭ ਕੁੱਝ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦਾ ਠੀਕ ਠੀਕ ਲੇਖਾ ਜੋਖਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਲਾਰਡ ਬਰਲੇ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਬਾਧਕ ਮੰਨ ਕੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ। ਰਾਣੀ ਅਲਿਜਾਬੇਥ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੇ ਸ਼ਾਹੀ ਲੋੜ ਲਈ ਸੰਸਦੀ ਧਨ ਅਨੁਦਾਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। 1592 ਦੇ ਲਗਪਗ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਐਂਥੋਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਅਰਲ ਆਫ਼ ਏਸੇਕਸ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਇਆ। ਪਰ 1601 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਏਸੇਕਸ ਨੇ ਲੰਦਨ ਦੀ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਬਗ਼ਾਵਤ ਲਈ ਭੜਕਾਇਆ ਤਾਂ ਬੇਕਨ ਨੇ ਰਾਣੀ ਦੇ ਵਕੀਲ ਦੀ ਹੈਸੀਅਤ ਨਾਲ ਏਸੇਕਸ ਨੂੰ ਰਾਜਧਰੋਹ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਜਾ ਦਵਾਈ।

"ਇਹ ਪੁਸਤਕ 'ਬੇਕਨ ਵਿਚਾਰ ਰਤਨਾਵਲੀ' (Lord Bacon's Essays) ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਨੀ ਪ੍ਰਮੰਨੀ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਪੁਸਤਕ ਦੇ ਚੋਣਵੇਂ 36 ਲੇਖਾਂ ਦਾ ਸੁਤੰਤਰ ਉਲਥਾ ਹੈ । ਹਿੰਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਨਮਾਨਤ 'ਸ੍ਰਸ੍ਵਤੀ' ਮਾਸਕ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਮੰਨੇ ਪ੍ਰਮੱਨੇ ਪੰਡਤ ਮਹਾਂਬੀਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਦ੍ਵਿਵੇਦੀ ਜੀ ਦੇ ਹਿੰਦੀ ਉਲਥੇ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਉਲਥਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਰ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਤਥਾ ਲੇਖ ਦਾ ਭਾਵ ਮੁੱਢ ਗੁਰਮਤ ਆਦਿ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਨਾਲ ਭੂਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਹਰ ਲੇਖ ਦੇ ਅੰਤ ਤੇ ਸਿੱਟਾ ਇਕ ਇਕ ਦੋਹਰੇ ਆਦਿ ਵਿਚ ਦਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਖਰੜਾ ਕੁਝ ਚਿਰ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਪਿਆ ਸੀ ਪਰ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਉਪਰ ਦੇ ਗੁਰਮਤ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਅਤੇ ਸਿੱਟੇ ਅਰਥਾਤ ਭਾਵ ਦੱਸਣ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਾਸਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਦੀ ਉਡੀਕ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਹੁਣ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀ ਉੱਤਮਤਾ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਲਾਰਡ ਬੇਕਨ ਜੀ ਦੇ ਸੰਖੇਪ ਜੀਵਨ ਤੇ ਪੁਸਤਕ ਰਚਨਾ ਦੇ ਸਮਾਚਾਰਾਂ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਵੇਗੀ" : ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਵੈਦ